Vahid miLLİ İmtahanlara necə hazirlaşmali



Yüklə 7,69 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/38
tarix14.06.2018
ölçüsü7,69 Kb.
#49051
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38

Riyazi hiss
ə 
Miqdar xarakterli tapşırıqların həlli prosesində saylar və riyazi anlayışlarla əməliyyat 
aparmaq, h
əmçinin cədvəl, qrafik, diaqram halında təqdim olunmuş informasiyanın təhlili 
qabiliyy
əti riyazi hissə vasitəsilə yoxlanılır. 
 
Testin bu hiss
əsi aşağidakı tipli tapşırıqları əhatə edir: 
 
• Miqdar müqayis
əsi   
 
(10 - 
11 tapşırıq) 
• M
əsələlər 
 
 
 
(18 - 
21 tapşırıq) 
• Göst
əricilərin kifayət etməsi  
(4 - 5 
tapşırıq) 
• Göst
əricilərin təhlili  
 
(5 - 
6 tapşırıq) 
 
 
Abituriyentl
ər testləşdirmə prosesində aşagıdakıları bacarmalıdırlar: 
• Sad
ə hesablamalar aparmaq 
• Sad
ə cəbri ifadələrdən və onların yenidən qurulmasından istifadə etmək 
• Sad
ə həndəsi anlayışlarla əməliyyat aparmaq 
• M
əntiqi mülahizə yürütmək 
• C
ədvəl,  qrafik,  diaqram  halında  təqdim  olunmuş  göstəriciləri  qavramaq  və təhlil etmək 
 
Orta m
əktəbdə təhsil zamanı şagirdlər tez-tez müxtəlif səbəbə görə öz potensiallarını tam 
h
əyata keçirə bilmirlər. Ümumi qabiliyyətin yoxlanması bu cür şagirdlərin ali məktəblərdə təhsilini 
davam etdirm
ələrinə əlavə imkan verir. 
Başqa imtahanlarda öz biliyini, intellektual potensialını tam aşkara çıxara bilməyən 
abituriyentl
ər ümumi qabiliyyət üzrə testləşdirmə nəticəsində əlavə xallar toplayırlar. 
Bel
əliklə, ümumi qabiliyyətin testləşdirilməsi abituriyent üçün yeni maneə deyil, əksinə, 
onun imkanlarının və qabiliyyətinin daha yaxşı aşkara çıxarılmasına imkan yaradan daha bir 
amildir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 



Ümumi qabiliyy
ətin testləşdirilməsinə necə hazırlaşmalı 
Orta m
əktəbdə  təhsil alarkən yaxud ümumiyyətlə, müxtəlif sahələrdə  həyat təcrübəsi 
qazanmaq prosesind
ə  siz  artıq  testləşdirməyə  hazırlığın  əsas mərhələlərini  keçmiş  olursunuz.  Bu 
testin  yoxladığı  verbal  və  riyazi qabiliyyəti  inkişaf  etdirmək  üçün  qısa  məşq  az  səmərəlidir. 
Münt
əzəm tədris-dərketmə fəalliyyəti testləşdirməyə hazırlıgın ən gözəl vasitəsidir. 
Aşağıda sizə testləşdirməyə hazırlıqla əlaqədar bir neçə tövsiyə təklif edirik: 
 

 
Toplunu diqq
ətlə oxuyun 
Onun vasit
əsilə ümumi qabiliyyətin testləşdirilməsi üsulu, testin strukturu, tapşırıqların tipləri 
v
ə nümunələri ilə tanış olacaq, bununla da testləşdirmə zamanı xoşagəlməz „sürprizlərdən„ yaxa 
qurtaracaq v
ə uğurla imtahan verəcəksiniz. 
 

 
Tapşırıqların təlimatı ilə tanış olun 
Testin h
ər bir hissəsi bu tipli tapşırıqları yerinə yetirərkən sizdən nə tələb olunması barədə 
t
əlimatla yaxud göstərişlə  başlanır.  Təlimatı  diqqətlə  oxuyun və  yaxşı  dərk  edin.  Onları  bilmək 
testl
əşdirmə zamanı vaxta qənaət etməkdə sizə kömək edəcəkdir. 
 

 
Tapşırıqlarların nümunələri və onların yerinə yetirilməsi prinsipləri ilə tanış olun. 
Toplunun bu hiss
əsində  ümumi qabiliyyət üzrə test tapşırıqlarının bütün  tiplərinin müvafiq 
şərhlərlə  birlikdə  nümunəsi  verilmişdir.  Əvvəlcə  tapşırıqları  müstəqil həll etməyə  cəhd göstərin, 
sonra is
ə onların  yerinə  yetirilməsi prinsipləri ilə tanış olun. Tapşırıqların strukturunu və onların 
yerin
ə  yetirilməsi mərhələlərini nə  qədər  yaxşı  dərk etsəniz, testləşdirmə  prosesində  bu cür 
tapşırıqların öhdəsindən bir о qədər asanlıqla gələrsiniz. 
 

 
Tapşırıqları müstəqil surətdə yerinə yetirin. 
Toplunun bu hiss
əsində 2014-cu ilin imtahan testinin Azərbaycan variantı verilmişdir. Test 
tapşırıqlarına testləşdirmə zamanı gözlənilən şəraitdə əməl etməyə çalışın: hər bir variantın verbal 
v
ə  riyazi hissələri üzərində  işləmək üçün sizə  lazım  gələn vaxta nəzarət edin; bu və  ya digər 
tapşırığı yerinə yetirmək üçün orta hesabla iki dəqiqədən çox vaxt sərf etməyin. İmtahan prosesində 
onun cavablarının qeydə alınmasını asanlaşdırmaq üçün cavablar vərəqi ilə diqqətlə tanış olun.
   
 
 
Bütün bunlar imtahanda 
öz imkanlarımızı tam aşkara çıxarmağımıza imkan verəcəkdir.
 
 
 
 
 
 
 



Verbal hiss
ə 
Analogiyalar 
Analogiyalar 
blokundakı tapşırıqlar vasitəsilə sizin aşagıdakı qabiliyyətiniz yoxlanılır: 
• Sözl
ərin mənası arasında istiqamətin müəyyən edilməsi; 
• H
əmahənglik istiqamətlərinin tapılması. 
Sözl
ərin mənasının  qarşılıqlı  istiqamətini müəyyən edərkən bu mənalar  arasındakı 
mühüm 
əlaqəni müəyyənləşdirin. 
M
əs.,  televizor : ekran -  bu iki sözün mənası  arasında  mühüm  əlaqə  tamın  və  hissənin 
istiqam
əti kimi müəyyən edilə bilər. 
Qaranlıq: işıq - qaranlıq və işıq bir-birinə zidd hallardır. 
 
 
 
Nümun
ələr və şərhlər 
Testin analogiyalar blokunda siz
ə müvafiq təlimatlarla iki tipli tapşırıqlar rast gələ bilər: 
 
I. 
Bu cür tapşırıqlarda tünd şriftlə iki söz verilir, onların mənası arasında müəyyən istiqamət 
vardır. Bu istiqamətin nə formada olduğunu müəyyən edin. 
Ehtimal olunan  cavabların hər  variantında  həmçinin mənaca bir-biri ilə  əlaqədar olan sözlər 
cütlüyü v
erilmişdir. Onlardan sözlərin mənası arasında istiqamətin tündləşdirilmiş sözlərin qarşılıqlı 
istiqam
ətinə bənzər (analoji) olanını seçin. Cavab seçərkən cütlükdəki sözlərin ardıcıllığını nəzərə alın. 
 
1. M
əktub : yazır 
a) Sal : suyun s
əthində üzür 
b) Ting : 
əkir 
c) Sus
əpən : suvarır 
ç) Şumlanmış yer : şumlayır 
  
Birinci cütlükd
ə -  məktub  :  yazır – nəticənin və bu nəticəni doğuran hərəkətin ifadəsidir  – 
“m
əktub yazmağın nəticəsidir”
 Birinci cütlükd
ə və cavabın hər bir variantında cütləşmiş sözlərin eyni kökü olduğu asanlıqla 
seçilir. 
Birinci cütlüyün cavabının hər bir variantı bu işarə ilə bir-birinə bənzəyir.  Lakin bu oxşarlıq 
 
s
əthi
  
 xarakterlidir.Bizi sözl
ərin mənaları arasındakı nisbət maraqlandırır. 
Birinci cütlükd
ə müəyyən edilmiş əlaqəyə bənzəyən əlaqəyə cavabın ancaq (ç) variantında rast 
g
əlirik – şumlanmış yer : şumlayır – “şumlanmış yer şumlamanın nəticəsidir”
Dig
ər cütlüklərdə bu cür nisbətə rast gəlinmir:  
a)
 
Sal : suyun s
əthində üzür 
Obyekt v
ə onun üçün səciyyəvi olan hərəkət arasında olduğu kimi, verilən sözlər arasında da 
nisb
ət yarana bilər – “Sal suyun səthində üzür və suyun səthində belə hərəkət edir”. Salın suyun 
s
əthində üzməyin nəticəsi olmadığı öz-özlüyündə aydındır. 
b)
 
Ting : 
əkir 
H
ərəkət və bu hərəkətin obyekti arasındakı əlaqə kimi, verilən sözlər arasındakı əlaqə müəyyən 
edilir – “ting 
əkilməyin nəticəsi deyil (onlar əkilmiş ağaclardır), əkilən cavan bitkidir”. 
c)
 
Sus
əpən : suvarır 
Veril
ən sözlərin  qarşılıqlı  əlaqəsini  bu  cür  formalaşdırmaq  olar:  hərəkət və  bu hərəkət üçün 
z
əruri olan alətin / vasitənin nisbəti  –  “insan  susəpən  (xüsusi qab) vasitəsilə  suvarır”. Buna 
müvafiq olaraq, sus
əpən suvarmanın nəticəsi deyildir. 
Bel
əliklə düzgün cavab (ç)-dir.  
 
 
 



Yüklə 7,69 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   38




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə