Universiteti I tiranës fakulteti I drejtësisë departamenti I së drejtës civile
Yüklə 3,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
174 Parashikimi i mekanizmit të shpërblimit të drejtë në Ligjin për të drejtat e autorit përbën një nga risitë më të mëdha të tij. Metodika e shpërblimit për kopje private është mjaft e thjeshtë në parim 561 , por problemi qendron në zbatimin e saj praktik. Ajo ka lindur si mënyrë për të kompensuar humbjen e fitimit për autorët dhe artistët në përgjithësi nga kryerja e kopjeve të veprave të tyre mbi suportet fizike ose digjitale, si për shembull disqet CD ose DVD, kasetat audio dhe video. Shpërblimi merr formën e një tarife 562 mbi çmimin e shitjes së suporteve, tarifë që rëndon mbi konsumatorët. Këtë funksionin e gjejmë të parashikuar nën nenin 31 të Ligjit për të drejtat e autorit, sipas të cilit “autori ka të drejtën e shpërblimit të arsyeshëm nga shitja e materialeve teknike të cilat bëjnë të mundur riprodhimin e tekstit, zërit apo figurës si dhe maeriale të cilat bëjnë të mundur mbajtjen/fiksimin e veprave.” Lista e materialeve do të përcaktohet me vendim të Këshillit të Ministrave, por mendohet se këto pajisje do të jenë kryesisht CD, DVD të paregjistruar, materiale printimi, fotokopjimi e kështu me radhë. Risi tjetër që sjell neni 31 i Ligjit për të drejtën e autorit është se nga e drejta për shpërblim të arsyeshëm, autorët nuk mund të heqin dorë 563 . Kjo e bën shpërblimin e arsyeshëm një të drejtë pasurore të autorit, ndryshe nga të drejtat e tjera pasurore të tij, të padisponueshme prej autorit. Ajo është një e drejtë pronësore që i takon autorit, pavarësisht tij. natyrisht, pasi të 561 Parashikuar në mënyrë të hollësishme në nenin 31 të Ligjit për të drejtat e autorit, frymëzuar nga Direktiva 2001/29/CE: “1. Autori, veprat e të cilit, për shkak të natyrës, mund të riprodhohen pa autorizim, në kushtet e nenit 72, të këtij ligji, nëpërmjet fotokopjes, regjistrim zëri, videos/figurës, tekstit ose nëpërmjet çdo forme tjetër për përdorim personal privat apo tjetër, ka të drejtën e shpërblimit të arsyeshëm nga shitja e materialeve teknike, të cilat bëjnë të mundur riprodhimin e tekstit, zërit apo figurës, si dhe materiale, të cilat bëjnë të mundur mbajtjen /fiksimin e veprave nëpërmjet zërit, figurës, tekstit. Lista e pajisjeve, si dhe tarifat përkatëse përcaktohen me vendim të Këshillit të Ministrave. 2. Përveç së drejtës në pikën 1, të këtij neni, autorët kanë të drejtën e shpërblimit të arsyeshëm nga një person fizik ose juridik, i cili ofron shërbimet e fotokopjimit me pagesë. 3. Çdo teknikë tjetër riprodhimi do të njësohet me fotokopjen dhe çdo lloj pajisjeje, e cila ofron të njëjtin efekt, do të njësohet me pajisjet e regjistrimit vizual dhe zanor. 4. Shpërblimi i përmendur në pikën 1, të këtij neni, do të paguhet nga prodhuesit e pajisjeve të regjistrimit vizual dhe zanor, prodhuesit e pajisjeve të fotokopjeve, prodhuesit e kasetës boshe, që mundëson kopje të njëjtë me origjinalin, videot ose mjetet e fiksimit të tekstit dhe importuesit e këtyre pajisjeve, përveçse kur importohen sasi të vogla të destinuara për përdorim privat dhe jotregtar, duke qenë pjesë e bagazheve personale. Nëse pajisjet dhe objektet e përmendura nuk janë prodhuar në Republikën e Shqipërisë, shpërblimi paguhet nga importuesi. 5. Detyrimi për të paguar shpërblimin e arsyeshëm, të përmendur në pikën 1, të këtij neni, do të rrjedhë: a) nga shitja e parë ose importi në Republikën e Shqipërisë të pajisjeve/materialeve të reja për regjistrimin vizual dhe zanor; b) nga shitja e parë ose importi në Republikën e Shqipërisë të kasetave dhe videokasetave boshe ose çdo mjeti të fiksimit të tekstit; c) nga shitja e parë ose importi në Republikën e Shqipërisë të pajisjeve/materialeve të reja të fotokopjimit. 6. Shpërblimi i përmendur në pikën 2, të këtij neni, paguhet në vlerën e llogaritur në varësi të informacionit për numrin e fotokopjeve të bëra. 7. Autorët nuk mund të heqin dorë nga të drejtat për shpërblim, të referuara në pikat 1 dhe 2 të këtij neni. 8. Një shpërblim i arsyeshëm, i referuar në këtë nen, do të jetë ai shpërblim i dhënë me kontratë/marrëveshje, duke marrë parasysh mundësinë e dëmit të shkaktuar autorit të veprës, në rastet kur vepra është riprodhuar pa autorizimin e tij për përdorim privat ose përdorime personale të tjera, aplikimin e masave teknologjike mbrojtëse, si dhe të rrethanave të tjera, që mund të konsiderohen të drejta në formë dhe përmbajtje për një shpërblim të arsyeshëm. 562 Bëhet fjalë për tarifë dhe jo për ndonjë lloj takse, pasi përfitimi shkon për autorët dhe jo për autoritetet publike. 563 Pika 7 e nenit 31 të Ligjit për të drejtat e autorit. 175 merret shumë e shpërblimit të arsyeshëm, autori ka lirinë e plotë ta disponojë atë sipas dëshirës së tij. Kompensimi, ndryshe i quajtur dhe shpërblimi i drejtë paguhet nga ata persona fizikë ose juridikë, të cilët prodhojnë ose importojnë pajisje (pajisje të regjistrimit të zërit, videoregjistrues, drivers/program ndihmës për mbajtës të regjistrueshëm dhe riregjistrueshëm, etj.) dhe mjete (kaseta dhe shirita bosh, mbajtës të regjistrueshëm dhe riregjistrueshëm...) që mund të përdoren për riprodhimin e veprave audiovizuale dhe fonogrameve. Tarifimi i shpërblimit për kopjen për përdorim vetjak bëhet në bazë të kapacitetit të regjistrimit që ka çdo suport. Këto shpërblime u derdhen normalisht agjencive kolektive të administrmit, të cilat, pasi marrin shumat, i shpërndajnë ato në favor të autorëve, interpretëve dhe prodhuesve. Ky shikim i shpejtë i mekanizmit të shpërndarjes së shpërblimit ndihmon të kuptohet mekanizmi i tij. Ai duhet të zbatohet edhe në Shqipëri, ku fenomeni i piraterisë së veprave ka arritur përmasa shqetësuese, megjithëse ende nuk ka ndonjë studim të mirëfilltë për ndikimin e piraterisë së veprave mbi të drejtën e autorit. Mekanizmi që parashtruam është interesant edhe në një pikëpamje tjetër: atë të neutralizimit të abuzimit në lidhje me vjeljen e të drejtave të autorit 564 . Ky mekanizëm paraqet thjeshtësi si në diskutimin për ngritjen e taksës që do të shërbejë si shpërblim, ashtu dhe në zbatimin e tij, pasi shpërblimi do të bazohet në çdo shitje suporti që do të kryhet, gjë që është lehtësisht e kontrollueshme. Çështja delikate qendron në zbatimin e këtij sistemi në mjedisin digjital, kryesisht në internet. Vështirësitë janë të mëdha pasi në praktikë sistemet që mund të vendosen nuk janë të thjeshtë për t’u realizuar. Gjithashtu, duhet llogaritur dhe kundërshtimi i titullarëve të të drejtave, të cilët do të mendojmë ndoshta në mënyrë të ligjshme, se me vendosjen e një sistemi kompensimi në të gjithë botën digjitale, do të zhduket e drejta e autorit dhe veprat e tyre do të qarkullojnë pa asnjë lloj pengese në rrjet. Kjo gjë do të rrisë akoma më shumë fitimin e tyre të munguar. Së fundi, problematike do të mbetet dhe çështja që lidhet me personat që, në fund të fundit, do të paguajnë kompensimin. Megjithatë, rruga është hapur prej Direktivës 2001/29/CE dhe prej doktrinës. Debati tashmë është çelur dhe disa komente duhen bërë në lidhje me mënyrën sesi mund të funksionojë ky sistem kompensimi, duke qenë megjithatë të qartë se nëse vijohet në këtë rrugë, do të kemi një ndryshim radikal të konceptit të të drejtës së autorit dhe parimit të mbrojtjes së pronësisë, duke vënë theksin më shumë tek një e drejtë e përdorimit nga ana e konsumatorëve të veprave, të cilët do të paguajnë për 564 Për referencë, mund të marrim procesin gjyqësor, aktualisht nën analizën e Gjykatës së Lartë, me palë Albautor vs Vodafone Albania sha, ku Albautor kërkon pagesën për të drejtat e autorit për përdorimin nga ana e shoqërisë Vodafone të ringtoneve të pre-inkorporuara në celularët që përdorin kartën SIM Vodafone. Yüklə 3,21 Mb. Dostları ilə paylaş:
|