Üzeyir hacibəYLİ

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

1 

 

 

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

2 

 

 

ÜZEYİR HACIBƏYLİ 

 

 

 

 

 

 

 

 

SEÇİLMİŞ          

ƏSƏRLƏRİ 

 

 

İKİ CİLDDƏ 

 

 I CİLD 

 

 

 

 

 

 

 

 

"ŞƏRQ-QƏRB" 

BAKI-2005 

  

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

3 

 

Bu kitab "Üzeyir Hacıbəyov. Əsərləri. On cilddə. 1, II cildlər" (Bakı, 

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası nəşriyyatı, 1964, 1965) və  

"Üzeyir Hacıbəyov. Seçilmiş  əsərləri" (Bakı, Yazıçı, 1985) nəşrləri 

əsasında təkrar nəşrə hazırlanmışdır 

 

Tərtib edəni və 

ön sözün müəllifi: 

   Abdulla Abasov 

 

 

782.81 - dc 21 AZE 

Hacıbəyli Üzeyir. Seçilmiş əsərləri. İki cilddə. 1 cild. Bakı,  

"Şərq-Qərb", 2005, 408 səh. 

 

Çoxəsrlik  ədəbi mədəni irsimizin inkişafında Üzeyir bəy Hacıbəyli milli bədii 

istedadın, sənətkarın və ictimai xadimin tamamilə yeni tipini ifadə edir. Sözün əsl 

mənasında xəlqi, milli bədi  şüurun oyanışının, maarifçilik və intibah enerjisinin Üzeyir 

miqyaslı nadir və universal simasına o dövrdə əvəz və tay göstərmək çox çətindir. Böyük 

bəstəkarın böyük söz ustası ilə bu səviyyədə vəhdəti dünya musiqi mədəniyyəti tarixində 

nadir hadisələrdəndir. 

Üzeyir Hacıbəyli bir bəstəkar kimi daha çox opera ustasıdırsa, bir dramaturq kimi 

məzhəkənəvisdir. Dünya komediya təcrübəsi və milli ənənə zaminində o, öz ideya 

məzmunu, bədii  əxlaqi ovqatı ilə büsbütün yeni, şuxluğu, məlahət və duzluluğu ilə 

misilsiz məzhəkələr yaradıbdır. XX əsrin  əvvəlində Azərbaycanda ictimai şüurun 

səciyyəsıni, bədii obrazlı təfəkkürün bunlarsız təsəvvür etmək olmur. 

Seçilmiş əsərlərinin bu cildində bəstəkar və dramaturq Üzeyir bəyin xalq musiqisinə 

sədaqətin, müdrık folklor-muğam stixiyası ilə en yeni dünya opera ənənəsi arasında 

qaynağa, qovuşağa düğru hərəkətin ifadəsi  olan  "Leyli  və  Məcnun", "Şah Abbas və 

Xurşid banu", "Əsli və  Kərəm", "Harun və Leyla", "Rüstəm və Söhrab", "Koroğlu" 

operaları, "Ər və arvad", "O olmasın, bu olsun", "Arşın mal alan" komediyaları ilə yanaşı 

salirik hekayələri və səhnəcikləri toplanmışdır. 

 

 

ISBN 9952-418-65-2 

 

 

© "ŞƏRQ-QƏRB", 2005 

 

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

4 

 

 

---

__________________Milli Kitabxana___________________ 

5 

 

 

 

SƏNƏTKAR ÖMRÜ 

 

Azərbaycan xalqı dünya mədəniyyətinə görkəmli  ədəbi  şəxsiyyətlər bəxş 

etmişdir. Xalqımızın iftixarı, XX əsrin qüdrətli sənətkarı Üzeyir Hacıbəyli də 

belə şəxsiyyətlərdən biridir. 

Üzeyir Hacıbəyli ədəbi-bədii aləmə həyatı yaxşı və dərindən bilən bir yazıçı 

kimi gəldi.  İlk gündən də dövrü və  əsri ilə bir cərgədə addımladı. Zamanın 

qabaqcıl ideyaları səviyyəsində dayanmağa, xalqının keçmişinə hörmət etməyə, 

onun milli ləyaqətini qorumağa, indisi və gələcəyi ilə yaşamağa başladı. Bunun 

üçün ük növbədə təbliğ etmək istədiyi ideyaların xalqa xeyrini, ictimai mənasını 

düşündü, onların yayılması üçün yeni yollar, üsullar və formalar tapdı. 

Mədəniyyətə bir sıra yeni çalarlar, janrlar gətirdi. Bu yolda gərgin  əzab və 

əziyyətlərə dözdü, dəhşətli çətinliklərlə üzləşməyə  məcbur oldu. Bir an da olsa 

əqidəsindən dönmədi, ictimai mövqeyindən geri çəkilmədi. Əksinə, əsrdən-əsrə, 

ildən-ilə ucaldıqca tərəqqiyə, inkişafa böyuk ehtiyacı olan müqəddəs xalqına, 

doğma torpağına daha dərindən bağlandı, əlinin gücündən, vətəninin qüdrətindən 

qüvvət aldı, özünün böyük daxıli dünyasına, coşqun vətənpərvərliyinə, sədaqətli 

vətəndaş olmağına qədirbilən xalqını inandıra bildi. Bununla da özünə böyük bir 

dayaq və arxa qazandı. Xalqına həqiqi oğulluq elədiyi üçün adı  əbədiləşdi, 

əsrlərə və nəsillərə nümunə oldu. XX əsrin tarixi ona öz qızıl səhifələrində yer 

ayırdı. Onu əsrin boyük oğlu, milli operanın banisi, musiqili komediya janrının 

ilk yaradıcısı, mahir jurnalist, yeni çalarlı publisistik ədəbiyyatın banilərindən 

biri, ilk maarif və mədəniyyət işçisi, qüdrətli dramaturq və güclü vətəndaş yazıçı 

kimi qəbul etdi. Onun məna dolu zəngin  ədəbi-bədii irsi, hər cəhətdən kamil, 

insani hiss və duyğulardan yoğrulmuş müdrik şəxsiyyəti, əzablı və şərəfli həyatı 

böyük bədii və elmi əsərlər üçün zəngin materialdır. Bu qüdrətli sənətkarın  ən 

birinci obyekti insan, onun həyatı,  ən birinci qəhrəmanı isə xalq və onun 

mübarizəsi olmuşdur. Ona görə  də Üzeyir sənəti indinin özündə  də müdrik 

fikirlər, böyük səciyyələr və ehtiraslar sənəti kimi müasir mədəniyyətə işıq salır. 

Üzeyir irsi yalnız xalqı düşündürən, onun tələb və ehtiyacları ilə bağlı olan, 

bəzən onu həyəcana gətirən, bəzən də sevindirən mətləblərdən yarandığı üçün 

həm son dərəcə sadə və həm də qüdrətlidir. Üzeyir irsinin gücü insan ləyaqətini 

alçaldan, ona hər cəhətdən düşmən kəsilən qeyri-sağlam  şəraitə, feodal 

dünyasının çürük qayda-qanunlarına qarşı yönəlməsində, cəmiyyətə  səadət və 

xoşbəxtlik arzulamasında, daima irəliyə, gələcəyə  səslənməsində, güclü həyat 

eşqi təbliğ etməsindədir. Məhz buna görə də XX əsr mədəniyyə- 

---