Uluğ nutku’nun felsefesi
Yüklə 287,31 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İnanç Anlayışı
Çetin VEYSAL insanı belirleyici özelliği ile ilişkisinde sorumluluğa değinmektedir Nutku. Hayvanların soysürdürüm gereği tür içi dayanıştıklarını ama insandan başka canlı türünde olmayan vicdan denilen yaşatıcı değer kaynağına duyarlı olma, onu taşıma ve başkalarına sunma yalnızca onda vardır. Yalnız insan, seçmesiyle sorumludur. Memnuniyet, nezaket ve utanç (ve bunların tersi; pişmanlık, küstahlık ve utanmazlık) bunlardan bir kaçıdır. Sorumluluğu insan türüne özgü ve doğaya karşı da (karşıt değil) bir sorumluluk olarak algıladığını temellendirmeye çalışır 46 . Bilimin sorumluluğu ve kişi değeri de bu çerçevede ele alınır. Füzenin kesin isabet gücüyle, bir hastalığa karşı aşının bulunmasını aynı gören anlayışı eleştirir. İlki insanlığın yıkımına, ikincisi ise yaşatılmasına ilişkindir ve bunlar birbirlerine karşıt işlevleri nedeniyle; ilki bilimin yoldan çıkmasına, ikincisi ise temel kaygısına yöneliktir. Bu nedenle bilim, asıl anlamda aşı bulmaktır. Çünkü insan etkinliği ya da çalışması, bütün yıkımlara rağmen, makul olanı bulmaya yöneliktir. Bu anlamla da aşı bulmakla bağı vardır ama füzenin isabet etmesi onun yoldan çıkmış, yabancılaşmış durumudur. Bilimin temel amacı, varolanı olduğu gibi bilmektir. Ama ‘bilinen her şeyin uygulanmayabilir’ olduğu ilkesinden hareket eden Nutku, bunun, ekolojinin bir ilkesi olarak bilim ethiğinin içinden geçmek zorunda olduğunu belirtmektedir. Bu bağlamda üniversiteleri de eleştiren Nutku (2006:89), üniversitelerin, humanitas kavramının içerdiği değerlerin çok gerisine, dost - düşman ayrımının bilinçleri körelten tuzaklarına düştüğünü, araştırma merkezlerinin, büyüme ekonomisinin batağından kurtularak liberal karcılığın doğayı talan etmesine ve hizmet olarak geri dönmeyen emeğin bu talan uğruna kullanılmasına karşı tavır koymaları gerektiğini savlamaktadır. Savaş ve savaş araçlarının yıkıcılığına karşı durmanın zorunluluğuna dikkat çeken Nutku 47 , savaşın kökeninde insanlığın varoluşunu olumsuzlayan yıkıcı saldırganlığın durduğunu, her türden savaş ve savaş gereçleri kadar, bunların koşul ve olanaklarının da ortadan kaldırılması gerektiğini ileri sürer. 46 NUTKU, Felsefe ve Güncellik, s. 80, 81. 47 NUTKU, … Daha Güncel Felsefe, s. 96, 97, 98. 93 Uluğ Nutku’nun Felsefesi İnsanın bir özü olduğunu savunan Nutku 48 , Marks’ın 6. tezine karşın; anlam ve değer vermek, amaç edinmek ve amacı gerçekleştirmeye yönelmek, tarihselliği devşirmek nitelikleriyle insanın bir öz oluşturduğunu varsaymaktadır. Bu düşüncesini genel varoluş
toplumsal-kültürel koşulların farkları ne olursa olsun, iki insan karşılaştığında, ilk bakışta birbirlerinin insan olduklarını anlıyorlarsa,
İnanç Anlayışı İnanç sorununda onun aradığı, farklı inanma tarzlarında neyin özde ortak olduğudur 49 . İnanç sorununda temel yanılgılardan birinin, düzenlilik ve amaçlılığı birlikte anlamak ve eş anlama getirmek olduğunu vurgulayan Nutku 50 , kendiliğinden düzenliliğin amaçlılığı içermediğini, buradaki yanılgının, birbirini içeren iki olgunun doğaya taşınması olduğunu belirtir. Mantıksal görünen bir çıkarımın gerçekliğe uygun düşmesi zorunlu değildir. Bu nedenle bilim, bu tür yanılgıları ayıklayarak ilerler. Bilimin, zamanın ilk ve son sayfalarını okumaya kalkışamayacağını düşünen Nutku’ya 51 göre, Bertrand Russell’ın, bilimin ilerlemesiyle doğa-üstü güçlere inanmanın azalacağı savı, bu kestirme ters orantı, sorunu yanlış ortaya koymaktır. Sorun, doğa-üstü sanılan 48 a.g.e., s. 22. Bu noktada farklı tartışmalar vardır. Bu konunun başka bir tartışmayı (Nutku’ya karşı çıkan Özbek’in de sorunu tartışmaya daha önce açmış olması nedeniyle) burada bu tartışmanın uzun süreceği düşünülerek sorunsallaştırılmayacaktır. Ancak okuyucuya bir ön anlama sunması açısından insanın özü ifadesini kullanan Marx’ın Feuerbach üzerine tezlerinin 6.sı (Marx, 1979:73) aktarılmalıdır: “Feuerbach, dinsel özü insansal öze indirgiyor. Ama insansal öz, tek tek her bireyin doğasında bulunan bir soyutlama değildir. Gerçekliği içerisinde, bu, toplumsal ilişkilerin bir bütünüdür. Bu gerçek özün eleştirisine girmeyen Feuerbach bunun sonucu olarak: 1. Tarihsel süreçten uzaklaşmak ve dinsel duyguyu [Gemüt] kendi başına bir şey olarak saptamak ve soyut -yalıtılmış- bir insan bireyini varsaymak zorunda kalmıştır. 2. Dolayısıyla insansal öz, onda ancak bir “tür” olarak, bir çok bireyi salt doğal olarak birleştiren içsel, dilsiz bir genellik olarak anlaşılabilir” 49 NUTKU, Uluğ., Felsefe ve Güncellik, s. 127. 50 a.g.e., s. 51. 51 NUTKU, Uluğ., İnsan Felsefesi Çalışmaları, s. 46. 94 Yüklə 287,31 Kb. Dostları ilə paylaş:
|