Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
245 përdorimin e objektit të të drejtës së autorit, mbledhjen e shpërblimeve për përdorim të objektit të mbrojtjes, shpërndarjen e shpërbimeve të mbledhura, kontrollin e përdorimit të objektit të mbrojtjes si dhe nisjen dhe mbarëvajtjen e procedurave të mbrojtjes në rastet e shkaljes të të drejtave të autorit 795 . Kështu, AAK-të janë ndërmjetësit më të mirë ndërmjet autorëve ose titullarëve të të drejtave dhe përdoruesve të të drejtave 796 . AAK-të krijohen nga një grup autorët ose titullarësh të të drejtave, në funksion të interesave të titullarëve të të drejtave, të parashikuar në nenin 130 të Ligjit për të drejtën e autorit. Krijimi i tyre do të bëhet pranë Gjykatës së Rrethit Gjyqësor, Tiranë, sipas formës së organizatës jofitimprurëse. Ato pajisen me statutin e tyre ku do të parashikojnë me imtësi funksionimin e tyre 797 . Por më e rëndësishmja është se ato duhet të liçencohen nga ministria përgjegjëse për të drejtën autorit, liçencë e vlefshme për 3 vjet, e rinovueshme 798 . Liçencimi ëshë një moment i rëndësishëm pasi autoriteti publik duhet të dijë nëse AAK-të kanë mundësitë dhe logjistikën e nevojshme që të kryejnë punën e tyre plotësisht dhe në respekt të të drejtave të autorit. Administrimi i këtyre të drejtave është shumë i rëndësishëm për t’ju lënë në dorë individëve që nuk kanë asnjë kontroll ose mbikëqyrje nga organet publike ose private mbikëqyrëse. Prandaj, dhe disa autorë kanë shprehur idenë se lindja e AAK-ve është një “lindje e kontrolluar” 799 , për shkak të misionit specifik që kanë. AAK-të veprojnë nëpërmjet mekanizmit juridik të përfaqësimit, sipas parashikimeve të nenit 64 të Kodit Civil. Detyrat e saj janë përcaktuar në Ligj, ashtu siç mund të përcaktohen detyra të tjera, me anë të kontratës ndërmjet autorëve dhe AAK-së. Në çdo rast, ashtu siç e parashikon dhe vetë kuptimi i përfaqësimit, AAK nuk mund të kryejë veprime juridike në emër të autorit, nëse ky i fundit nuk e ka lejuar shprehimisht 800 . Kjo do të thotë se kompetencat e AAK ushtrohen për ato të drejta dhe vepra që ka autorizuar autori. Misioni i tij duhet të interpretohet në mënyrë strikte: kompetenca për të hyrë në transaksione të ndryshme nuk përfshin atë të zgjidhjes së konfliktit, ashtu sikundër e drejta për të kryer një shitje nuk përfshin atë të huadhënies, nëse nuk është e specifikuar në kontratën e përfaqësimit 801 . Duke patur parasysh se qëllimi i tyre është të mbledhin sa më shumë anëtarë, ato i ngjajnë më shumë formës së shoqatës. Megjithatë, ka disa dallime fort thelbësore ndërmjet OJF-ve dhe AAK-ve. Kryesorja ndër to dhe që mjafton për të treguar mospërputhjen që mund të krijojë probleme në regjistrimin e tyre është se anëtarët e AAK-së shpërndajnë fitime, ndërkohë që anëtarët e një shoqate nuk duhet të shpërndajnë fitime, pasi ëshë e ndaluar nga Ligji 8878/2001 “Për organizatat jofitimprurëse”. Nga ana tjetër, AAK-të nuk janë shoqëri 795 Neni 128 i Ligjit për të drejtat e autorit. 796 Michel Vivant, Jean-Michel Bruguière, Droit d’auteur, Dalloz, 2009, f. 582. 797 Neni 133 i Ligjit për të drejtat e autorit. 798 Neni 134 i Ligjit për të drejtat e autorit. 799 Christophe Caron, Droit d’auteur et droits voisins, Litec LexisNexis, botimi 3, 2013, f. 443. 800 Neni 67 i Kodit Civil. 801 François Collart Dutilleul, Philippe Delebecque, Contrats civils et commerciaux, Dalloz, Botimi 9, 2011, Paris, f. 555. 246 tregtare, pasi qëllimi i tyre është administrimi dhe jo nxjerrja e fitimit. Në këtë kontekst, AAK-të janë grupime sui generis, të cilave anëtarët e tyre u kanë dhënë mandatin 802 brenda kuadri të përcaktuar në nenin 128 të Ligjit për të drejtën e autorit. Më tej, AAK-ve u shtohen anëtarë të tjerë në mënyrë të vullnetshme. Të mos harrojmë parimin: administrimi i të drejtave bëhet në mënyrë individuale, me përjashtim të rasteve kur autorët ose titullarët e të drejtave pranojnë të hyjnë vullnetarisht në AAK dhe rrjedhimisht të bëhen anëtarë të saj. Veprimi juridik me anë të të cilit AAK-të bëhen anëtarë është kontrata 803 . Paraprakisht AAK duhet të informojë autorin ose titullarin e të drejtave për tërësinë e detyrave dhe funksioneve të saj, të shtjelluara në mënyrë shteruese në nenin 137 të Ligjit për të drejtën e autorit. Administrimi kolektiv i të drejtave përfshin katër shtylla kryesore. Ligji për të drejtat e autorit nuk thotë nëse për secilën shtyllë duhet të ketë një dhe vetëm një AAK. Nëse po, do të ishte nje dispozitë që do të binte potencialisht ndesh me parimin e konkurrencës së lirë. Megjithatë, është e qartë se në kushtet e Shqipërisë, edhe pse krijimi i agencive mund të mos kufizohet, është më e volitshme që agjencitë të jenë në një numër të tillë që të sigurojnë efektshmërinë e të drejtës së autorit, si në mbledhjen e tarifës, ashtu dhe në shpërndarjen e fitimeve mes autorëve. Katër shtyllat parashikohen në nenin 130 të Ligjit për të drejtën e autorit dhe janë: (i) administrimi kolektiv i të drejtave të autorit, (ii) administrimi kolektiv i të drejtave të interpretuesve/ekzekutuesve; administrimi kolektiv i të drejtave të prodhuesve të fonogramit si dhe (iv) administrimi kolektiv i producentëve të filmave. Neni 130 i Ligjit parashikon një sërë të drejtash për çdo agjenci kolektive. Këto të drejta nuk janë shteruese, çka u lejon anëtarëve të AAK-së që të parashikojnë të drejta të tjera administrimi. Së fundi, risia e Ligjit për të drejtat e autorit është parashikimi i një administrimi kolektiv të detyrueshëm për ato fusha ku është publikisht e ditur se autorët ose titullarët e kanë shumë të vështirë që të administrojnë të drejtat e tyre si për shembull: transmetimet dhe ritransmetimet për autorët, e drejta për shpërblim për komunikimin publik të veprës fonogram si dhe e drejta për shpërblim për riprodhimin e kopjeve private dhe përdorimit personal për autorët dhe titullarët e tjerë të të drejtave 804 . Në këtë kuadër, mendojmë se hyn dhe administrimi i të drejtave të titullarëve lidhur me shkarkimin ose komunikimin e veprave në publik online në mjedisin digjital. Por, në këtë kuadër, duhet të bëjmë një dallim në lidhje me shëprblimin e autorëve, dallim të cilin e organizon vetë Ligji. Kështu, në lidhje me pagesën për shpërblimin e arsyeshëm për kopje për përdorim vetjak, ai do të burojë vetëm nga shitja e parë ose importi në Shqipëri i pajisjeve të reja të regjistrimit, nga shitja e parë ose importi në Shqipëri i kasetave dhe videokasetave boshe dhe i pajisjeve të reja të fokopjimit 805 . Edhe pse 802 Chrisophe Caron, Droit d’auteur et droits voisins, Litec LexisNexis, 2013, f. 442. 803 Neni 132 i Ligjit për të drejtat e autorit. 804 Neni 131 i Ligjit për të drejtat e autorit. 805 Pika 5 e nenit 31 të Ligjit për të drejtat e autorit. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|