Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
77 fjalori, apo vendosja e teksteve dhe ilustrimet në një antologji. Në këtë kuptim, vepra nuk do të shikohet vetëm në brendinë e saj, por do të analizohet si e tërë, në mënyrë që të arrihet në përfundimin se kemi të bëjmë apo jo me një krijim origjinal. Faqja e internetit. Nga pikëpamja teknike tashmë është e pamohueshme se faqja e internetit hyn në kategorinë e krijimeve multimediale 245 . Krijimi multimedial nuk përkufizohet si i tillë në Ligjin për të drejtat e autorit. Pikërisht sepse krijimi multimedial nuk nënkupton automatikisht një krijim që mbrohet nga e drejta e autorit. Krijimet multimediale mund të jenë edhe krijime audiovizuale, por edhe më shumë se aq. Multimedia përfshin një realitet që kombinon njëkohësisht tekstin, imahet, sekuencat e imazheve të animuara, zërin e kështu me radhë 246 . Thënë kjo, duket sikur nuk kemi thënë ndonjë gjë të re, pasi shembulli më i qartë i një vepre multimedia mund të jetë dhe kinemaja. Por risia vjen nga lidhja midis multimedias dhe digjitalizimit. Janë pikërisht teknikat digjitale që lejojnë lidhjen e të gjithë komponentëve që përbëjnë në një format të vetëm 247 . Në to mund të ndërthuren krijime audiovizuale ashtu si dhe krijime të gjeneruara nga kompjuteri ose edhe programe kompjuterike. Për më tepër, krijimet multimediale, ku faqja e internetit është modeli më i kthjellët i saj, përmbajnë informacione të zgjeruara të cilat e përafrojnë faqen e internetit më shumë me një mjet mediatik të përhapjes së informacionit. Në disa raste, për shembull faqet e internetit të agjencive mediatike kryesore, janë mjete mediatike të përhapjes së informacionit. Ndërkohë, disa faqe të tjerë interneti, si për shembull blogjet personalë, faqet me karakter tregtar e kështu më radhë, nuk janë media në kuptimin e parë të fjalës, por ato gjithsesi, për shkak të komunikimit të vazhdueshëm të informacioneve të ndryshme me publikun, nëpërmjet pamjeve, zërit, videos, fjalëve, janë krijime multimediale 248 . Është e qartë gjithsesi se nuk ka qenë qëllimi i ligjvënësit që t’i përjashtojë ato nga mbrojtja, pavarësisht se një përkufizim i krijimit multimedial mungon. Në fund të fundit, përkufizime ligjore të krijimeve multimediale nuk gjenden as në legjislacionet e huaja 249 . Krijimi multimedial u bindet disa kritereve që ndihmojnë për përcaktimin e saj të saktë dhe në ndarjen që duhet kryer midis saj dhe krijimeve të tjera elektronike, siç janë për shembull programet kompjuterike. Siç do ta shikojmë më poshtë, nëse këtyre kritereve u shtohet edhe kriteri i origjinalitetit, krijimi multimedial do të fitojë titullin e veprës artisitke dhe kësisoj do të gëzojë mbrojtjen nga Ligji për të drejtat e autorit. Së pari (i) krijimi multimedial bashkon elemente të llojeve të ndryshme. Në këtë pikë, krijimi multimedial është i ngjashëm me krijimin kinematografik pasi kanë të përbashkët bashkimin e pamjeve, teksteve, muzikës dhe tingujve në një krijim të vetëm. Së dyti (ii) krijimi multimedial nuk varet nga asnjë lloj fiksimi material. Një krijim multimedial mund të aksesohet nëpërmjet një 245 Emmanuel Derieux, Droit des médias, droit francais, europeen et international, LGDJ, botimi 5, 2008. 246 André Lucas, Jean Devèze, Jean Frayssinet, Droit de l’informatique et de l’Internet, PUF Droit, 2001, f. 381. 247 Po aty. 248 Po aty. 249 Po aty. 78 DVD-je, mund të shkarkohet dhe mund të përdoret drejtpërsëdrejti në rrjet. Së treti, (iii) krijimi multimedial nënkupton ndërveprimin me përdoruesin. Ndërveprimi (interaktiviteti) duhet të nënkuptohet si procesi që i lejon përdoruesit të lundrojë brenda një programi në mënyrë jolineare ose të papërcaktuar paraprakisht dhe kësisoj e vendos përdoruesin në pozitë që ta zgjedhë vetë rrugëtimin që do të ndjekë përgjatë lundrimit në rrjet. Së katërti (iv) krijimi multimedial është një tërësi që gëzon një identitet të vetin autonom në raport me elementet përbërës të tij dhe së pesti (v) aksesi drejt krijimit multimedial kryhet nëpërmjet një programi 250 . Këto kritere përmbushen tërësisht në rastin e faqes së internetit. Ligji aktual për të drejtën e autorit nuk përmend veprat multimediale në objektin e mbrojtjes nga e drejta e autorit. Por kjo nuk do të thotë se jemi përpara një vullneti për të lënë jashtë veprat multimediale. Ligjvënësi nuk mund t’i parashikojë zhvillimet teknologjike, që kanë pasojat e tyre edhe në krijimin e veprave të reja që ndoshta nuk njiheshin në kohën e miratimit të ligjit. Prandaj themi se lista e veprave të mbrojtshme nga Ligji për të drejtat e autorit nuk mund të jetë shteruese, por thjesht indikative, në mënyrë që të japë një ide të përgjithshme të kategorive kryesore të veprave që gëzojnë mbrojtje. Më poshtë do të shikojmë se kriteri i vetëm që i jep titullin e veprës artistike të mbrojtshme nga e drejta e autorit është ai i origjinalitetit, pavarësisht llojit të veprës. Mbrojtja e faqes së internetit me anë të së drejtës së autorit ka të bëjë si me përmbajtjen, ashtu dhe me arkitekturën e saj, nëse plotësohet kriteri parësor i origjinalitetit të krijimit, pra ai i lidhjes midis personalitetit të krijuesit, ndryshe botës së tij të brendshme, dhe veprës së tij. Kemi për shembull rastin kur një shoqëri e specializuar në fushën e informatikës ofronte nëpërmjet internetit disa shërbime në një faqe interneti që kishte përmbajtjen, strukturën dhe paraqitjen e një uebsajti të ngjashëm krijuar nga një shoqëri tjetër që ofronte të njëjtat shërbime 251 . Gjykata e shkallës së parë e Parisit, seksioni i saj tregtar, u shpreh se “krijimi origjinal i një paraqitjeje ofertash dhe shërbimesh në një faqe interneti mbrohet nga e drejta e autorit”. Një vendim i tillë zbaton në mënyrë shumë klasike parimet e së drejtës së autorit duke marrë në konsideratë prurjen krijuese në kuadrin e punimit të një uebsajti në mënyrë që të vendoset nëse ai do të përfitojë nga mbrojtja e së drejtës së autorit apo jo. Para se të ecim më përpara në analizën e së drejtës së autorit për faqet e internetit, është e nevojshme të bëjmë një sqarim të shkurtër në lidhje me konceptet e krijimtarisë dhe të origjinalitetit të faqes se internetit. Krijimi mund të përkufizohet si bashkimi i dy elementeve: investimit intelektual të autorit dhe veprimit fizik të vënies në formë të idesë. Ky përkufizim i dyfishtë të çon në përfundimin se e drejta e autorit nuk interesohet për përpjekjet intelektuale të një personi e që ato nuk përfundojnë në një produksion formal. 250 Sipas kritereve të përcaktuara nga Këshilli i Lartë i Pronësisë Letrare dhe Artistike franceze më datë 7 dhjetor 2005. 251 Société Cybon vs. Qualisteam, http://www.legalis.net/jurisprudence-imprimer.php3?id_article=105. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|