Vahid qazi
Yüklə 4,45 Kb. Pdf görüntüsü
|
62 və yeganə hadisədi. Doğum haqqında şəhadətnamə insanın varlığını təsdiqlədiyi kimi müstəqilliyin elanı da millətin özünütəsdiq möhürüdü. Yeni doğulan uşaq bir ailənin, yeni yaranan millət isə bəşəriyyətin nemətidi... *** Münəvvər nənəmin xatirələrindən: “Tiflisə bir- iki il idi gəlmişdim. Bir gün əmim arvadı gəldi ki, bəs biri sənə elçi düşüb. Əmin razılıq vermək istəyir, sən nə deyirsən? Şuşalıdı, qazı nəslindəndi, özü də varlı-hallıdı... Gedib gördüm qara bir kişidi. Amma iti, sərt baxışlarından xoşum gəldi. Məni teatrda gö- rübmüş. Zəhmli olsa da, nəzakətliydi... Nəysə, razılıq verdim, sonra məni faytona qoyub gəlin apardılar”. Söhbətin bu yerində qızların sualının sayı hesabı ol- mazdı. Oğlanlara isə davalı söhbətlər maraqlı idi: “Biz uşaq olanda ermənilər Naxçıvanda çox türk qırıb. O vaxt bizə türk deyirdilər. Onlar bizi hər yerdə öldü- rürdülər. Bizim arvadların döş gilələrini kəsib sapdan keçirir, təsbeh kimi bizimkilərin səngərinə atırmışlar. Buna dözməyib irəli çıxanları da gülləylə vururmuş- lar. Adamların belinə qaynar samovar bağlayıb qaçır- dırmışlar”. Bu qorxunc söhbətdən sonra qan-tər için- də külünglə evimizin alt otağına qapı açan erməni fəhləsi Cavanşirə çay süzüb, yemək çəkəndə nənəmi başa düşmürdüm. “Sənin kürəyinə qaynar samovar bağlayana necə çay-çörək vermək olar?” Acığımı za- 63 vallı Cavanşirin armud ağacının dibində cütlənmiş ayaqqabılarını islatmaqla çıxırdım... *** Münəvvər nənəmin xatirələrindən: “Türklər gə- ləndə Həbif (babamın adını belə çəkirdi) dost-tanış, qohum-əqrəbadan dəstə düzəldib onların qabağına çıxıbmış. O vaxt bizimkilər vuruşmurlarmış. Yevlax- da türk əsgərinin bir kişiyə şallaq çəkib söyməsi xə- bəri onu da pərt edibmiş: “Kişilər bizi qorumağa gə- lir, biz də girmişik evə”. Beləcə qoşulubmuş Müsa- vat ordusuna. Əsgəran tərəfdə dizindən yaralanıbmış. Yarasının yeri sonralar da göynəyirdi. Babanız belə kişi olub”. 35 il əvvəl ölən əri haqqında elə danışırdı ki, elə bil dünənin söhbətini edirdi. *** Yazıçı Oleq Volkov 1928-ci ildə uzaq Solovki həbs düşərgəsindəki müsavatçıları belə xatırlayır: “Я решил умереть, – твердо сказал нам староста. – Мы и на Соловки-то привезены с тем, чтобы по- кончить с остатками нашей самостоятельности. В Баку мы для них реальные и опасные противни- ки... Но не стоит об этом. Мы и наши цели слиш- ком оболганы, чтобы я мог коротко объяснить трагедию своего народа... – Напоследок он пошу- тил: – Я потребовал перевода с острова... в сол- нечную Шемаху! Случится мимо ехать – покло- 64 нитесь милым моим садам, кипарисам, веселым виноградникам... Прощайте, друзья”. *** Münəvvər nənəmin xatirələrindən: “Ruslar Mü- savatı devirəndən sonra il ildən ağır gəldi. Babangilin Tiflisdə bir restoranı vardı – “Arşın mal alan”. Əl- lərindən aldılar. Sonra Şuşadakı mülklər də əldən çıxdı. Özünə yer tapmırdı. Ordubada – bizimkilərin yanına getdik. Dükan açdı, İrandan mal gətirirdi. İş- ləri pis getmirdi. Atan da elə Ordubadda doğuldu. Amma çox çəkmədi, burda da babanı ilişdirdilər. Onun təzə hökumətdən zəhləsi gedirdi. Sərhədi adla- yıb İrana, oradan da Türkiyəyə getmək istəyirdi, qə- rara gələ bilmirdi. Qayıdıb Ağdama gəldik. Köhnə dostlar sayəsində özünə iş qurdu, amma fikri köhnə hökumətdəydi. Deyirdi ki, onlar qalsaydı, indi bu murdarlıqlar da olmazdı. Nə orduya yazıldı, nə mü- haribəyə getdi. Ondan sonra mən də oğlanlarımı rus ordusuna göndərmədim. “Voyennilər” gələndə atanı taxtapuşda gizlədirdim. Babanız bu ölkədə özünə yer tapmadı. Axırda, məni körpə uşaqlarla tək qoyub öldü. Çərləyib öldü. Beləcə, qara günlərimiz başladı. Tək qaldım. Sonra qəbrini də tapa bilmədik”. *** İki ilə yaxındı ayrı-ayrı nazirliklər, dövlət idarə- ləri 90 yaşını bayram edir, müxtəlif tarixi günlər 65 qeyd olunur. Bütün bunlar Azərbaycan Xalq Cümhu- riyyətinin yaranması və ondan sonrakı çoxsaylı əla- mətdar günlərlə bağlıdı. Növbə 11 yanvara çatıb. 11 yanvar 2010-cu il Parisdə Müttəfiq Dövlətlə- rin Ali Şurasının Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətini tanımasının 90 illiyidi. Bu yazını Cümhuriyyəti quranlara, onun yolunda ölənlərə və onu sevənlərə bayram hədiyyəsi kimi yaz- dım. 11 yanvar Azərbaycan dövlətçilik tarixinin Şərəf zirvəsidi. Sonra 28 aprel gəlir. Şanlı maydan sonra gə- lən qara aprel!? Bütün zirvələrin o biri üzü uçurumdu. Bizə zirvəylə yanaşı uçurum da qismət imiş. 90 illik yubiley silsiləsi 28 aprellə bitir. Süqutun yubileyi mən- lik deyil deyə yazını bu günə həsr etdim. Cümhuriyyətin süqutunun 90 illiyi. Amma o, süqu- ta yox, günəş kimi “oğlumun topuna” dövrə vurub, yenidən doğmağa getmişdi. Bu barədə M.Ə.Rəsulzadə İ.V.Stalinə 88 il əvvəl yazmışdı: “За два года в Москве я понял: восточные народы все равно обре- тут свою независимость. Вы не добьетесь того, что хотите. Народы Востока будут жить так, как захот- ят сами, а не по коммунистическим нормам и прин- ципам”. 11 yanvar 1920-ci ildə bizi gördülər, tanıdılar. 2 mart 1992-ci ildə bütün dünya bizi daha yaxından görüb bir daha tanıdı. “İmzalar içində imzamız” tapıldı. Biz necə, özümüzü tapdıqmı? 6 yanvar 2010 Yüklə 4,45 Kb. Dostları ilə paylaş:
|