Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
164 - Përjashtime që përkrahin emancipimin e shtresave në nevojë Nga përjashtimet përfitojnë dhe personat me aftësi të kufizuara lëvizëse, fizike, ndjesore, mendore njohëse ose psikike. Përjashtimi për kategoritë që përfshijnë personat me paaftësi parashikohet nga Direktive 2001/29/CE 531 . Për Direktivën, është e rëndësishme që shtetet anëtare të parashikojnë të gjitha mjetet e përshtatshme që mundësojnë aksesin drejt veprave të personave që vuajnë nga handikape që i pamundësojnë ata të përdorin veprat 532 . Direktiva 2001/29/CE e shpreh sërish mundësinë që kanë shtetet të organizojnë përdorimin e lirë të veprave nga persona me aftësi të kufizuara në nenin 5 pika 3 të tij. Sipas këtij neni, “shtetet anëtare kanë mundësinë të parashikojnë përjashtime ose kufizime në të drejtat e parashikuara në Direktivë nëse bëhet fjalë për përdorime në përfitim të personave me aftësi të kufizuara, që lidhen në mënyrë direkte me aftësinë e kufizuar në fjalë dhe që nuk janë të një natyre tregtare, brenda masës së lejuar nga forma e aftësisë së kufizuar.” Të gjitha këto kritere shërbejnë për këtë dalluar në mënyrë të qartë se si do të organizohet përjashtimi për çdo kategori. Duhet të kuptohet lloji dhe niveli i paaftësisë, përtej të cilëve personat që vuajnë nga sëmundje që shkaktojnë paaftësi të mund të përfitojnë nga përjashtimet. Këto kritere nuk mund të bëhen dot realitet pa një vendim të brendshëm të autoritetit publik shqiptar, përgjegjës për këto kategori. - Përjashtime të justifikuara nga arsye praktike – programet kompjuterike Debati i përfshirjes ose jo në fushën e përjashtimeve nga zbatimi i të drejtës së autorit për disa pjesë të programeve kompjuterike ka lindur në SHBA, me konceptin e reverse engineering. Ky concept nënkupton procesin e përftimit të informacionit nëpërmjet studimit të funksionimit të brendshëm të një programi ose të mënyrës së prodhimit të tij. Qëllimi është që nëpërmjet këtij mekanizmi “hulumtues” të kuptohet funksionimi i programit në mënyrë që të përdoret në mënyrën më të përshtatshme të mundshme. Gjithashtu, mundëson prodhimin e një kopjeje, ndërkohë që juridikisht është e pamundur, pasi mbrohen nga sekreti tregtar, planet dhe projektet e realizimit të programit. Së fundi, kjo teknikë mund të shërbejë për të zbuluar nëse një konkurrent ka përdorur, gjatë prodhimit të programit të tij, një patentë shpikjeje në shkelje të dispozitave në lidhje me mbrojtjen e pronësisë industriale. Bashkimi Evropian ka legjitimuar këtë teknikë, me anë të Direktivës së Parlamentit Evropian dhe të Këshillit datë 23 prill 2009 në lidhje me mbrojtjen juridike të programeve kompjuterike (Direktiva 2009/24/CE). Sipas kësaj Direktive, në mungesë të klauzolave kontraktuale specifike, riprodhimi i përkohshëm 533 i programit kompjuterik si dhe përkthimi, 531 Pika 34 e Direktives 2001/29/CE. 532 Pika 43 e Direktivës 2001/29/CE. 533 Për ilustrim, Vendimi i CJUE “Meltwater”, datë 5.6.2014. 165 adaptimi dhe rregullimi i programit kompjuterik 534 , nuk do të kërkojnë autorizim nga ana e titullarit të të drejtave nëse janë të nevojshme për përdorimin e programit kompjuterik nga blerësi i ligjshëm, në përputhje me qëllimin e tij, duke përfshirë dhe korrigjimin e gabimeve 535 . Sipas dispozitës më sipër, titullari i të drejtave ka të drejtë që të parashikojë në kontratën e shitjes ose të dhënies me qira të programit që ka krijuar, detyrimin për blerësin që të kërkojë autorizimin për përdorimin e mekanizmave të përshkruar më sipër, pra riprodhimin e përkohshëm apo përkthimin dhe adaptimin e programit kompjuterik. Nëse parashikohet në kontratë dhënia e autorizimit, shitësi nuk mund të kundërshtojë përdorimin e mekanizmave të përshkruar më sipër, pasi do të kundërshtonte përjashtimin e parashikuar në nenin 5 të Direktivës 2009/24/CE. Titullari i të drejtave mbi programin kompjuterik, pra shitësi i programit kompjuterik, ka dy mundësi: ose të lejojë mekanizmat sipas përjashtimit të parashikuar në Direktivë ose t’i dorëzojë blerësit informacionin e nevojshëm për zbërthimin e programit. Në rastin e dytë, mund të ekzistojë mundësia që titullari i të drejtave mbi programin kompjuterik të refuzojë zbatimin e përjashtimit. Nëse përjashtimi bëhet për qëllimet e qarkullimit të informacionit, do të vlerësohet se informacioni i vlefshëm do të jetë dhënë, pa qenë nevoja e zbatimit të përjashtimit të parashikuar në nenin 5 të Direktivës 2009/24/CE 536 . Kuptohet që jo çdo gjë do të jetë e autorizuar. Pikërisht, brenda këtij kuadri, Direktiva 2009/24/CE organizon në mënyrë kufizuese mekanizmat që mund të jenë objekt të përjashtimit. Dhe, për të mënjanuar mundësitë e shkeljes së të drejtës së autorit, ose të patentave të shpikjes, në bazë të normave që rregullojnë pronësinë industriale, Direktiva 2009/24/CE thotë se nga përjashtimet mund të përfitojë vetëm blerësi i ligjshëm i programit kompjuterik. c. Përjashtime për shkak të përdorimit të veprës brenda një sfere private Këtu do të flasim për dy koncepte që kanë të bëjnë me gëzimin e qetë të veprës nga ana e individëve, pa patur shqetësimin e ndërhyrjes të shproporcionuar të titullarëve të të drejtës së autorit në jetën e tyre private. Këto dy koncepte janë përdorimi i veprës në rrethin e ngushtë familjar si dhe përdorimi vetjak i kopjes së një vepre. Duke kaluar të koncepti i kopjes për përdorin vetjak të veprës, na krijohet mundësia që të flasim për konceptin e rrethit të ngushtë familjar, i cili është një koncept i zhvilluar në doktrinën dhe normat e huaja, me anë të të cilit do të përcaktohet se kur një përdorim i një vepre nuk shkel të drejtën e autorit dhe më pas, do të zgjatemi pak më tej në konceptim e 534 Të parashikuara në nenin 4 të Direktivës 2009/24/CE. 535 Neni 5 pika 1, i Direktivës 2009/24/CE. 536 Michel Vivant, Jean-Michel Bruguière, « Droit d’auteur », Dalloz 2009, f. 426. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|