18
Birləşmiş Komandanlıq Məktəbinə və təhsilimi orada davam
etdirdim. Beləliklə kursant həyatı başladı onu qeyd edim ki,
oxumaq, öz üzərində məşğul olmaq üçün kursantın imkanı, vaxtı
tələbəninkindən qat-qat çox olur. Bu vaxtlar mən artıq üçüncü
böyük kitabxanamı yaratmışdım. Bu məktəbdə çox yaxşı
müəllimlərim olub. Ancaq burada mövzuya aid olduğuna görə,
dörd il bizə “Atış və döyüş işi” – fənnindən dərs demiş Loğman
m
üəllimin adını çəkməyi özümə borc bilirəm. Yadımdadır,
dördüncü kursun son günləri idi. Loğman müəllimin fənnindən
dövlət imtahanlarına hazırlaşırdıq. Loğman müəllim bu
imkand
an istifadə edib bizə öz tövsiyələrini verirdi. Sizcə
birinci məsləhət nə ola bilərdi? Onun dediyi sözbəsöz
yadımdadır: - “ Harda olursuz olun başınızın üstündə kitab
qoymağa heç olmasa bir gözlü rəfiniz olsun” Loğman müəllimin
bu tövsiy
əsinə bütün xidmətim boyu əməl etdim. Rəf olmayanda
kitablarımı mərmi qutularında saxladım. Dördüncü
kitabxanamın kitabları sözün əsl mənasında barıt qoxulu kitablar
idi. Ordu həyatı da başa çatdı. Unutma ki, dünyada daimi heç nə
yoxdur. Zaman ən iti dağ çayından belə sürətlə axır. Elə ki,
mülki həyata başladım, gördüm ki, oxumadan olmur. Lap elə bu
g
ün də maraqlı bir kurs diqqətimi cəlb edən kimi tez ora yazılıb
iştirak edirəm, öyrənirəm. Belə kursların birində Mustafa Ünlü
adlı müəllimimin kitab haqqında növbəti bir tövsiyyəsini
eşitdim: - “İçimizdən birisini hansısa bir mövzu narahat edirsə
və ya kimsə hiss edirsə ki, onun deməyə, kimlərəsə çatdırmağa
sözü var mütləq bunu kitab kimi yazmalı özündən sonra gələcək
nəsillərə ötürməlidir” İnanın ki, bu məqama qədər heç vaxt kitab
yazmaq xəyalında olmamışdım. Onu qeyd edim ki, bu hadisədən
heç bir il keçm
əmış “Oriyentir Ulduzu” çapdan çıxan kimi
dərhal birini yazıb dəyərli müəllimim Mustafa Ünlüyə
göndərdim. Düzü, indi bu sətirləri yazarkən düşünürəm, niyə
“Oriyentir Ulduzu” – ndan əvvəl çapdan çıxmış üç şeir
kitabların deyil məhz onu göndərmişəm müəllimimə???
Ümumiyyətlə, nə qədər araşdırsaq da, dəqiq olmağa çalışsaq
19
da
həyatımız suallarla doludur. Mövzunun sonunda nəzərinizə
çatdırmaq istəyirəm ki, bu gün həyatımın müxtəlif dövürlərində
mövcud olmuş beş fərqli kitabxanamın hamısından (zabitlik
dövrü i
stisna olmaqla, çünki, bu kitablar çətin tapılan sırf ixtisas
kitabları olduğuna görə bütün kitabxanamı elə ağzı bağlı –
böyük mərmi qutusunda xidmətdə qalan zabit yoldaşlarıma
hədiyyə etdim) heç olmasa bir – iki nümunə olmaqla təxminən
min kitabdan ibarət olan, zəngin bir
kitabxanaya
sahibəm. Daha maraqlısı odur ki, bu kitabların
içərisində ondan artıq kitabın müəllifi mən özüməm. İndi mən
də düşünürəm və eyni zamanda sizə də sual edirəm, əgər
müəllimlərimin məsləhət və tövsiyyələrinə əməl etməsəydim bu
nəticəyə nail ola bilərdimmi? – Sizin nə cavab verəcəyinizi
gözləmədən öz qənaətimi sizinlə bölüşmək istəyirəm. Bu günə
qədər qazandığım bütün naliyyətlərimə görə əvvəl
müəllimlərimə sonra isə kitablara borcluyam....
İndi gələk, ikinci məsələyə. İlk əvvəl onu qeyd edim ki, (mən
bunu dəfələrlə qeyd etmişəm) sözü kimin deməyindən, qələmə
almağından asılı olmayaraq mənbəyi təkdir, ancaq zaman və
məkan şərtdir. Buradan məntiqi olaraq belə nəticəyə gəlmək olar
ki, eyni məzmunlu sözü müxtəlif insanlar, başqa-başqa
zamanlarda, dünyanın dəyişik yerlərində bir –birindən xəbərsiz
şəkildə deyə və ya qələmə ala bilər. Əlbətdə, bu mənim
subyektiv fikrimdir. Hamı azad düşüncə haqqına sahib olduğuna
görə əksini də iddia edə və ya sadəcə razılaşmaya bilər.
Məncə, söz yaradıcılığı (fərqi yoxdur nəsr və ya nəzm) üç əsas
şərtə söykənir. Birinci bu genlə, nəsillə bağlıdır. İkinci mühitlə,
yəni gələcək yazarı əhatə edən, təbiət, insanlar və yaşam tərzi,
həyat şəraiti. Üçüncü isə daha maraqlı şərti ruhdur. Gələcək
yazarın ruhu. Mən tam məsuliyyətlə deyirəm ki, 4 yaşlı Zaurun
ruhu ilə 40 yaşlı Zaurun ruhunun arasında heç bir fərq yoxdur.
Zaur
14 yaşında yazdığı şeirlərdə işlətdiyi sözləri 41 yaşında da
işlədir. O vaxt da şeirdə ard-arda muncuq sapa düzülən kimi
sözləri yazanda çoxunun mənasın bilmirdim. İndi də belə olur.
20
Onu qeyd edim ki, mənim bütün bu dediklərim söz gələndə
kağız – qələm axtaran və ya indiki müasir dövürdə telefona,
planşetə yazan adamlara aiddir. Yoxsa, kağız - qələmi qabağına
qoyub söz axtaran adamlara
deyil. Mən hətta bir az irəli gedib
söz yaradıcılığının reinkarnasiya hadisəsini sübut edən tutarlı
dəlillərdən biri olduğunu iddia edərdim. Çünki, yenə qeyd
edirəm, istər nəsr, istər nəzm söz yazılanda bir-birinin ardınca
elə gəlir ki, sanki, kimsə sözbəsöz diktə edir. Yazanın boynuna
sadəcə vaxt tapıb bu sözləri qəbul etdiyi kimi qeyd etmək qalır.
Məhz buna görə də ilk vaxtda anlamını bilmədiyimiz sözü
yazmağımız məntiqi cəhətdən doğrudur. Mən yazıları müxtəlif
adlarla növlərə bölməyi xoşlamıram. Bəlkə də bacarmıram.
Mənim üçün bütün yazılar iki qrupa bölünür. Tamlar və
natamamlar. Əgər söz gələn məqamda imkanın olub onu olduğu
kimi qeyd edirsənsə, bu olur tam. Yox əgər həmin məqamda
yazmaq alınmırsa, sonradan onu yadında qalan kimi yazırsansa
bax bu olur
natamam. Bu yazlar ilk oxunuşdaca seçilir. Şeirləri
hansısa başqa dilə tərcümə etməyin əleyhinəyəm. Uzaqbaşı bir
şeiri eyni köklü ana dilin başqa-başqa qruplarına, şivələrinə,
ləhcələrinə uyğunlaşdırmaq olar. Məsələn biz ana dilmizdə
yazdıqlarımızı Osmanlı türkcəsinə, türkmən ləhcəsinə və ya
özbəkcəyə uyğunlaşdırmaq olar. Yoxsa, sən bunu çevir rus
dilinə, ingilis dilinə, fars dilinə və s. Bu yol verilməz bir haldır.
Yəni bu vaxt sən yazdığın qalır bir kənarda, ortaya tamam
qondarma bir məhsul çıxır. Bu barədə sözümü öz başıma gələn
bir misalla yekunlaşdırmaq istəyirəm. Demək “Tuncaya”
şeiri bəlkə də 10-15 dəqiqə ərzində gəlib:
Tanrı tutub, ağ torpaqdan mayanı,
Gündoğandan Günbatana sənindi!
Nişan verib, yeddi günlük Ayını
Əksi düşən tüm torpaqlar sənindi
Dostları ilə paylaş: |