211
Kontrata elektronike quhet e lidhur kur ofruesi merr një mesazh elektronik që përmban
deklarimin e marrjes së konfirmimit dhe pranimin e ofertës. Propozimi dhe pranimi i ofertës,
që është bërë nga palët në marrëdhënien juridike që lind për shkak të tregtisë elektronike
ndërmjet tyre, vlerësohen se janë marrë kur paraprakisht palët t'i kenë provuar njëra-tjetrës se
janë në gjendje t'i marrin ato në rrugë elektronike. Në këtë rast, parashikimet e Kodit Civil për
pranimin apo refuzimin e ofertës, të parashikuara në kushtet e përgjithshme të kontratave,
janë të zbatueshme edhe për këtë qëllim.
Nga ky nen rezulton se edhe posta elektronike ose, në kuptimin më të gjerë, komunikimi
elektronik, përbën element provueshmërie të kontratës elektronike. Gjykatat shqiptare duhet
që, herët a vonë, të mësohen me këtë parim dhe të mos nxjerrin më pengesa për pranimin e
këtij lloj komunikimi si element provueshmërie. Flasim për element provueshmërie pasi, sipas
Kodit Civil, e vetmja kontratë që kërkon formalizëm jo për provueshmëri, por për vlefshmëri,
është kontrata e parashikuar në nenin 83 të tij dhe që ka të bëjë me kalimin e pronësisë së
paluajtshme
675
.
Por nga leximi i nenit 14 të ligjit për tregtinë elektronike, del në pah fakti se formalizimi i
kontratës elektronike nëpërmjet procedurës së parashikuar në ligj shkon përtej
provueshmërisë, duke e vendosur atë në terrenin e vlefshmërisë. Në këtë kuptim, një kontratë
e lidhur në mënyrë elektronike jo vetëm që mund të vlejë si provë por, në radhë të parë, do të
verifikohet nga gjyqtari kriteri i realizimit të këtij formalizmi si pjesë përbërëse e
vlefshmërisë së kontratës. Pra, formalizimi do të shihet si pjesë thelbësore e vlefshmërisë së
kontratës. Arsyeja është e kuptueshme: lidhja e kontratës midis palëve që nuk janë të
pranishme në një vend dhe në të njëjtin çast kërkon verifikim të qartë dhe të kuptueshëm të
vullneteve të tyre. Elementët e vlefshmërisë duhet të provohen nëpërmjet dokumenteve të
gjeneruar elektronikisht, si për shembull e-maile që përmbajnë kode sigurie.
Për të evituar problemet e provueshmërisë dhe për t’i dhënë vërtetësi më të madhe lidhjes
së kontratës, është menduar që autentifikimi i nënshkrimit nga palët të bëhet nëpërmjet një
teknike të re që ka si qëllim përafrimin me vërtetësinë e nënshkrimit të bërë nga vetë dora e
njeriut: nënshkrimi elektronik. Nënshkrimi elektronik parashikohet nga një direktivë e
veçantë e vitit 1999 në lidhje me përcaktimin e një kuadri të përbashkët të nënshkrimeve
elektronike
676
, direktivë mbi të cilën është bazuar dhe Ligji nr. 9880, datë 25.2.2008 “Për
nënshkrimin elektronik”, i ndryshuar. Por natyrisht, do të ishte një procedurë e rënduar nëse
675 Neni 83 i Kodit Civil: “(i) Veprimi juridik për kalimin e pronësisë së sendeve të paluajtshme dhe të të
drejtave reale mbi to duhet të bëhet me akt noterial dhe të regjistrohet, përndryshe nuk është i vlefshëm. (ii) është
i pavlefshëm veprimi juridik që nuk është bërë në formën e kërkuar shprehimisht nga ligji. Në rastet e tjera,
veprimi juridik është i vlefshëm, por nuk mund të provohet me dëshmitarë.”
676 Direktiva e Parlamentit Evropian e datës 13 dhjetor 1999 në lidhje me vendosjen e një kornize komunitare
për nënshkrimet elektronike (
http://eur-
lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:31999L0093:EN:NOT
).
212
do t’i kërkohej konsumatorit që të nënshkruajë elektronikisht një kontratë
677
, ndërkohë që ai
bën një shkarkim të një vepre ose një vizionin të saj nëpërmjer streaming-ut. Në këtë
kontekst, për sa i takon kontratës së lidhura me konsumatorët për komunikimin online të
veprës (streaming) ose shkarkimin e saj, provat duhet kërkuar gjetkë, si për shembull te
pagesa.
Pagesa duhet të trajtohet në të njëjtin çast me ekzekutimin e kontratës, nëse kemi të bëjmë
me shkarkim të veprave ose të informacioneve të digjitalizuara, siç e pamë në rreshtat më
sipër. Ekzistojnë disa mënyra pagese që përkojnë dhe mishërojnë parimin e kryerjes së
menjëhershme të transaksionit. Kështu, mund të përmendim kartat e kreditit, që po përdoren
gjithmonë e më shumë këto kohët e fundit në Shqipëri, pagesat e quajtura cybercash, në të
cilat përfshihet në mënyrë të veçantë pagesa PayPal. Të dyja këto mjete pagese janë rregulluar
nga legjislacioni shqiptar në fuqi, në mënyrë të posaçme nga Rregullorja e Bankës së
Shqipërisë, miratuar me vendimin nr. 11, datë 06.02.2008 të Bordit Drejtues të Bankës së
Shqipërisë
678
. Ndër të tjera, rregullorja jep shpjegimin e cybercash, ndryshe e quajtur paraja
elektronike.
Pagesa nëpërmjet internetit shtron disa probleme juridike të pamohueshme. Pagesa është
faza para shkarkimit të dokumentit në format numerik, pasi përbën hapin e parë të një
procedure virtuale tregtare. Shkëmbimi në linjë përputhet me akordin e vullneteve, pasi
ekziston një qëllim kontraktual. Por nuk ekziston asnjë provë e shkruar e kësaj kontrate. Një
gjë e tillë i jep aktit të kryerjes së pagesës një rëndësi të veçantë.
Sot në Evropë ekzistojnë të paktën 150 mënyra të pagesës online
679
. Ato grupohen sipas
kategorive të mëposhtme:
Pagesa me kartë bankare (ose kartë krediti). Blerësi përdor kartën e tij bankare për të
kryer pagesën. Ai duhet të verifikojë paraprakisht se faqja e internetit ku ai do të kryejë
blerjen është e pajisur me mjetet e nevojshme të sigurisë në pagesa. Përgjegjësia e sigurisë në
pagesa rëndon mbi ofruesin e shërbimit. Megjithatë, në shoqërinë e informacionit nuk janë
aspak të rralla rastet kur konsumatori gjendet në një pozitë të tillë që kryen një blerje në një
faqe ku nuk jepet asnjë garanci dhe që gjithashtu mbetet shumë e vështirë për t’u zbuluar
shume kohë pasi të jetë kryer pagesa. Rrjedhimisht, këshillohet edhe kujdesi i konsumatorit
në kryerjen e pagesës online. Zakonisht, sistemi që parashikohet ka në bazë të tij një
mekanizëm kriptimi të të dhënave, që i bën ato të padukshme dhe të pakapshme nga hackers-
677 Për më shumë në lidhje me nënshkrimin elektronik, shih Oltion Spiro, E drejta e internetit, Botimet Dudaj,
2013.
678 FZ 15/2008.
679 Në bazë të një analize të Bankës së Francës (www.men.minefi.gouv.fr).
Dostları ilə paylaş: |