Va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari universiteti

  

 

 

---

5 

I BOB. NAZARIY QISM 

1.1 C++ dasturlash tili haqida ma`lumot 

Ma’lumki  EHM  berilgan  algoritmlarni  formal  bajaruvchi  avtomat 

hisoblanadi.  Shuning  uchun,  biror  masalani  EHM  da  yechish  uchun  unga  mos 

algoritmni  berish  zarur.  Algoritmni  EHM  ga  uzatishda  esa  uni  maxsus  «mashina 

tili»ga o’girib, mashina kodida yozilgan dasturga aylantiriladi. Shu bilan bir qatorda, 

turli  xil  EHM  lar  uchun  turli  tillar  yaratilgan  bo’lib,  biror  EHM  uchun  yozilgan 

dastur boshqa EHM uchun tushunarsiz bo’lishi mumkin. Shunday qilib, har bir EHM 

faqat  o’zining  «mashina  tili»da  yozilgan  dasturlarnigina  tushunishi  va  bajarishi 

mumkin.  

C++  dasturlash  tili  C  tiliga  asoslangan.  C  esa  o'znavbatida  B  va  BCPL 

tillaridan  kelibchiqqan.  BCPL  1967  yilda  Martin  Richards  tomonidan  tuzilgan  va 

operatsion sistemalarni yozish uchun mo'ljallangan edi. Ken Thompson o'zining B 

tilida 

BCPL 

ning 

ko'p 

hossalarini 

kiritgan 

va 

B 

da 

UNIX 

operatsionsistemasiningbirinchiversiyalariniyozgan.  BCPL  ham,  B  ham  tipsiz  til 

bo'lgan.Yani  o'garuvchilarning  ma'lum  bir  tipi  bo'lmagan  –  har  bir  o'zgaruvchi 

kompyuter  hotirasida  faqat  bir  bayt  joy  egallagan.O'zgaruvchini  qanday  sifatda 

ishlatish  esa,  yani  butun  sonni,  kasrlisonmi  yoki  harfdekmi,  dasturchi  vazifasi 

bo'lgan. 

C tilini Dennis Ritchie B dan keltirib chiqardi va uni 1972 yili ilk bor Bell 

Laboratoriyasida, DEC PDP-11 kompyuterida qo'lladi. C o'zidan oldingi B va BCPL 

tillarining  juda  ko'p  muhim  tomonlarini  o'zichiga  olish  bilan  bir  qatorda 

o'zgaruvchilarni tiplashtirdi va bir qator boshqa yangiliklarni kiritdi. Boshlanishda 

C  asosan  UNIX  sistemalarida  keng  tarqaldi.Hozirda  operatsion  sistemalarning 

asosiy  qismi  C/C++  da  yozilmoqda.  C  mashina  arhitekturasiga  bog'langan 

tildir.Lekin yaxshi rejalashtirish orqali dasturlarni turli kompyuter platformalarida 

ishlaydigan qilsa bo'ladi. 

1983  yilda,  C  tili  keng  tarqalganligi  sababli,  unistandartlash  harakati 

boshlandi.  Buning  uchun  Amerika  Milliy  Standartlar  Komiteti  (ANSI)  qoshida 

X3J11  texnikkomitet  tuzildi.va  1989  yilda  ushbu  standart  qabul  qilindi. 

---

6 

Standartnidunyobo'yichakengtarqatishmaqsadida  1990  yilda  ANSI  va  Dunyo 

Standartlar Tashkiloti (ISO) hamkorlikda C ning ANSI/ISO 9899:1990 standartini 

qabul qilishdi. Shu sababli C da yozilgan dasturlar kammiqdordagi o'zgarishlar yoki 

umuman o'zgarishlarsiz juda ko'p kompyuter platformalarida ishlaydi. 

C++ 1980 yillar boshida Bjarne Stroustrup tomonidan C ga asoslangan tarzda 

tuzildi.C++ juda ko'p qo'shimchalarni o'zichiga olgan, lekinenga sosiysi u ob'ektlar 

bilan dasturlashga imkon beradi. 

Dasturlarni tez va sifatli yozish hozirgi kunda katta ahamiyat kasb etmoqda. 

Buni ta'minlash  uchun ob'ektli dasturlash g'oyasi  ilgari  surildi.Huddi  70-chi  yillar 

boshi  dastrukturalida  sturlash  kabi,  programmalarni  hayotdagi  jismlarni 

modellashtiruvchi ob'ektlar orqali tuzishda sturlash sohasida inqilob qildi. 

C++ dan tashqari boshqa ko'p ob'ektli dasturlshga yo'naltirilgan tillar paydo 

bo'ldi.  Shulardan  eng  ko'zga  tashlanadigani  Xerox  ning  Palo  Altoda  joylashgan 

ilmiy-qidiruv markazida (PARC) tuzilgan Smalltalk dasturlash tilidir.Smalltalk da 

hamma  narsa  ob'ektlarga  asoslangan.  C++  esa  gibrid  tildir.Unda  C  ga  o'xshab 

strukturali dasturlash yoki yangicha, ob'ektlar bilan dasturlash mumkin. Yangicha 

deyishimiz ham nisbiydir.Ob'ektli dasturlash falsafasi paydo bo'lganiga ham yigirma 

yildan oshayapti.