Uot 81-11 MÜXTƏLİFSİstemli İNGİLİs və azərbaycan diLLƏRİNDƏ tamamliq budaq cüMLƏLƏRİ VƏ onlarin müqayiSƏLİ TƏHLİLİ
Yüklə 1,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Rus dilində
- SUMMARY OGHUZ TRIBE PADAR IN GUBADLI REGION Akhmedova E.H. Key words
18
mövcuddur. Kürdəmir rayonu ərazisində Padar çölü və eyni adda kənd adı var. Tarixi sənədlər göstərir ki, Borçalı mahalında Padar adlı oykonim mövcud olmuş, hətta padar antroponim kimi də işlənmişdir. Elmi yeniliyi: Məqalədə Qubadlı toponimlərinin tərkib hissəsi olan Padar etnooykoniminin linqvistik xüsusiyyətləri, padarların etnik kökü, yayılma arealı, tədqiq olunan ərazidə məskunlaşma tarixi və səbəbləri tarixi faktlar əsasında araşdırılmışdır.
elmi material kimi istifadəsi üçün yararlıdır. Eyni zamanda etnonim və toponimlərlə bağlı elmi tədqiqat işlərində məqaləyə istinad edilə bilər.
1.
Vəliyev (Baharlı) M. Azərbaycan: Coğrafi-təbii etnoqrafik və iqtisadi mülahizat. Baki: Azərbaycan, 1993, 192 s. 2.
3.
Nuriyev E. Azərbaycan SSR Şəki-Zaqatala zonasının toponimiyası. Bakı: Elm, 1989, 110 s. 4.
Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti: 2 cilddə, II cild. Bakı: Şərq-Qərb, 2007, 303 s. 5.
Çingizoğlu Ə. Padar eli // "Soy" jurnalı 2 (10), Bakı, 2008, s. 43-47. 6.
1988, s. 117-118 7.
Əsgərov N. Areal türk onomastik vahidləri. Bakı: Elm, 2005, 485 s. 8.
Urud M. Zəngəzur toponimləri. Bakı: Nurlar NPM, 2013, 400 s. Rus dilində: 1. Пилипенко A. Крымскотатарские колонии на Кавказе и в Закавказье // Газета "Ветан Крым". Крым, 2011.
https://az.wikipedia.org/wiki/Padarlar
http://maidan.org.ua/static/mai/1298664142.html РЕЗЮМЕ ОГУЗСКОЕ ПЛЕМЯ ПАДАР В ГУБАДЛЫ Ахмедова Э.Г. Ключевые слова: топоним, ойконим, этноним, Губадлы, Падар В статье речь идёт о лингвистических особенностях и этнических корнях этноойконима Падар, являющегося частью топонимов Губадлы. Здесь также даны сведения о распространении топонима, истории и причинах поселения падаров.
The article is about the linguistic features and ethnic roots of ethnooikonym Padar which is the part of toponyms of Gubadli region. Spread of toponym, its history and reasons of padar’s settlement are also studied. Daxilolma tarixi: İlkin variant 11.04.2017
Son variant 27.09.2017 Oğuz boyu padarlar Qubadlıda
19
UOT 82.192; 398.8 OZAN-AŞIQ ŞEİRİNDƏ TƏSƏVVÜF 1 BAYRAMOV ASLAN ƏHMƏDXAN oğlu 2 İSGƏNDƏROV BALAKİŞİ ATAKİŞİ oğlu Sumqayıt Dövlət Universiteti, Folklorşünaslıq ETL, 1-professor, 2-elmi işçi e-mail: sdu.elmixeberler@mail.ru Açar sözlər: ozan, aşıq, sufi, təriqət, mərifət, poeziya, Tanrı
Həyatını Məhəmməd peyğəmbərə həsr etmiş, əmlakı və ailəsi belə olmayan fanatik dindarlar Mədinədə tikilmiş məscidin bir küncündə, əl-suffada yaşadıqları üçün onlar sufi adlandırılmışlar. Şərqşünas Bertels və Bartold bu kobud dərvişləri kobud parçadan tikib geydikləri geyimlərə görə sufi adlandırdıqlarını qeyd edirlər. Lakin gərək əvvəlcə sufi olmalıydı ki, onların geyimləri də yarana idi [8, 76-77]. Bir çoxları isə peyğəmbərlərə sadiq olan və suffada gecələyən, sonralar böyük bir cərəyan təşkil edən sufilərin sələfləri olan sufilər peyğəmbərin vəfatından sonra onun həyat tərzini, dediyi kəlamları, xasiyyət və əməllərini təbliğ etməklə məşğul olmuşlar. Bu şəxslər dərvişlik edərək təsəvvüfün-sufiliyin təməlini qoymuşlar. Onlar islamın əleyhinə olmamış, islamın özünəməxsus şəkildə izahı və şərhinə görə başqa islam cərəyanlarından fərqlənmişlər. Onların baxışlarında buddizm, şamanizm və neoplatonizmin ünsürləri təzahür edir. Sufilərin ali məqsədi mənəvi kamilliyə çataraq Allaha qovuşmaqdır. Təriqətçilər Allaha və peyğəmbərlərə sevgilərini və dualarını öz dillərində zikr edirlər. Türkmən kütlələri IX-X əsrlərdə islam dinini qəbul edərkən böyük ölçüdə əski adət- ənənələrini də mühafizə etmək məcburiyyətində qalmışlar. Onlar ilk vaxtlar qarmaqarışıq və sıxıcı dini qaydaları yayan dərviş və seyidlərə o qədər etibar etmir, qam-şaman inancı ilə yeni din (islam dini) arasında bir paralellik qurmağa can atırdılar. Beləliklə, Orta Asiyada Xoca Əhməd Yəsəvi tərəfindən qurulan Yəsəvilik təriqəti ilə türk sufiliyinin əsası qoyulmuş və bir siyasi quruluş kimi ortaya çıxmışdır [7, 27-28]. Səmimi inam və davranışlarına heyran olan xalq, ona çox bağlandı. Dünyada və axirətdə onu əziz saydı. Onu ərənlər qatına çıxarıb şanına əfsanə düzəltdilər. Anadolu və Türküstan övliyaları Xoca Əhməd Yəsəvini pir saydılar. Bu gün də onun məqbərəsi müqəddəs bir ziyarət kimi Qazaxıstanda qalmaqdadır: Muhəmmədin, bilin, zatı ərəbdir, Təriqətin yolu bütün ədəbdir. Həqiqət bilməyən insan deyildir, Biliniz, heç bir şeyə bənzəməzdir [15, 16]. Ələvi-bəktaşi, heydəri, nəqşibəndi, xəlvətiyyə, bəhayi və s. inancların əsasları böyük ölçüdə Əhməd Yəsəvi baxışlarına əsaslanır. Xorasan, İran, Cənubi Qafqaz, Anadolu, hətta Balkan ölkələrinə qədər bu təriqətlər yayılmışdır [12, 30]. Müsəlman ölkələrində bu dini inanclar hələ də qalır. Kosova, Xorvatiya, Bosniyada da bu rituallar bu gün də yerinə yetirilməkdədir. Köçəbə türklərin əski inanclarına uyğun gələn musiqi, rəqs və səmanın qadın və kişilərin birlikdə zikr törənlərinə qatılmaları bir ritual kimi formalaşmışdır [2, 76-77]. Orta çağ dövründə ozan sənətinin aşıq sənəti ilə əvəzlənməsi nəticəsində el aşıqlarının yaradıcılığına təriqət səciyyəli söz-terminlər daxil olmağa başlamışdır. Məsələn: “miskin”, “qul”, “xəstə”, “qərib” kimi ifadələr Tanrı qarşısında bəndə “miskinliyini” göstərir. Təsəvvüf simvolikalı bu ifadə formaları qədim Türküstan ellərində türk təsəvvüf ədəbiyyatının babası sayılan Əhməd Yəsəvi də bir çox hikmətlərinin möhürbəndində Qul Xoca Əhməd təxəllüsü işlətmişdir. Yuxarıda Sumqayıt Dövlət Universiteti – “ELMİ XƏBƏRLƏR”– Sosial və humanitar elmlər bölməsi Cild 13 № 3 2017
Yüklə 1,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|