Uot 328 (479. 24) Квт 66. 61(2)

fəaliyyəti  ilə,  yəni  dövlət  idarəetməsi  ilə  əlaqələndirməsi  - 

bu xalqın səciyyəvi cəhətidir.

On  illik  bir  dövrü  (1993-2003)  əhatə  etmiş  islahatların 

gedişində  Azərbaycan  Respublikasının  dövlət  administra­

siyası  Prezident  Heydər  Əliyevin  ölkədəki  böhranlı  menec­

ment şəraitində qarşıya  qoyduğu vəzifələrin  səmərəli şəkildə 

həyata  keçirilməsi  üçün  nəzərdə  tutulan  rasional  sistemə, 

yaxud  irimiqyaslı  mütəşəkkil  struktura  çevrilmişdir.  Ötən 

onillikdə  Azərbaycan  cəmiyyəti  dövlət  mənafelərini,  yəni 

xalq  üçün,  xalqm   naminə  və  xalqın  dəstəyinə  güvənməklə 

ölkədə hökm  sürən  asayişin həyati  mənafelərini reallaşdıran 

siyasi idarəetmə məmurlarının  ilk  baxışda  o qədər də diqqə­

ti cəlb  etməyən,  lakin  məhsuldar  fəaliyyətinin  şahidi  olmuş­

dur.  Prezidentin  İcra  A paratının  fəaliyyəti  bunu  əyani  şə­

kildə  sübut  edir.  Bu  aparata  rəhbərlik  edən  Ramiz  Mehdi­

yev  -  zəngin  praktik  təfəkkürə,  nəzəri  uzaqgörənlik  isteda­

dına və idarəetmə münasibətlərinin  tənzimlənməsi sahəsində 

çox  böyük  təcrübəyə  malik  olan  dövlət  xadimidir.  İdarəet­

mə  xarakterli  qərarların  üslubun  müəyyən  edən  isə,  əlbəttə, 

Heydər  Əliyevdir.  Öz  siyasi  aktivində  həm  tarixi,  həm  də 

elektoral  əhəmiyyətli  siyasi  kapitala  -  millətin  etimadı  kimi 

əvəzsiz bir kapitala malik  olan  Prezident idarəetmə m ünasi­

bətlərinin  əsaslarını  müəyyənləşdirir.  Məhz Prezidentin  say­

əsində  XX  əsrin  son  qərinəsində  Azərbaycanda  peşəkar 

dövlət qulluqçuları -  uzun  illər böyu  hazırlıq  keçmiş yüksək 

səviyyəli  mütəxəssislər  yetişmişdir.  Azərbaycan  dövlətçiliyi­

nin  dövlət  stabilliyinin  və  sabitliyinin  müasir milli  (tradisio- 

nalist)  məktəbini də məhz  Heydər  Əliyev yaratmışdır.  D öv­

lət  idarəçiliyinin  bütün  sahələrində  nəsillərin  bir-birini  əvəz 

etməsi  tamamilə təbiidir, çünki bunsuz heç bir  ölkənin  sabit 

və layiqli inkişafı uzun müddət davam  edə bilməz.

8

Dövlət qulluğu  məsələsinə Prezidentin  bu cür diqqət ye­

tirməsi təkcə korrupsiya  və M.Veberin təbrincə desək,  «rəzil 

meşşanlıq»  («niedrige  Kleinbuergertum»)  kimi  mərəzlərə 

mübtəla  olmaq  təhlükəsi  ilə  həmişə  üzləşən  dövlət  aparatı­

nın  texniki  baxımdan  səmərəliliyinin  qeydinə  qalm aqdan 

irəli  gəlmir.  III  Respublikanın  dövlət  xidmətinin  təbiətində 

maddiləşmiş  ictimai  qüvvə  hakimiyyətin  norm ativ  qərarlar 

qəbul  etməsi  mexanizmini  hərəkətə  gətirir:  bu,  millətin  ira­

dəsidir  və  dövlətçilər  bu  həqiqəti  yaxşı  dərk  edirlər  (bax: 

Л.Мамедова.  Государственная  концепция Гейдара Алиева: 

новые  подходы к проблемам  государственного  управления 

в  Азербайджане // XX-XXI:  iki əsrin nadir dövlət xadimi və 

lideri.  Bakı.  2003).  Məsuliyyətin  xüsusi  bir  növünü  -   tarixi 

məsuliyyəti  doğuran  da,  elektoratın  iradəsi  deyil,  məhz xal­

qm iradəsidir.

Bu  kitab  barədə  geniş  polemik  şərhlər  verməyə  imkan 

olmadığı üçün təkcə bunu qeyd etməklə kifayətlənəcəyik  ki, 

Prezidentin  dövlət  səviyyəli  qərarları  həm  tənzimlənən  fəa­

liyyətin  mənbəyinə,  həm  onun  məzmununa,  həm  də  hüquqi 

formalara,  fəaliyyətin  həcminə,  m əkanına və  zamanma,  elə­

cə  də  bir  sıra  başqa  əsaslara  görə  üzvi  xarakter  daşıyır, 

çünki  bu  qərarlar  xalqın  mentallığma  və  ənənələrinə m üva­

fiq  olub,  mütərəqqi  qərarlar  sayılmalıdır,  çünki  onlar  m üa­

sir  qlobal  asayişin  reallıqlarını  və  millətin  yeni  tələblərini 

nəzərə alırlar.  Dövlətçilər  nəsli  III  Respublikanın  indiki  və­

ziyyətində  onun  fəaliyyətinin  təşkili  üçün  son  dərəcə  əhə­

miyyətli  olan  insan  amilidir.  Buna  görə  də  tamamilə  mənti­

qə  uyğun  haldır  ki,  bu  kitabın  müəllifi  müxalifətin  yalnız 

sistemdənkənar  fəaliyyət  adlandırıla  biləcək  fəaliyyətini  ifşa 

edir.

Hakimiyyətin  varisliyi  məsələsinin  əhatə dairəsi  məktəb 

şagirdləri  səviyyəsində  liberal  təxəyyülə  malik  olan  müxali-

9

---

fətin  təsəvvür  etdiyindən  qat-qat  genişdir.  Bu məsələ  ilə  əla­

qədar,  müəllif  müxalifətin  ideya  və  şüarlarının  ideoloji  xa­

rakteristikası  üzərində dayanm adan onun siyasi davranışına 

xas  olan  radikalizmi  xüsusi  qeyd  edir.  Fikrimizcə,  bu,  kifa­

yət  deyil.  Bu  kontekstdə  111  Respublikanın  dominant  ideo­

logiyası  barədə  R.M ehdiyevin  mülahizələri  xüsusi  diqqətə 

layiqdir:  «Neokonservatizm in  milli  forması  olan  «azərhay- 

cançılıq»  ideyası  milli  ideologiyanın  əsasıdır  və Azərbaycan 

dövlətçiliyinin  bütün  tarixi  boyunca  belə  olacaqdır»  (XX 

əsrin sonunda -  X X I  əsrin əvvəlində dünya və milli ideya.  // 

Ramiz  Mehdiyev.  X X I  əsrdə  milli  dövlətçilik.  Bakı,  2003.  s 

209).  «Azərbaycançılıq»  tradisionalizmi  nəzərdə  tutur  və 

kitabın  müəllifi  də  haqlı  olaraq  bu  məqamı  vurğulayaraq 

bizim cəmiyyəti belə xarakterizə  edir:  bu elə bir cəmiyyətdir 

ki,  onun mədəniyyəti tədricən, təkam ül yolu ilə formalaşır.

Aydın Mirzəzadə, 

s.e.n,  Milli Məclisin deputatı, 

Yeni Azərbaycan Partiyasının Siyasi Şurasının üzvü

Lətifə Məmmədova, 

t.e.n.,  Azərbaycan Respublikasınm Prezidenti 

yatunda Dövlət İdarəçilik Akademiyasına dosenti

10

О КНИГЕ

Мы  представляем  читателю  книгу,  посвященную  азер­

байджанской  государственности,  книгу  полемичную  и  по­

тому  обладающую  информацией,  выходящей  за  пределы 

традиционных  текстов.

"Все  страдания  людей  происходят больше  из-за заблу­

ждений, чем из-за незнания. Наше незнание вредит гораздо 

меньше,  чем  мнимое  знание".  Эти  слова  Жан  Жака  Руссо 

вполне  применимы  к  нашей  ближней  и  настоящей  исто­

рии.  Каждое  большое  движение  порождает  большие  на­

дежды,  но  большая  надежда  непременно  сопряжена  с  из­

вестной  идеализацией  будущего.  Так было и  в  начале  90-х 

годов  XX  столетия.  Мало,  кто  понимал,  сколь  тернистым 

будет путь...

В  ситуации  умножения  политического  опыта  народа 

все  очевиднее  неоценимая роль  и  место Гейдара Алиева  в 

прошлом и настоящем.  Но многописание,  надо  признаться 

в том, не стало  гарантией  и источником  многознания.  Ду­

мается,  что  еще  мало  обстоятельных  работ,  анализирую­

щих  политическое  искусство  Гейдара  Алиева  как  умения 

ощутить  и  реализовать  в  каждой  ситуации  новую  меру 

возможного.

Исторические личности заслуживают большего  уваже­

ния -  реалистического  портретирования,  удовлетворяюще­

го  самые  взыскательные  и  критические  умы.  Словом,  по­

стижение  истины  во  все  ее  многоцветье  -  всеми  вместе  и 

каждым  из нас  процесс нелегкий,  но он  жизненно необхо­

дим.  Автор  справедливо  указывает  на  большую  значи­

мость  для  современного  азербайджанского  общества  ду­

ховного  наследия  Президента  Гейдара  Алиева.  Трактовки 

его текстов заслуживают внимания, они содержат новатор­

ские подходы, подлежащие дальнейшей разработке.

11

---