V. Q. QƏDĠrov

 
119 
                                                                                       Cədvəl 5.1 
Lokal qalxımların və qravitasiya anomaliyalarının müqayisəsi 
Mezozoy (üst 
TəbaĢir) çöküntüləri 
üzrə aĢkar edilmiĢ 
struktur qalxımlar 
Qravitasiya 
anomaliyası 
və intensivliyi, 
mQal 
Lokal maksimumların 
seysmik struktur qalxımlara 
görə 
vəziyyəti 
Muradxanlı 
Cəfərli 
Bozqobu 
Ağaməmmədli 
 
Qaralı 
Sıxbağı 
Məmmədli 
ġahsünni 
Qarabat 
QıĢlaq 
 
Ağ göl 
Sovetlər 
ġm.Naftalan 
Gödəkboz 
Duzdağ 
Qazanbulaq 
Ziyadxan 
Kəbirli 
Cəbri 
Qəmərli 
Tərsdəllər 
lok. maks.     
“____” 
“____” 
“____” 
 
“____” 
“____” 
“____” 
“____” 
“____” 
“____” 
 
“____” 
 
“____” 
“____” 
“____” 
“____” 
____” 
“____” 
“____” 
“____” 
“____” 
 
0.7-0.8 
0.5-0.8 
0.4-06 
0.5 
 
0.5-0.7 
0.6-0.7 
0.5-0.6 
0.5 
0.5-0.6 
0.4-0.5 
 
0.5 
0.5-0.7 
0.6-0.8 
0.4-0.6 
>1.0 
0.7-0.8 
0.8 
1.0-1.5 
0.75-1 
≈1 
0.7 
 
üst-üstə düĢür 
“_______” 
“_______” 
≈500-700 m Ģimala sürüĢüb 
 
≈1000m ĢmĢ-ə sürüĢüb 
üst-üstə düĢür 
“_______” 
“_______” 
“_______” 
üst-üstə düĢür; qrav. ano-
maliya 2 hissəyə bölünüb 
üst-üstə düĢür 
“_______” 
≈2000 m qərbə sürüĢüb 
qismən üst-üstə düĢüb 
istiqamət fərqi alınıb 
üst-üstə düĢür 
üst-üstə düĢür 
≈1000 m qərbə sürüĢüb 
≈1000 m ĢmĢ-ə sürüĢüb 
“_______” 
1000-1500 m Ģimala 
sürüĢüb 
 
                                                                                        

---

 
120 
Cədvəl  5.2 
 
Mezozoy çöküntülərinin dərinliyinin və ağırlıq qüvvəsinin 
dəyiĢmələri 
 
s.s. 
Müqayisə aparılan quyular 
Quyu (sahə) 
Artımlar 
Mezozoy 
çöküntülərinin 
dərinliyinin vahid 
dəyiĢməsinə uyğun 
gələn ağırlıq qüvvəsi, 
mQal/m 
 
ΔH
mz
, 
m 
Δg,                      
mQal 
1 
24 (M) və 1 (Q) 
90 
1.13 
0.013 
2 
24 (M) və 2 (Q) 
115 
1.68 
0.015 
3 
1 (H) və 1 (Q) 
95 
2.8 
0.029 
4 
1 (H) və 2 (Q) 
120 
3.35 
0.028 
5 
7 (C) və 1 (Q) 
119 
2.4 
0.02 
6 
7 (C) və 2 (Q) 
144 
2.95 
0.02 
7 
1 (Q) və 2 (Q) 
25 
0.55 
0.022 
8 
7 (C)  və 1 (H) 
24 
0.4 
0.017 
9 
2 (ġm.N.) və 3M (G) 
200 
2 
0.01 
10 
2 (ġm.N.) və 1M (D) 
700 
13.4 
0.019 
11 
203 (M) və 208 (M) 
300 
2.1 
0.007 
12 
12 (M) və 18 (M) 
897 
6.62 
0.007 
13 
58 (M) və 9 (M) 
500 
3.48 
0.007 
14 
1 (B) və 12 (M) 
294 
6.5 
0.022 
15 
58 (M) və 133 (M) 
265 
1.90 
0.007 
16  
213 (M) və 133 (M) 
85 
1.23 
0.014 
17 
213(M) və 58(M) 
180 
1.18 
0.007 
18 
56(M) və 65(M) 
65 
0.5 
0.008 
19  
1 (B) və 4 (M) 
1567 
12.06 
0.008 
20 
47 (M) və 7 (M)  
607 
4.1 
0.006 
 
 
 
orta 
0.0143 
 
Sahələr: Muradxanlı (M), Cəfərli (C), Qaralı (Q), Həsənli (H), 
Bozqobu (B), ġm.Naftalan (ġm.N.), Gödəkboz (G), Duzdağ (D) 

---

 
121 
Faktiki  materiallar  göstərir ki,  Yevlax-Ağcabədi  çökəkliyində 
Mezozoy (üst TəbaĢir) çöküntülərinin dərinliyinin dəyiĢməsi ağırlıq 
qüvvəsi  sahəsinin  nəzərə  çarpacaq  dəyiĢmələrini  yaradır.  Bunun 
əsas  səbəbi  Mezozoy  çöküntülərinin  yüksək  izafi  sıxlığa  malik 
olmasıdır. Yevlax-Ağcabədi çökəkliyində Mezozoyun səthində sıx-
lıq  artımı 0,25-0,3 q/sm
3
   kimi qiymətləndirilir (T.M.Salehli və b., 
1978) [50].  Bu zaman  Mezozoyun  sıxlığı onu örtən çöküntülərin 
sıxlığı ilə müqayisə edilir. Üst TəbaĢir çöküntülərinin sıxlığı ondan 
üstdə  yatan  (yer  səthinə  qədər)  bütün  çöküntü  kompleksinin  orta 
sıxlığı ilə müqayisə edildikdə bu çöküntülərdə sıxlıq artımının daha 
böyük  (458  kq/m
3
)  olduğu  aydınlaĢır  (bax:  cədvəl  2.9).  Sıxlıq 
artımlarının bu cür yanaĢma ilə hesablanması qravimetrik məlumat-
ların interpretasiyasında böyük əhəmiyyət  kəsb  edir. Belə ki, Me-
zozoy kompleksi ilə bağlı kiçik amplitudlu və ya dərində yatan qal-
xımların, qırılmaların və digər struktur elementlərin qravitasiya sa-
həsində əks olunmasının mümkünlüyü bir daha aydın olur.                                                                                      
ġimali Naftalan-Gödəkboz-Duzdağ sahəsi üzrə qurulmuĢ lokal 
qravitasiya maksimumlarının paylanma xəritəsində müxtəlif inten-
sivli  bir  sıra  lokal  maksimum  ayrılmıĢdır  (Ģəkil  5.15).  Seysmik 
kəĢfiyyatın ÜDN üsulu ilə aĢkar edilmiĢ Gödəkboz strukturu inten-
sivliyi  0,4 mQal  olan lokal qravitasiya maksimumu  ilə xarakterizə 
olunur. Lakin, bu maksimum üç hissəyə bölünmüĢdür ki, onun ən 
intensiv  yeri  10  və  4  saylı  quyulardan  1-1,5  km  Ģimal-qərbdə 
yerləĢir.  Duzdaq  sahəsində  1M  və  10  saylı  quyular  arasında  aĢkar 
edilmiĢ 1,4 mQal intensivli lokal qravitasiya maksimumu seysmik 
kəĢfiyyat məlumatlarına [65] görə müəyyənləĢdirilmiĢ üst TəbaĢir-
Paleogen  hemiantiklinalına  uyğun  gəlir.  Sahənin  Ģərq  və  cənub-
Ģərq hissəsində 0,4 mQal intensivlikli digər yeni lokal maksimum-
lar aĢkar edilmiĢdir ki, onların da lokal qalxımlarla əlaqədar olduğu 
güman olunur.  
Yevlax-Ağcabədi  çökəkliyinin  cənub-Ģərq  hissəsi  üzrə  qurul-
muĢ ağırlıq qüvvəsinin lokal maksimumlar xəritəsində Qaralı struk-
turu  0,5  mQal    lokal    maksimumla    ifadə  olunur.  Cəfərli  struktu-
rundan cənub-Ģərq istiqamətdə intensivlikləri  0,5 mQal  olan  daha  

---