Urganch innovatsion university

2

7	Tilning leksik-semantik sathi.	Leksikologiyaning turlari: umumiy va xususiy leksikolgiya. Diaxron va sinxron leksikologiya. Leksikologiyaning semasiologiya, onomasiologiya, etimologiya, frazeologiya, so‘z yasalishi kabi bo‘limlar bilan aloqasi. Leksemaning til birligi sifatidagi mohiyati. Leksemaning ifoda va mazmun plani. Leksema, semema, sema tushunchalarining mohiyati. Leksik va grammatik ma’no munosabati. Leksik-semantik paradigmalar. Lugaviy sath taraqqiyoti va o‘zgaruvchanligi.	2
8	Grammatik sath. Til birliklarining alohida tizim sifatida o‘zaro mutanosibligi.	Grammatika– tilning grammatik qurilishiga oid qonun-qoidalarni tahlil etuvchi sath sifatida. Grammatikaning tarkibiy qismlari: morfologiya va sintaksis. Grammatik ma’no, grammatik shakl va grammatik kategoriya. Morfologiya – so’z shakli haqidagi ta’limot. So‘z turkumlari. So‘zlarni turkumlarga ajratish tamoyillari. Sintaksis – so‘z birikmasi va gap haqidagi ta’limot.	2
9	Nutqning fonetik bo‘linishi. Nutq jarayonidagi o‘zgarishlar. Fraza, takt, sintagma. Fonetik o‘zgarishlar. Morfologik qayta bo‘linish.	Fonetikaning tadqiqot maqsadi va usuliga ko‘ra turlari: umumiy fonetika, xususiy fonetika (tavsifiy fonetika, tarixiy fonetika), qiyosiy fonetika eksperimental fonetika. Fonetika aspektlari: 1. Fizik-akustik aspekt. 2. Anatomik-fiziologik aspekt. 3. Perseptiv aspekt. 4. Lingvistik-funksional aspekt. Fonemaning differensial va integral belgilari. Fonema nazariyalari. Fonetik o‘zgarishlar. Kombinator tovush o‘zgarishlari. Assimilyatsiya, akkomodatsiya, ularning turlari. Proteza, epenteza. Prokopa, sinkopa, apakopa, eliziya, aferezis, gaplologiya, metateza, dissimilyatsiya, geminatsiya, degeminizatsiya, sinerezis. Nazalizatsiya. Pozitsion tovush o‘zgarishlari. Turkiy tillarda tovush uyg‘unligi. Singarmonizm. Nutqning fonetik bo‘linishi. Fraza, takt, bog‘in, tovush. Bo‘g‘in (sillabema). Urg‘u (aksentuatsiya). Intonatsiya (intonema) Turli tillarda bo‘g‘in tiplari. Urg‘u. Urg‘u tiplari: so‘z urg‘usi (dinamik urg‘u, erkin urg‘u); sintagma urg‘usi, logik urg‘u va emfatik urg‘u. So‘z urg‘usining ma’no farqlash xususiyati. Urg‘uning til va nutqdagi roli.