Uluslararasi sempozyumu

231

Bülent BAYRAM

7. Yedinci Türkü (Ulĭp Büyükbabası Yanına Gider): Ulıp halkın arasına 

girerek düşmana karşı çıkar. Düşmanı ortadan kaldırma düşüncesinde oldu-

ğunu babasına söyler. Babası buna karşı gelir ancak oğlunun kendi isteklerini 

hayata geçirme konusundaki kararlılığını görünce onunla anlaşır ve onu bü-

yükbabasının yanına gönderir. Büyükbaba yedi yıl içinde köy işlerini de, bina 

yapma işini de, savaşmayı da, kendisini güçlendirmek için ne gibi hediyeler 

alması gerektiğini de ona öğretir (Hivetiri 1996: 78-85). 

8. Sekizinci Türkü (Ulĭp’la Ahıryan): Hediyelik olarak yapılacak çarık için 

gerekli olan lif Ahıryan’dadır. Ahıryan için yapılan saray ise on gün yıkıla-

mayacak kadar sağlamdır. Yıkılmayan saray için onun başının dal üstünde 

asılacağını öğrenince Ahıryan yuvasından dışarı çıkar (Hivetiri 1996: 86-95). 

9. Dokuzuncu Türkü (Ulĭp’ın Çavdar Bulması): Ulıp hediye olarak birçok 

çavdar tohumu bulur ve onları karınca padişahının hastalandığını duyunca 

onu iyileştirmek için karıncalara verir. Ulıp karınca padişahının yanına gider. 

Onun söylediği şekilde karıncalar Ulıp’a 77 çavdar tohumu bulur verir. Ulıp 

bunlardan birkaç yıl sonra bir ambar buğday yapar (Hivetiri 1996: 96-103). 

10.  Onuncu  Türkü  (Ulĭp Alpasti’yle  Savaşır):  Ulıp  zambakların  yetişti-

ği yere gider. Burası Alpasti’nin topraklarıdır. Ulıp’la öncelikle tazı çarpışır. 

Sonra da Alpasti onunla çarpışır. Sürüdeki hayvanlar Ulıp’ın Alpasti’yi yen-

mesi için ona yardım ederler (Hivetiri 1996: 104-113)

11. On Birinci Türkü (Ulĭp Güneş Aynası Yanında): Çuvaşlar Vutış adlı 

kötü ruh yüzünden ateşsiz kalır. Vutış’ın Çuvaş ülkesinden nasıl kovulabile-

ceğini sadece Lerkke bilmektedir. Ulıp bu sebeple Lerkke yanına gider. Onun 

gönlünü alır ve Lerkke onu güneş anasının yanına gönderir. Güneş anası Vu-

tış’ı kovmak için güneşin parçasını verir. Güneş parçası, Vutış’ı Çuvaş ülke-

sinden kovar (Hivetiri 1996: 114-125). 

12. On İkinci Türkü (Şıpatan’ın Sahte Ulıp Olması): Büyücülerin bayra-

mında Vutkınay, Alpasti, Kirişmet, Vutış gibi kötüler toplanarak Ulıp’ı öl-

dürmek için anlaşırlar. Şıpatan, Ulıp’ın köyünde sahte Ulıp olur. Bu şekilde 

gerçek Ulıp’ı köyden kovdurmak için köylüleri kışkırtır (Hivetiri 1996: 126-

138). 

13. On Üçüncü Türkü (Ulĭp Büyükannesinin Yanında): Çikeş oğlunun is-

teklerini gerçekleştirmesi için kendi hayatına acımaz, ölür. Ulıp yumak ardın-

dan yer altında yaşayan büyükannesinin yanına gider. Orada güç veren ilacı 

içer, babasının giyim-kuşamını alır. Büyükannesi onu yolcu ederken Şirpü 

bahadırla Sikpırşa’yı kötülükten kurtarmaya çağırır (Hivetiri 1996: 139-156). 

---

232 Çuvaş “Ulıp Destanı’nın Kahraman Modelı̇ Üzerı̇ne Bı̇r İnceleme 

14. On Dördüncü Türkü (Ulĭp Şirpü Bahadırı Kurtarır): Ulıp, Tuşi tepesi 

altındaki üç başlı yılanla savaşarak onu yok eder. Şirpü bahadır zincirlenmiş 

bir şekilde çok eziyet görmektedir. Onu Ulıp zincirden kurtarır. İkisi birlikte, 

Tuşi tepesini yok ederler ve oradaki halkı esaretten kurtarırlar (Hivetiri 1996: 

157-165). 

15. On Beşinci Türkü (Ulĭp’ın Sikpırşa’yı Büyüden Kurtarması): Kuzey 

ışığı atar. Ulıp ondan Sikpırşa’yı bulup vermesini ister. Kuğu göle dalar, onun 

ardından gemi de deniz kuşuna dönüp atılır. Ulıp deniz kuşunu taşla vurup 

öldürür, kuğuyu omuzları üstünden vurur. O kuğu güzel bir kıza dönüşür. Kız 

Ulıp’a Sikpırşa’yı bulmak için yardım eder, çevredeki köyleri, şehri, insanları 

büyüden kurtarır (Hivetiri 1996: 166-175). 

16. On Altıncı Türkü (Ulĭp’la Nuhrat Padişahının Kızı Sarine): Köy hal-

kı padişahın kızı Sarine’nin, İlmeykker’e yemek olmaya gitmesi sebebiyle 

ağlar. Çuvaş türküsü için Ulıp’la İlmeykker arasında savaş olur. Ulıp, İlmey-

kker’i yener. Ulıp, Çuvaş türküsüyle Sarine’yi ölümden kurtarır. Sarine ona 

ölümden kurtardığı için yüzük takar (Hivetiri 1996: 176-). 

17. On Yedinci Türkü (Nuhrat Padişahı): Sintir Mirza oldukça şöhretlidir. 

Onu padişahın kızını kurtaran kişi diye överler. Nuhrat padişahı kızı Sarine’yi 

Sintir Mirza’ya gelin vermek istediğini söyler. Sarine ise babasına kesin bir 

şekilde “Eğer Sintir Mirza, İlmeykker’in bir dilini önüme koyarsa onunla ev-

lenirim ancak. ” der (Hivetiri 1996: 194-199). 

18. On Sekizinci Türkü (Ulĭp’ın Pinpuş Halkını Azaptan Kurtarması): Kıt-

ra Pinpuş küser. Bir grup Viryal kişisi yeni bir yere göçer gelir. Onlar yolda 

Şıpatan’ın esiri olurlar. Dayanılmaz eziyetler, işkenceler görürler. Ulıp yağ-

mur bulutunu delip yağmur yağdırır. Şıpata’ya su boşaltıp bozkırdan tekrar 

tarla yapar. Halkı zulümden kurtarır, sonra da yeni yere göç edenleri derin 

ırmaktan kendi üzerinde geçirir (Hivetiri 1996: 200-213). 

19. On Dokuzuncu Türkü (Sintir Mirza Sarine’yi Gelin Almak İçin Ça-

balar): Yüz kilometre uzaktan olanları duyabilen Sirkke ile Ulıp birliktedir. 

Bulgar şehrinde ise bir şeyler oluyor. Sirkke Ulıp’ı Bulgar’a gitmesi için ça-

ğırır. Ulıp yaşlı meşe tepesinde halk türküsüyle Bulgar şehrindedir, Çuvaş 

türküsü kuş olan Sarine’yi ölümden kurtarır. Sarine, Ulıp’ı görünce; “Beni 

İlmeykker’den kurtaran adam işte bu yiğit. ”der (Hivetiri 1996: 214-225). 

20. Yirminci Türkü (Ulĭp’ın Eşkellilere Yardım Etmesi: Ulıp sık ormanda 

eziyet gören sıkıntı çeken bir halkla karşılaşır. Köylüler nime (imece) yap-

maktadır. Ulıp bu halka yardım etmeye başlar, orman kökler, tarla yapar, ev 

---