Varliğimiz
Yüklə 0,63 Mb.
|
29
türkcədə olan yadigarları Ģah əsərlərdir. ġəhriyarın isə həm ana dilində, həm farsca qələmə aldıqları Ģah əsərlərdir. ġəhriyarla ilk gənclik illərindən, hələ 1941-ci ildə Tehranda birlikdə ali tibb təhsili aldığı vaxtlardan rəfiq olan və bu simsarlığı Ģair dünyadan köçənədək kəsməyən Cavad Heyət ona yalnız bənzərsiz söz ustası kimi baxmır- dı. ġəhriyar Cavad Heyətdən ötrü həm də doktorun ömrü- nün mənası olan azərbaycançılıq axınının, türkçülük cərə- yanının gurlaĢmasına qida verəcək güclü nəhrlərdən idi. ġəhriyarsa "Heydərbaba"nı doğurandan sonra səngi- miĢdi, Təbrizdə yaĢayırdı, elə ara-sıra farsca yazıb-yara- dırdı.
Bir dəfə Cavad bəy bu nisgili barədə o dövrdə Ġrana tez-tez gedib-gələn görkəmli ĢərqĢünas Rüstəm Əliyevə gileylənir. Doktor etiraf edirdi: ―Rüstəm dedi ki, bunun təqsiri sizdədir. ġəhriyar qalıb orada tək, ətrafında sizin kimi aydınlar yoxdur ki, onu coĢdursun, istiqamətləndirsin. Gətirin onu Tehrana, qoy sizin, dostlarınızın əhatəsində olsun, təsi- rinizlə yenə baĢlayacaq ana dilində təzə Ģeirlərini yaz- mağa.
Ağlıma batdı bu fikir. Getdim Təbrizə, ġəhriyarı ailə- silə birgə gətirdim Tehrana. Mənim üçmərtəbəli evim vardı, bir mərtəbəsini verdim ona, elə onun təĢrifiylə evimizdə öz-özünə bir ədəbi məhfil əmələ gəldi. Asta-asta ġəhriyarın anadilli qələminin də pası açıldı, Ģirin dilimizdə yeni-yeni Ģeirləri doğuldu". (ġəhriyarın həmin Ģeirlərini oxuyanda müdam səbəb- karı, nəcib Cavad Heyəti də anın!). Cavad Heyət bunu da xatırlayırdı ki, bir gün Ģahın həyat yoldaĢı Fərəh xanım xəbər yollayır ki, ġəhriyar izin versin, Tehranda ona bir ev alaq, rahat yaĢasın.
30
ġəhriyarın müdrik cavabını doktor mənə illər fasilə- siylə müxtəlif məqamlarda bir neçə dəfə ərz edib və hər dəfə də qəhərlənib: "ġəhriyar qayıtdı ki, çox təĢəkkür edirəm diqqətinizə görə. Mənim hələ burada yerim çox rahatdır. Amma mənə nəsə yaxĢılıq etmək istəyirsinizsə, türkcə Ģeirlərimi ayrıca kitab halında buraxın, elə özüm onun puluna ev də alaram". ...ġahlıq zamanı idi və təbii ki, həmin arzulanan kitab buraxılmadı.
* * * Cavad Heyətin insanlara, Ģəxsiyyətlərə münasibətinin əsas məhək daĢı, baĢlıca ülgüsü Azərbaycana, onun tari- xinə, dilinə, ədəbiyyatına, mədəniyyətinə, mənəviyyatına sevginin dərəcəsi idi. Unudulmaz Heydər Əliyevi çox sevirdi və ulu öndərin də ona xüsusi ehtiramı vardı. Onillər ərzində neçə-neçə dövlət baĢçısı tərəfindən dəfələrlə səmimi qəbul edilmiĢ, müsahib olmuĢ doktor yeri düĢdükcə dilə gətirirdi ki, ədəbiyyata, mədəniyyətə, mə- nəvi sərvətlərə həssas, xeyirxah münasibətdə və bütün bunları peĢəkarcasına bilməkdə Heydər Əliyevə tay ola biləcək ikinci dövlət rəhbəri ilə rastlaĢmayıb. ―Hər görüĢəndə onun zəkasından, mütəfəkkirliyindən, nitqindən zövq alırdım, onun Azərbaycan eĢqinə heyran olurdum, ayrılmaq istəmirdim və hiss eləyirdim ki, Heydər Əliyev də bu görüĢlərin tez baĢa çatmasını istəmir. Elə oğlu da əsl ona layiq, eynən onun xəttinin, yolunun yol- çusudu.
Bir neçə dəfə mən Heydər Əliyevlə görüĢəndə Ġlham Əliyev də yanımızda olmuĢdu. Amma sakitcə dinləyir, kəlmə kəsmirdi. Üstündən xeyli müddət keçdi.
31
Ġlham Əliyev Prezident oldu, onun bir-birindən çəkici, elə atasınınkı kimi cazibədar nitqlərini eĢidəndə mat qal- dım ki, bu qabiliyyətlər harada gizlənibmiĢ. Növbəti dəfə görüĢəndə özündən xəbər aldım ki, Ġlham bəy, atanızın yanında Sizi həmiĢə dinləyən gördüm, nədən bir dəfə də səsinizi eĢitmirdim? Cavab verdi ki, bizdə adətdir, böyük danıĢanda söhbətə müdaxilə etməzlər, qulaq asarlar, yadda saxlayarlar, öyrənərlər". Bu davranıĢ tərzi, belə cavab özü də klassik kübar tərbiyəsi ənənələri olan ailədə böyümüĢ Cavad Heyəti son dərəcə məmnun qoymuĢdu. Məni isə dövlət baĢçımızın Cavad Heyəti daha çox bakılı etməsi, buralara hərdən qonaq kimi deyil, elə gələ- rək uzun müddət də qalması, insanlarımızla, ziyalıları- mızla daha çox ünsiyyətdə olması üçün ona paytaxtımızın mərkəzi hissəsində qəĢəng mənzil hədiyyə etməsi çox məmnun qoymuĢdu. Amma Prezident Ġlham Əliyevlə doktor Cavad Heyətin təmaslarının bir millətəxeyir saxlancı da var. Doktor ölkə baĢçısına farsca yazdığı, Ġranda 1986-cı ildə nəĢr edilmiĢ fundamental "Türk dilləri və ləhcələrinin tarixi" əsərindən bəhs etmiĢdi, Prezident Ġlham Əliyev də dərhal əsərin milli çəkisini, faydalılığını tutmuĢ və bir iradını da bildirmiĢdi: ―Farsca yazıb nəĢr etmisiniz, çox yaxĢı. Amma türk dillərinin müqayisəli təhlili haqda belə sanballı kitab gərək Azərbaycan dilində də buraxılsın". Cavad Heyət dəqiqləĢdirirdi: ―Ġlham bəyin bir töv- siyəsi də oldu. Kitab çox qalın idi. Cənab Prezident söy- lədi ki, bu, dərslik kimi bir mənbədir. YaxĢı olardı ki, rahat oxunsun deyə siz onu çox qalın bir kitab kimi yox, iki cilddə buraxasınız".
32
Bu arzu da nəzərə alındı, kitab çıxdı, Azərbaycanın və türk dünyasının elmi ictimaiyyəti arasında geniĢ əks-səda da doğurdu. (Həmin əsərin ölçüyəsığmaz qiymətliliyini anlamaq- çün dünyaca məĢhur bir dilçinin Ģəhadəti yetər. Türk dillərinin görkəmli tədqiqatçısı, Göttingen Universitetinin ―Türkologiya və altayĢünaslıq kafedrası‖nın müdiri olmuĢ professor Gerhard Dörfer (1920-2003) 1987-ci ilin 21 noyabrında Cavad Heyətə məktubunda yazırdı: ―Ankarada möhtərəm yoldaĢım Həsən Ərən Sizin son dərəcə böyük əhəmiyyətə malik ―Tarix-e zəban o ləhceha-ye torki‖ kitabınızı mənə göstərdi. Bu kitab mənə çox xoĢ gəldi. Əzəmətli bir əsərdir‖). Və Prezident Ġlham Əliyevin xeyir-duası ilə böyük alim Cavad Heyətin ana dilində iki cilddə nəfis Ģəkildə iĢıq üzü görmüĢ həmin Ģah əsərinin ilk səhifəsində bir ithaf da var: ―Bu əsəri türk olmadığına baxmayaraq, saatlarca yalnızlığa dözən və mənim rahatlıqla bu kitabı ərsəyə gətirməyimə imkan yaradan sevgili həyat yoldaĢım Fəridə xanıma ithaf edirəm". Əziz ustad, vəfalı ömür yoldaĢınız, fars qızı Fəridə xanımın da, 5 qızınızın da, Sizi sevən, çox əziz bilən dostlarınızın da, millətimizin də Sizsizliyin yalnızlığına daha saatlarla deyil, əbədi dözmək növbəsi gəlib çatdı. Nə qısa imiĢ 90 il! Ġndi ilğım kimi əlçatmaz, ünyetməz vaxt uzaqlarında qalan 1936-cı ildə, baĢlanğıc məktəbi bitirərkən Ġran Azərbaycanındakı yaĢıdlarınız arasında Sizi üç ən güclü öyrəncidən biri kimi qiymətləndirmiĢdilər və mükafat olaraq Sizə dahi Hafizin ―Divan‖ını hədiyyə etmiĢdilər. O kitabdakı Ģeirlər əzbərinizdə və həmin kitab onil- lərcə yanınızda oldu. Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|