217
boshe të rezervuara për reklamim në faqe të tjera interneti na shtyn të mendojmë se nga ana e
ofruesit të shërbimit po përdoret një sjellje pasive dhe rrjedhimisht nuk do të ketë zbatim të
nenit 5.2 të Konventës
689
.
Rregullorja e Romës I, jep disa të dhëna të mëtejshme në lidhje me ligjin e
zbatueshëm për kontratat konsumatore. Ajo i përmbahet zbatimit të ligjit të rezidencës së
zakonshme të konsumatorit, megjithatë duhet që profesionisti të ushtrojë aktivitetin e tij
profesional në vendin ku konsumatori ka rezidencën e tij të zakonshme ose me anë të çdo lloj
mënyre drejton aktivitetin e tij drejt këtij vendi dhe se kontrata hyn në kuadrin e këtij
aktiviteti. Këto dy kushte janë plotësuese në lidhje me Konventën e Romës, megjithëse kjo
rregullore zëvendëson marrëdhëniet e së drejtës ndërkombëtare private në lidhje me
marrëdhëniet kontraktore brenda Komunitetit Evropian. Në këtë aspekt vërejmë se
Rregullorja Romë I ka zëvendësuar kriterin e “propozimit të bërë në mënyrë të veçantë” me
kriterin e “aktivitetit të drejtuar”. Sipas këtij formulimi të ri, duhet që shoqëria jo vetëm t’i
drejtojë aktivitetet drejt shtetit anëtar ku konsumatori ka vendbanimin, por gjithashtu duhet që
kontrata të jetë lidhur në kuadrin e aktiviteteve të saj. Gjithashtu, Deklarata e përbashkët e
Këshillit Evropian dhe Komisionit sqaron, në lidhje me aksesin drejt një siti interneti, se një
gjë e tillë nuk konsiderohet e mjaftueshme për të krijuar premisat e lidhjes së kontratës dhe
gjithashtu duhet që kjo faqe interneti të ftojë në lidhjen e një kontrate në distancë dhe se ajo
duhet të jetë lidhur efektivisht në distancë
690
.
Ligji për të drejtën ndërkombëtare private ka rimarrë në esencë parashikimet e
Rregullores mbi ligjin e zbatueshëm për shitjet me karakter ndërkombëtar, miratuar më 15
dhjetor 2005 nga Parlamenti Evropian, ndryshe e quajtur Rregullorja Romë I. Kështu, në
lidhje me zbatimin e marrëdhënieve kontraktuale ku njëra nga palët është konsumator, ligji
parashikon rastet përjashtimore me qëllim që të favorizohet konsumatori për shkak të situatës
së tij kontraktuale jo të favorshme, si palë e dobët në të. Kështu, kontrata e lidhur ndërmjet një
konsumatori dhe një personi që vepron për të ushtruar veprimtarinë e tij tregtare apo
profesionale, rregullohet nga ligji i shtetit në të cilin konsumatori ka vendqëndrimin e
zakonshëm, me kusht që: (i) tregtari ose profesionisti ta zhvillojë veprimtarinë e tij tregtare
689 Céline Castets-Renard, Droit de l’Internet, Cours, Montchrestien, 2010.
690 Deklarata e përbashkët e Komisionit dhe Këshillit Evropian në lidhje me nenin 15 të Rregullores 44/2001
për kompetencën gjyqësore, njohjen dhe ekzekutimin e vendimeve civile dhe tregtare, që thotë:
“1. Në fushën e
kontratave të lidhura nga një konsumator, ky i fundit, për një përdorim që mund të cilësohet si i huaj me
profesionin e tij, kompetenca përcaktohet nga ky seksion pa paragjykuar nenin 4 dhe nenin 5, pika 5: a) në rast
se kemi të bëjmë me një shitje pasurish të luajtshme të prekshme; b) kur kemi të bëjmë me një hua ose një
operacion tjetër kredie që lidhen me financimin e një shitjeje të një objekti sipas pikës a ; c) kur, në të gjitha
rastet, kontrata lidhet me një person që ushtron veprimtari tregtare dhe profesionale në shtetin anëtar në territorin
e të cilit
konsumatori ka banimin ose, me çdo mënyrë, drejton veprimtarinë drejt shtetit anëtar ose drejt disa
shtetesh ku përfshihet ky shtet anëtar dhe që kontrata të hyjë në kuadrin e veprimtarive. 2. Kur
bashkëkontraktuesi i konsumatorit nuk ka banim në territorin e vendit anëtar, por ka një degë ose agjenci, ai
konsiderohet, për sa u përket kontesteve, se ka zgjedhur banim në territorin e atij shteti. 3. Ky seksion nuk
zbatohet për kontratat e transportit, që kombinojnë njëkohësisht udhëtimin dhe bujtjen. »
218
apo profesionale në shtetin e vendqëndrimit të konsumatorit dhe ta drejtojë këto veprimtari,
me çfarëdo mjeti, drejt këtij shteti apo në shtete të ndryshme, ku përfshihet edhe ky i fundit
dhe (ii) kontrata të hyjë në sferën e këtyre veprimtarive
691
. Kushtet janë kumulative, nisur nga
leximi i ligjit dhe formulimi i tij, pra duhet të plotësohen të dyja konditat ligjore që të
realizohet kriteri i lidhjes që përcakton rregullimin e kontratës nga ligji i shtetit në të cilin
konsumatori ka vendqëndrimin e tij të zakonshëm. Nëse nuk plotësohen këto kushte, atëherë
përcaktimi i lirë i ligjit të zbatueshën nga vetë palët ose, në rast të mospërcaktimit të këtij,
kriteret e gjetjes së shërbimit karakteristik që gjenden në nenin 46 të tij (të analizuara në
paragrafin e mëparshëm) do të gjejnë zbatim të plotë. Në këtë mënyrë është e rëndësishme që
konsumatori të informohet paraprakisht në lidhje me situatën e bashkëkontraktuesit të tij
profesionist, nëse ai i plotëson këto kritere ose jo. Informimi duhet të vijë nga vetë
profesionisti, meqenëse, si palë e dobët në kontratë, konsumatori mund të mos ketë mjetet e
nevojshme për informim
692
.
2 – Jetësimi përmbajtësor i të drejtës së autorit në mjedisin digjital
Kontrata e autorit janë të shumta dhe çka është më e rëndësishme, të shumëllojshme,
në varësi të objektit, palëve apo të drejtave që janë në lojë. Por si mund të kategorizohet një
kontratë si “kontratë autorit” ose “kontratë mbi të drejtën e autorit”. Përgjigja është mjaft e
vështirë, por mund të kufizohemi duke thënë se, pa patur frikën se mund të ngatërrohemi,
kontrata e autorit ka për objekt disa ose pjesë të të drejtave që lidhen me një krijimtari
artistike. Objekti i këtyre kontratave mund të jetë i ndryshëm, madje dhe semantika e përdorur
mund të jetë e ndryshme. Shpesh thuhet se “autori pranon të cedojë veprën e tij”. Por a është
realisht kështu? A mund të flasim për cedim të veprës kur ndërkohë, në kuptimin fizik, ajo
mund të mbetet në pronësi të autorit
693
? A nuk është më e drejtë të flitet për cedim të të
drejtave të autorit mbi vepër? Por edhe duke thënë se autori pranon të cedojë të drejtat e tij,
mos vallë dhe ky formulim bie ndesh me vetë frymën dhe mekanizmin e të drejtës së autorit?
Siç patëm mundësi ta shikonim dhe më sipër në kapitullin në lidhje me të drejtën pasurore,
autori cedon të drejtat, por këtë mund ta bëjë me një afat të caktuar. Në këtë kuptim,
nuk kemi
cedim, por dhënie në përdorim të veprës në favor bashkëkontraktuesit të autorit. Kuptimi i
fjalës cedim, nga latinishtja, është të shesësh, të heqësh dorë, pra, në një farë mënyre, të mos
jesh më në pronësi të sendit. Kjo bie ndesh me përkohshmërinë e të drejtave pasurore si dhe
me të drejtën morale të autorit, sipas të cilës, autori do të ketë gjithmonë një lidhje të fortë me
veprën që do të mishërohet për shembull me të drejtën që ka ai për të respektuar integritetin e
691 Neni 52 i ligjit 10428 (Për të drejtën ndërkombëtare private).
692 Edhe një herë këtu prekim pikën mjaft delikate të informimit të konsumatorit, çka e kemi trajtuar më lart, si
element i domosdoshëm për lidhjen e një kontrate. Mungesa e këtij formalizimi dënohet me dëmshpërblim dhe
kërkesë për anulimin e saj.
693 Shih çështjen Kadare vs. Hoxha (Gjykata e Rrethit gjyqësor, Tiranë, 2012).