Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
91 kemi gjithmonë autorizimin që jep autori për shfrytëzimin e të drejtave pasurore që burojnë prej veprës. Do të kemi disa raste ku autori prezumohet se e ka dhënë një autorizim të tillë edhe para se të krijohet vepra. Madje do të prezumohet se autori, nëpërmjet nënshkrimit të një kontrate të caktuar, nuk do të ketë mundësinë të shprehet në lidhje me shfrytëzimin e të drejtës pasurore. Rasti më konkret është ai i kontratës së punës. Parimi është se çdo punë potencialisht e mbrojtshme nga e drejta e autorit, e krijuar nga një punëmarrës brenda kuadrit të kontratës së tij të punës nuk do të konsiderohet se i takon punëmarrësit autor, sipas logjikës që kemi përshkruar në paragrafin e mësipërm. Më saktë, të drejtat pasurore që burojnë nga kjo punë krijuese do t'i takojnë punëdhënësit. Kjo formë "shpronësimi" është e parashikuar në Ligjin për të drejtën e autorit 297 dhe i bindet një logjike mëse të shëndoshë. Vepra në disa raste që nuk janë dhe aq përjashtimore, është rezultat i një pune të gjatë krijuese dhe investimi, jo vetëm intelektual të autorit, por edhe financiar, menaxhues dhe koordinues të një shpure njerëzish të drejtuar prej punëdhënësit, pa të cilët vepra nuk do të realizohej kurrë. Në rastin e kontratave të punës, gjasat janë shumë të mëdha që asnjë vepër nuk do të krijohej nëse nuk do i viheshin në dispozicion autorit mjetet e nevojshme të punës për të hyrë në një proces krijues, për ta materializuar atë. Mjetet e punës, në këtë këndvështrim, marrin një rëndësi dhe kuptim shumë të madh. Nëpërmjet tyre krijohet vepra, nëpërmjet investimit që bën për to punëdhënësi, do të krijohet vepra. Rrjedhimisht, që të ketë një kthim të sigurt në investimin e bërë, të drejtat pasurore që do të burojnë prej krijimit të veprës do të kalojnë automatikisht në duart e punëdhënësit. Nëpërmjet kësaj dispozite, do të shikojmë se kemi të bëjmë me një masë mbrojtëse të investimit, në radhë të parë dhe, në radhë të dytë, të veprës, e cila, më shumë për shkak të nevojës që do të ketë vetë punëdhënësi për ta mbrojtur sesa për të detyrimin ligjor për të mbrojtur krijimin e autorit, do të mbrohet pikërisht si fryt i investimit të punëdhënësit. Pasoja e parë e kontratës së punës mbi personin e autorit është se ai nuk gëzon të drejtën të autorizojë përdorimin e veprës për qëllime tregtimi. Nëpërmjet kontratës së punës, të drejtat pasurore ushtrohen automatikisht nga punëdhënësi, duke nisur nga data e dorëzimit të veprës 298 . Sipas përcaktimit të nenit 69 të Ligjit, kontrata e punës mbart një rëndësi shumë të veçantë për shkak se objekti i saj, në mënyrë të veçantë përcaktimi i aktiviteteve të 297 Pika 1 e neni 69 të Ligjit për të drejtat e autorit: "1. Kur veprat krijohen nga një punëmarrës në kushtet e kontratës së punës dhe gjatë ekzekutimit të detyrave dhe udhëzimeve të dhëna nga punëdhënësi i tij, do të konsiderohet se të drejtat ekonomike dhe të drejtat e tjera për këtë vepër kanë kaluar ekskluzivisht për punëdhënësin, për një periudhë kohore prej 3 vjetësh nga data kur vepra është dorëzuar punëdhënësit, përveç kur parashikohet ndryshe në kontratë.” 298 Pika 2 e nenit 69 të Ligjit për të drejtat e autorit: “Përdorimi i veprës nga punëdhënësi brenda fushës së aktivitetit të tij, fushë e cila është parashikuar në kushtet e kontratës së punës, nuk kërkon autorizimin e autorit punëmarrës. Për rastet e tjera, për përdorimin e veprës jashtë fushës së aktivitetit, kërkohet pëlqimi me shkrim i autorit punëmarrës, i cili gëzon të drejtën e një shpërblimi të drejtë.” 92 punëmarrësit autor do të përcaktojnë dhe fushën në të cilën punëdhënësi nuk ka asnjë detyrim që të kërkojë autorizimin nga ana e punëmarrësit. Kjo pikë është shumë e rëndësishme, sepse autori me statusin e punëmarrësit është një përjashtim nga rregulli i përgjithshëm, sipas të cilit të drejtat i përkasin për nga natyra, autorit. Këtu, të drejtat do i përkasin punëdhënësit. Por jo në mënyrë të natyrshme. Siç e thamë më sipër, autori gëzon të drejtën e kalimit të të drejtave, por kjo bëhët nëpërmjet një akti vullnetar të shprehur nëpërmjet një kontrate. Këtu, nëpërmjet kontratës së punës, autorit, për aq sa prek fushën e aktivitetit të parashikuar në kontratën e punës, nuk i jepet mundësia të jap ose jo dakordësinë e tij për autorizimin e shfrytëzimit ekonomik të veprës, pasi atë supozohet se e ka dhënë kur ka nënshkruar kontratën e punës. Është ligji që organizon dhe përcakton cilat të drejta i takojnë punëdhënësit. Është gjithashtu Ligji për të drejtat e autorit që përcakton kufirin e kalimit të të drejtave të shfrytëzimit ekonomik të veprës. Përdorimi i veprës “jashtë fushës së aktivitetit”, siç thuhet në nenin 69 pika 2 të Ligjit për të drejtën e autorit, do të kërkohet pëlqimi me shkrim i autorit. Edhe në këtë rast, kemi të bëjmë me një kufizim, pasi është vështirësisht e mendueshme se autorit i jepet mundësia që të zgjedhë nëse pranon ose jo të autorizojë përdorimin e veprës jashtë fushës së aktivitetit të përcaktuar në kontratën e punës. Përcaktimi i datës së fillimit të ushtrimit të të drejtave pasurore nga punëdhënësi është përcaktuar në Ligj si çasti që fillon me dorëzimin e veprës punëdhënësit 299 . Punëdhënësi do të gëzojë të drejtat ekonomike për një afat 3 vjeçar, duke filluar nga dita e dorëzimit të veprës 300 . Në këtë pikë, Ligji për të drejtat e autorit ka rimarrë afatin që përcaktohen në Ligjin e vjetër 9380. Parashikimi i një afati të tillë nuk do të thotë se palët nuk mund të parashikojnë një afat tjetër më të gjatë ose më të shkurtër. Afati 3 vjeçar i përcaktuar në ligj tregon vullnetin e ligjvënësit për t’i dhënë një afat shfrytëzimit të veprës nga bashkëkontraktori i autorit, në rast se kontrata e punës nuk parashikon gjë në lidhje me këtë afat. Kalimi i të drejtës së autorit do të bëhet pasi të krijohet vepra. Kontrata e punës, në objektin e saj, mund të përmbajë klauzola që parashikojnë detyrimet e punëmarrësit-autor, ku do të përfshihen dhe angazhimi për të krijuar vepra artistike të cilat do të shfrytëzohen ekonomikisht nga punëdhënësi. Nga leximi i nenit përkatës të Ligjit për të drejtën e autorit kuptohet se pika ku mund të ketë modifikime është afati i shfrytëzimit ekonomik të veprës nga ana e punëdhënësit, por jo çasti kur do të fillojë shfrytëzimi në mënyrë efektive. Me pak fjalë, kontrata e punës nuk mund të parashikojë në çastin e lidhjes së kontratës së punës, kalimin në mënyrë automatike të të drejtave ekonomike mbi veprat që autori do të krijojë në të ardhmen, në zbatim të kontratës së tij të punës. Ky parim, që mund të bjerë në kundërshtim me parimet e Kodit të Punës, është në fakt një nga parimet historike të të drejtës së autorit: 299 Pika 1 e nenit 69 të Ligjit për të drejtat e autorit. 300 Po aty. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|