UNİBANK KOMMERSİYA BANKI
31 DEKABR 2011-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALIYYƏ
HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(min Azərbaycan manatı ilə, başqa şəkildə qeyd edilməyənə qədər)
12
Alınma dəyəri ilə qeyd edilən maliyyə aktivləri halında isə, ehtimal olunan zərərin bütün məbləği
aktivin balans dəyəri ilə bənzər maliyyə aktivləri üçün tətbiq olunan cari bazar gəlirlilik norması
dərəcəsində diskontlaşdırılmış təxmin edilən gələcək pul vəsaitləri hərəkətinin cari dəyəri arasındakı
fərqlə ölçülür. Belə ehtimal olunan zərər sonrakı dövrlərdə əvəzləşdirilmir.
Maliyyə aktivinin balans dəyəri, belə dəyərin ehtiyatlar hesabına azalmasını nəzərdə tutulan verilmiş
kreditlər və debitor borcları halı istisna edilməklə, bütün maliyyə aktivləri üçün birbaşa olaraq ehtimal
olunan zərəri məbləğində azaldılır. Müştərilərə verilmiş kreditlər və ya debitor borcu yığıla bilməz
hesab edildikdə, belə məbləğlər ehtiyatlar hesabına qarşı silinir. Əvvəl silinmiş məbləğlərin sonrakı
bərpası ehtiyatlar hesabına köçürülür. Ehtiyatlar hesabının balans məbləğindəki dəyişikliklər mənfəət
və zərər müddəalarında tanınır.
Şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditlər
Mümkün olan hallarda Qrup girovun mənimsənilməsi əvəzinə kredit şərtlərinin təkrar razılaşdırılması
məqsədini güdür. Bu ödəniş müddətinin uzadılması və yeni kredit şərtlərinin razılaşdırılmasını
nəzərdə tuta bilər. Şərtlər yenidən razılaşdırıldıqda, hər hansı dəyərsizləşmə şərtlərdə dəyişikliklərin
edilməsindən əvvəl hesablanmış ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə ölçülür və kredit
vaxtı ötmüş hesab edilmir. Rəhbərlik bütün kriteriyaların tələblərinin yerinə yetirildiyini və gələcək
ödənişlərin baş tutacağını təmin etmək məqsədilə şərtləri təkrar razılaşdırılmış kreditləri nəzərdən
keçirir. Kreditlərin ilkin effektiv faiz dərəcəsindən istifadə etməklə hesablanan fərdi və birgə
dəyərsizləşmə qiymətləndirilməsinin obyekti olmaqda davam edir.
Kreditlərin və avansların silinməsi
Kreditlər və avanslar yığıla bilməz hesab edildikdə ehtimal olunan zərəri üçün ehtiyatlara qarşı
hesabdan silinir. Rəhbərlik Qrupa ödənilməli olan borcların yığılması üçün bütün mümkün
vasitələrdən istifadə etdikdən və Qrup saxladığı bütün girov vəsaitləri satdıqdan sonra kreditlər və
avanslar hesabdan silinir. Əvvəllər hesabdan silinmiş məbləğlərin sonradan bərpa edilməsi
ödənişlərin qaytarılması dövründə mənfəət və zərər haqqında konsolidə edilmiş hesabatda maliyyə
aktivlərinin dəyərsizləşməsi məbləğinə qarşı əvəzləşdirilir.
Maliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması
Maliyyə aktivinin tanınması (və ya, müvafiq halda maliyyə aktivinin bir hissəsi və ya oxşar maliyyə
aktivləri qrupunun bir hissəsi) aşağıdakı hallarda dayandırılır:
Aktivdən pul vəsaiti hərəkətini əldə etmək hüququnun müddəti başa çatdıqda;
Qrup aktivdən pul vəsaitini almaq hüququnu köçürmüş və ya saxlamış, lakin “köçürmə
razılaşması” vasitəsilə üçüncü tərəfə maddi yubanma olmadan həmin vəsaitləri tam ödəmək
öhdəliyini üzərinə götürmüşsə; və
Qrup aktivin bütün risk və mükafatlarını ya (a) köçürmüş, ya da (b) köçürməmiş və ya
saxlamamış
olduğu,
lakin
akivin
üzərində
nəzarətini
köçürmüş
olduğu
halda.
Maliyyə aktivinin tanınması ötürüldüyü və tanınmanın dayandırılmasına ötürmənin tətbiq edildiyi zaman
dayandırılır. Köçürmə ilə a) Qrupun aktivin pul vəsaitini əldə etməsi üçün müqavilə hüquqlarını
ötürməsi və ya b) aktivin pul vəsaitini alması hüququnu saxlaması, lakin həmin vəsaiti üçüncü tərəfə
ödəməsi öhdəliyini daşıması tələb olunur. Köçürmədən sonar, Qrup köçürülmüş aktivə sahibliyin risk
və mükafatlarını saxlaması səviyyəsini yenidən qiymətləndirir. Əgər bütün risk və mükafatlar əsaslı
şəkildə saxlanılmışsa, aktiv balansda qalmış olur. Əgər bütün risk və mükafatlar əsaslı
köçürülmüşsə, aktivin tanınması dayandırılır. Əgər bütün risk və mükafatlar əsaslı şəkildə nə
saxlanılmış, nə də köçürülmüşsə, Qrup aktivin üzərində nəzarəti saxlayıb saxlamamasını
qiymətləndirir. Əgər nəzarəti saxlamayıbsa, aktivin tanınması dayandırılır. Qrupun aktiv üzərində
nəzarəti saxladığı hallarda, davamlı fəaliyyəti müddətində aktivin tanınmasını davam etdirir.
UNİBANK KOMMERSİYA BANKI
31 DEKABR 2011-Cİ İL TARİXİNƏ BİTƏN İL ÜZRƏ KONSOLİDƏ EDİLMİŞ MALIYYƏ
HESABATLARINA QEYDLƏR (DAVAMI)
(min Azərbaycan manatı ilə, başqa şəkildə qeyd edilməyənə qədər)
13
Maliyyə öhdəlikləri və buraxılmış kapital alətlər
Borc və ya kapital qismində təsnifləndirmə
Borc və kapital alətləri müqavilə şərtləri, habelə maliyyə öhdəliyi və kapital alətlərinə verilmiş tərifə
əsasən maliyyə öhdəlikləri yaxud da kapital müddəası kimi təsnif edilir.
Kapital alətləri
Kapital aləti bütün öhdəliklər çıxıldıqdan sonra müəssisənin aktivlərinə qarşı qalan pay hüququnu
təsdiqləyən hər hansı müqavilədir. Qrup tərəfindən buraxılmış kapital alətləri birbaşa buraxılış
xərcləri çıxılmaqla əldə edilmiş vəsaitlər kimi tanınır.
Qrupun öz kapital alətini yenidən alması birbaşa olaraq kapitalda tanınır və çıxılır. Qrupun öz kapital
alətlərinin alışı, satışı, buraxılması və ya ləğvi üzrə heç bir mənfəət və ya zərər gəlir və ya zərərdə
tanınmır.
Maliyyə öhdəlikləri
Maliyyə öhdəlikləri “digər maliyyə öhdəlikləri” kimi təsnif edilir.
Digər maliyyə öhdəlikləri
Digər maliyyə öhdəlikləri, o cümlədən Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankındakı depozitlar
alətlər, digər bankların və müştərilərin depozitləri, dövlət qurumları və xarici kredit institutlarından
alınmış kreditlər və digər öhdəliklər ilkin anda əməliyyat xərcləri çıxılmaqla ədalətli dəyərlə ölçülür.
Digər maliyyə öhdəlikləri sonradan effektiv faiz metodu istifadə edilməklə və faiz xərcləri effektiv gəlir
əsasında tanınmaqla amortizasiya olunmuş dəyərlə ölçülür.
Effektiv faiz metodu maliyyə öhdəliyinin amortizasiya olunmuş dəyərinin hesablanması və faiz
xərclərinin müvafiq dövr üzrə bölüşdürülməsi üsuludur. Effektiv faiz dərəcəsi təxmin edilən gələcək
nağd pul ödəmələrini maliyyə öhdəliyinin güman edilən müddəti yaxud (məqsədəmüvafiq hallarda)
daha qısa müddət ərzində ilkin tanınma zamanı xalis balans dəyərinə dəqiqliklə diskontlaşdıran
dərəcədir.
Maliyə öhdəliklərinin tanınmasının dayandırılması
Qrup ödəniş öhdəliyini yerinə yetirərsə, belə öhdəlik ləğv olunarsa yaxud müddəti başa çatarsa və
yalnız belə olan hallarda maliyyə öhdəliyinin tanınmasını dayandırır. Mövcud maliyyə öhdəliyi tam
başqa şərtlərlə eyni kreditorun təqdim etdiyi digər öhdəliklə əvəzlənərsə, yaxud mövcud öhdəliyə
əhəmiyyətli düzəlişlər edilərsə, belə əvəzləmə və ya düzəliş ilkin öhdəliyin tanınmasının
dayandırılması və yeni öhdəliyin tanınması kimi qəbul edilir. Tanınması dayandırılmış maliyyə
öhdəliyinin balans dəyəri və nəzəri olaraq ödənilmiş və ödəniləcək məbləğlər arasındakı fərq
mənfəət və zərər uçotunda tanınır.
Derivativ maliyyə alətləri
Qrup valyuta mübadiləsi ilə bağlı riskləri tənzimləmək məqsədilə xarici valyuta üzrə müxtəlif derivativ
forvard müqavilələrini bağlayır.
Derivativlər derivativ müqaviləsinin bağlanıldığı tarixdə ilkin olaraq uçotda ədalətli dəyərlə tanınır və
sonradan onların dövrün sonuna olan ədalətli dəyərinə qarşı təkrar ölçülür. Nəticədə yaranmış gəlir
və ya zərər dərhal mənfəət və zərər hesabatında tanınır.