110
autori. Ato përfaqësojnë prerogativat ekonomike të autorit mbi veprën dhe që i mundësojnë
autorit të vendos në lidhje me kushtet e shfrytëzimit të saj
355
. Me pak fjalë, ato i shërbejnë
autorit për të jetuar
356
. Vepra është një send që fillimisht është pronësi e autorit. Si rrjedhim,
autori gëzon të drejta që lidhen me veprën dhe që konsistojnë në të drejtën për autorin që të
gëzojë të ardhurat që krijohen prej saj, si pasojë e hedhjes së saj në qarkullim civil, duke
autorizuar por, njëkohësisht edhe ndaluar përdorimin e saj
357
, nëse mendon se ky përdorim bie
ndesh me interesat e tij ose është në shkelje të ligjit për të drejtën e autorit. Në kushtet
e sotme
të zhvillimit të industrisë artistike, tashmë ato nuk mund konsiderohen vetëm si mjeti i jetesës
ekskluzivisht vetëm për autorin, por edhe për industrinë artistike në përgjithësi, producentëve,
artistëve, punëtorëve që jetësojnë veprën, por njëkohësisht, edhe një burim financimi për
kulturën në të mirë të publikut, nëpërmjet disa mekanizmave tashmë të parashikuar në Ligjin
për të drejtat e autorit.
Të drejtat pasurore e gjejnë burimin e tyre në të drejtën e pronësisë. Marrëdhënia që ka
autori me veprën, në radhë të parë, është një marrëdhënie pronësie që ai ka mbi një send të
patrupëzuar (imaterial). Dhe në fakt, preorgativat që ka autori mbi vepër janë identike me
prerogativat që gjejmë në Kodin Civil dhe që lidhen me ato prerogative të pronarit në raport
me sendin në pronësi të tij. Autori ka të drejtë të gëzojë përfitimet që do të vijnë prej
shfrytëzimit të veprës, ashtu siç ai ka të drejtën që këto të drejta pasurore t’i cedojë, pra t’i
vërë në qarkullimin civil. Gjithashtu, autori i veprës ka të drejtën e pamohueshme që të
mbrojë veprën e tij nga ndërhyrjet dhe të ndalojë çdo tentativë që shkel gëzimin e qetë të
pronës (veprës). Do të shikojmë ekzistencën e nocioneve të tilla si riprodhim i paligjshëm apo
në një kuptim më të gjerë, edhe pse juridikisht jo e qëruar, shkelje të të drejtës së autorit, të
cilat synojnë mbrojtjen e marrëdhënies së pronësisë së autorit mbi veprën e tij.
E drejta pasurore paraqet tre elemente: përjashtueshmërinë (“ekskluzivitetin”),
cedueshmërinë dhe përkohshmërinë. Ekskluziviteti i jep autorit dhe vetëm atij, të drejtën të
përcaktojë dhe të kërkojë që të zatohen kushtet e shfrytëzimit të veprës. Të drejtat pasurore
janë lirisht të transferueshme. Autori pra, në saj të natyrës ekskluzive të së drejtës pasurore,
zotëron të gjitha mekanizmat e shfrytëzimit të veprës dhe gëzon të drejtën të përfitojë nga
frutet që do të burojnë prej shfrytëzimit të veprës. Nëpërmjet mekanizmit të ekskluzivitetit të
të drejtës pasurore, autori realizon të drejtën e tij që të hyjë në marrëdhënie kontraktore për të
kaluar të drejtën pasurore ose pjesë të saj, në favor të një personi ose subjekti tjetër që do të
realizojë shfrytëzimin më optimal të veprës, shumëfishimin e saj apo përhapjen e saj drejt një
publiku sa më të gjerë, përfshi dhe atë digjital. E drejta ekskluzive e autorit mbi vepër po
vihet në rrezik në ditët e sotme nëpërmjet mekanizmimit të liçencave ligjore. Paragrafi ku do
të trajtohen këto lloj liçencash do të shtjellohet më poshtë, megjithatë dy fjalë duhen thënë
355 Christophe Caron, Droit d'auteur, Litec LexisNexis, botimi i tretë, f. 259.
356 Michel Vivant, Jean-Michel Bruguière, Droit d’auteur, Dalloz 2009.
357 Pika 1 e nenit 25 të Ligjit për të drejtat e autorit.