Uşaq Kitabxanası
Yüklə 1,06 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Həsən bəy Zərdabi xatirələrdə”
- “Zərdabi irsinin şah əsəri “Əkinçi””
18
Azərbaycan dilinə xor baxanlara, “mənim müsəlman savadım yoxdur” - deyə sadə xalq danışıq dilini məsxərəyə qoyanlara qarşı öz qınından çıxıb, qınını bəyənməyən ibarəbazlar əleyhinə ciddi mübarizə aparırdı. Doğma ana dilinə dərin məhəbbət bəsləyən və onun təmizliyini qoruyub müdafiə edən H. Zərdabi xalqın başa düşəcəyi bir dildə, sadə ana dilində yazırdı. Beləliklə, “Əkinçi” qaldırdığı bütün məsələlərə, o cümlədən xalq maarifi məsələlərinə geniş zəhmətkeş kütlələrin mənafeyi baxımından yanaşmışdır. “Əkinçi” mövhumat və fanatizm hökmranlığı üzərində şimşək kimi parladı, amma tez söndü. Lakin qəzetin səpdiyi maarif toxumları sonralar, XX əsrinin əvvəllərindən sürətlə çücərib boy atdı.
“Əkinçi” nin xələfləri qəzetin xalq maarifi və s. sahələrindəki ənənələri öz mübarizələrində davam və inkişaf etdirdilər.
Həsən bəy Zərdabi xalq sənəti, xalq yaradıcılığı, onun bədii, estetik, məfkurəvi əhəmiyyəti haqqında çox qiymətli fikirlər söyləmişdir. Müəyyən bir sistem təşkil edən bu fikirlərin azəri folklorşünaslığı elminin tarixində mühüm yeri və mövqeyi vardır. IV iştirakçı: Həsən bəy Zərdabi bizim üçün kimdir?.. XIX əsrin böyük azərbaycanlısı. “Əkinçi” qəzetinin adı təsadüfi seçilməmişdi. Bu adın yalnız qəzetin aqrar istiqamətini müəyyənləşdirdiyini düşünmək sadəlövhlük olardı.
“Əkinçi” sözünün altında böyük rəmzi məna, geniş və əhatəli fəaliyyət proqramı gizlənirdi. Təkçə Azərbaycan kəndlisini daha yaxşı, daha səmərəli işləməyə öyrətmək yox, həm də onun ürəyinə, şüuruna maarif toxumu səpmək lazım idi. Təkcə “süddən yağ qayırmağı” öyrətmək yox, həm də bir millət kimi birləşə bilmək təcrübəsini aşılamaq lazım idi. Bir sözlə, maarif, mədəniyyət əkinçisi üçün ən böyük meydan şüurunu fanatizm, cəhalət və laqeyidliyin alaq otları basmış geniş kütlə idi. Zərdabi özü Azərbaycan mədəniyyəti tarixində belə bir Əkinçi oldu. Onun
19
1875-ci ildən başlayaraq səpdiyi maarif toxumları çüçərərək “Kəşkül” ü və “Şərqi-rus” u yaratdı, qanlı-qadalı 1905-ci ildə xalq üçün “Həyat” a və “İrşad”a çevrildi. “Molla Nəsrəddin” i ərsəyə gətirdi. “Füyuzat” oldu. Böyük əkinçi-Zərdabi hələ öz sağlığında yorulmaz fəaliyyətinin ilk bəhrələrini gördü. Onun fikirlərinin davamçısı olan azyaşlı, lakin cəsur, iradəli maarifpərvərlər ordusunun bir zamanlar təkbaşına başladığı işi necə əzəmətlə davam etdirdiyinin şahidi oldu. Həsən bəy Zərdabi bütün həyatı və əməlləri ilə sübut etdi ki, tək əldən də səs çıxar, təki bu əl xalqa doğru uzanmış olsun! Həsən bəy Zərdabinin 180-illik yubieyi ilə bağlı keçirilən tədbirlərdən biri də Əməkdar jurnalist Tahir Aydınoğlunun tərtib etdiyi “Həsən bəy Zərdabi xatirələrdə” adlı kitabının təhlilidir. Kitabda Azərbaycan milli teatrının və mətbuatının banisi, görkəmli jurnalist, xeyriyyəçi, içtimai xadim Həsən bəy Zərdabinin yaradıcılığından bioqrafik səpkili nümunələr, onun doğmalarının-həyat yoldaşı Hənifə xanım Abayeva-Məlikova , kürəkəni Əlimərdanbəy Topçubaşovun xatirələri və tanınmış zərdabişünasların məqalələri toplanmışdır. Böyük şəxsiyyət
Həsən bəy Zərdabnin yubileyi ilə əlaqədar “Zərdabi irsinin şah əsəri “Əkinçi”” adlı sual-cavab təşkil edilə bilər. Sual-cavab kitabxanaçı tərəfindən kitabxanada təşkil edilir. Kitabxanaçı böyük insan, vətənpərvər şəxsiyyət Zərdabi haqqında bir sıra əsaslı məlumatlar verir: Əziz uşaqlar, Bakıda İçərişəhərdə-Azərbaycan Milli Ensiklopediyası Baş Redaksiyasının binası qarşısında H.Zərdabinin əzəmətli heykəli qoyulub. Soruşa bilərsiniz, nə üçün heykəl məhz bu binanın qarşısında ucaldılmışdır. Çünki Zərdabi tariximizə milli mətbuatımızın banisi kimi daxil olmuşdur. Həsən bəy Zərdabi 1837-ci ildə maarifpərvər bir ailədə doğulmuşdur. İlk təhsilini mollaxanada alsa da, dini təlim üsulu onun ürəyinə yatmırdı. O, sonralar Şamaxı şəhər 20
məktəbində oxudu. Məktəbi bitirdikdən sonra isə Moskva Universitetinin fizika-riyaziyyat fakültəsinin təbiətşünaslıq şöbəsinə imtahansız daxil olundu. O, təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycana qayıtmış, xalqının milli mədəniyyətinin inkişafı yolunda çalışmışdır. 1869-cu ildə Bakı realnı gimnaziyasında təbiyyat tarixindən dərs deyən Zərdabi mütərəqqi fikirlərinə görə dəfələrlə təqib edildiyindən müəllimlikdən əl çəkib, xalqı üçün geniş mədəni tədbirlər həyata keçirmək uğrunda fəaliyyətə başlamışdır. Zərdabi Azərbaycan peşəkar teatrının yaradıcılarından biri olub. Azərbaycanda demokratik mətbuatın təşəkkülündə Zərdabinin böyük xidməti olmuşdur. Onun redaktorluğu ilə ana dilində nəşr olunan “Əkinçi” qəzeti (1875-1877) xalqın maariflənməsi yolunda böyük iş görmüşdür. Milli mətbuatımızın ilk nümunəsi olan bu qəzet demokratik ideyaları yaymaq uğrunda mübarizə aparmaqla yanaşı, təhsilin faydasından danışır, təkidlə gəncləri məktəbə çağırırdı. O, nümunəvi dərs kitablarının olmasını yaxşı təhsilin ilk şərtlərindən sayırdı. Köhnə məktəblərdəki təlim- tərbiyə üsullarını kəskin tənqid edirdi. “Əkinçi” qəzetinin səhifələrində uşaqların qidalanması, geyimi, gigiyenası və s. məsələlərə aid yazılar da çap olunurdu. Zərdabi zəhmətkeş kütlələrin xoşbəxtlik və tərəqqisini elmdə görmüş, elmin, təhsilin həyatla əlaqəsinə böyük əhəmiyyət vermişdir. O, geniş içtimai fəailiyyət göstərmiş, N.Nərimanov və b. ilə birlikdə 1906-cı ildə Azərbaycan müəllimlərinin Bakıda keçirilmiş I qurultayının işində yaxından iştirak etmişdir. Xalqın səadəti, maariflənməsi yolunda çalışıb mübarizə aparanlar heç vaxt unudulmur. Zərdabi belə bir mübarizlərdən idi.
Yüklə 1,06 Mb. Dostları ilə paylaş:
|