Və İNCƏSƏNƏt universiteti TƏLƏBƏ elmi CƏMİYYƏTİ



Yüklə 3,34 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/24
tarix23.08.2018
ölçüsü3,34 Mb.
#64001
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24


1

7

-/

7

 Е

в

AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI TƏHSİL NAZİRLİYİ

AZƏRBAYCAN DÖVLƏT MƏDƏNİYYƏT 

VƏ İNCƏSƏNƏT UNİVERSİTETİ

TƏLƏBƏ ELMİ CƏMİYYƏTİ

N

O



V

R

U



Z

:

ƏN  ƏNƏ VƏ  MÜASİRLİK



NOVRUZ BAYRAMINA HƏSR  OLUNMUŞ ELMİ 

KONFRANSIN MATERİALLARI 

(17 MART 2 001)

1 -d  BURAXILIŞ


REDAKSİYA HEY'ƏTİ:  SOLMİNA DADAŞOVA

Pedaqoji elmlər namizədi, dosent

ƏZİZƏ CƏFƏRZADƏ 

Filologiya elmləri doktoru, professor

NİZAMƏDDİN ŞƏMSİZADƏ 

Filologiya elmləri doktoru, professor

VAQİF SULTANLI

Filologiya elmləri doktoru, professor

OQTAY SULTANOV 

Pedaqoji elmlər namizədi, dosent

A SL A N  SULTANOV 

Dosent

TƏRTİB EDƏNİ, NƏŞRƏ HAZIRLAYANI VƏ ELMİ REDAKTORU: 



sənətşünaslıq namizədi MÜBARİZ SÜLEYMANLI

NOVRUZ  BAYRAMINA  HƏSR  OLUNMUŞ  ELMİ  KONFRANSIN 

MATERİALLARI. Bakı,  17 mart 2001.

4702060200



0

  --------------------

104-2000

2000

©  "T" Нэшрщат-Полиграфща Мэркэзи - 2000

з



Məhəmmdd Əmin Rəsulzadə

Novruz münasibətilə

Novruz  bayramının  şəmsi  hesabı  ile  bir  yerdə  bərqərar  olması  və  san- 

müsəlman yövm məxsuslarının (xüsusi günlərinin)  qəməri olaraq yer dəyiş­

dirməsi nəticəsində neçə illər idi ki, Novruz məhərrəmdən çıxdıqdan sonra 

da aləmi-isalamm bir-biri üstündən giriftar olduğu müsibətlər bu gözəl bahar 

bayrammı buludlandırdı.

Hələ keçənilki Novruz nə qədər tə'siramiz idi.  Balkanlardakı qəssabhq, 

orada  axıdılan  müsəlman  və  türk  qanı,  orada  icra  olunan  vəhşət,  kimsədə 

bayram etmək hissiyyatı qoymuyordu.

Minahülhəmd (Allaha şükür) bu ilki Novruz bu kimi  fəci təsadüfdən bi­

ri oldu.  Demək olar ki, neçə ildən bəri yaxşı bir Novruz  görməyən gözləri­

miz bu dəfə bir az sevinc nurları ilə işıqlandı.

Novruz hər nə  qədər bir İran  ən'ənəsi  isə də, bu gün demək olar ki, is­

lam  aləminin  hər  tərəfində  bir  mövqeyi-məxsusi  vardır.  Bütün  Türkistan 

Novruza İran qədər tə'zim  edər. Türkiyə, Hindistan dəxi Novruza biganə de­

yildirlər.  Novruz münasibətilə  İstanbul  qəzetlərində  xüsusi  məqalələr  oxu­

nar.  B ə'zi təriqət ərbabının bu günə məxsus ayinləri də vardır.

Sonra martın 8 və ya 9-da (20 və 21-də) sübh uyqudan qalxarkən ailə əf- 

radı bir-birlərinə şirni  (şəkərləmə)  verərək bu təbiət bayrammı böyləcə təs- 

did edərlər.  Və təzə ilin ailələri üçün mübarək olmasmı dilərlər.

Hər millətin tarixindən başqa bir do tarixdən əvvəl tarik (tərk edilən) bir 

dövriyyəyə  məxsus  əsatiri  vardır.  Novruz  dəxi  ta  qədim  İran  əsatiri  içində 

görünür.  Məzkur əsatirə nəzərən Novmz Cəmşidin yadigari  ədd olunar (sa­

yılır). Fəqət bu günki şəkli ilə o, elmən məchul bir dövr və şəxsə mənsub ol­

maqdan  ziyadə,  tarixən  mövcud  olan  bir  sultana  mərbutdur  ki,  o  da  türk 

hökmdarlarından Cəlaləddin Məlik şah Səlcuqidir.

Cəlaləddin elm və fənnə ziyadəsilə əhəmiyyət verərdi. Elm və fənnə et­

diyi xidmətlər miyanmda mükəmməl bir tarixi-şəmsi dəxi vücuda gətirmiş­

dir. Bu tarix Celali namilə məşhurdur. Tarixi-cəlalidə Novruz il başıdır və ya 

bayramdır.

Demək ki, Novruz hər nə qədər bir İran ən'ənəsi isə də, onun elmən təs­

biti  yenə  bir  türk  hökmdarının  köməyi  ilə  olmuşdur.  Bu  xüsus  və  tarixdə 

mövcud olan bu kimi xüsuslar, bu  gün “türkçülük olsun” - deyə İran yadiga­

rı  hər nə varsa hamısını inkar edənlərlə, “farsçılıq olsun” - deyə turanlı olan 

4   ___________________________________________________________

hər bir şeyi inkar edən kütbeyin mütəəssiblər (təəssübkeşlər) üçün ələbəttə 

bir vəsileyi-intibah ola bilər. Bu də vəsileyi-intibah olmazsa bolqar-yunan ix­

tilafından  kimlərin  faiədmənd  olduqlarını  nezəri-e'tinaya  alsmlar  da;  fars- 

türk ixtilafından hər halda nə farsın, nə də türkün fayda görməyəcəyini  dərk 

etsinlər.

Mətləbdən uzaq düşdük.  Bəhsimiz bu ilki Novruzda idi.  Builki Novruz 

Babda qayət mütəntən (təntənəli) keçdi.  Fəqət rus  pəhrizinin böyük həftə­

sinə təsadüfi  etməsəydi,  daha da mütəntən keçəcək idi. Pəhrizin böyük həf­

təsində bütün  teatrxanalar bağlı  olduğundan Novruz münasibətilə  veriləcək 

teatr  tamaşalarından bakılılar  məhrum  qaldılar.  Bu  cəhətdən Novruz  həyatı 

olduqca sönük keçdi. Demək ki, hər nə qədər cüz'i olsa da, rusiyalılar üçün 

Novruz yenə də təsadüfsüz deyil idi.

Bu  təsadüfi  qabaqlamaq  üçün  idi b , “Nicat”  cəmiyyəti Novmz münasi­

bətilə verdiyi “Şərq gecəsi”ni bayramdan i b  gün əvvəl verdi.

Bu vaxta qədər gördüyüm müsamirələrdən - türk müsamirələrindən “Ni- 

cat”ın  tərtib  etdiyi  “Şərq  müsamirəsi”  qədər  milliyyət  nöqteyi-nəzərindən 

mükəmməlini bilmiyordum.  “Nicat”  bizim milli  səhnəmizə bir çox xidmət­

lər etmişdir. Görünür ki, bu cəmiyyət o gözəl ən'ənəsindən daha küsməmiş­

dir və köhnə qüvvətlərindən çox şeyi itirməmişdir.

Bir zaman vardı ki, biz daim Qərbə bənzəmək istər, sənət ilə musiqimiz­

də avropalıları kor-koranə təqlid edərdik. Fəqət bu təqlid məəttəəssüf tama­

milə avropalılar içində münhəll  (ərinmiş)  olub da yox olmaqdan ibarət olar­

dı. Hətta indi də bir çox hallarımız böyledir.

Fəqət “Nicaf’m “Şərq gecəsi”ndə  tərtib  etdiyi  proqram  göstərdi  ki,  av­

ropalıları təqlid etməni yavaş-yavaş öyrəniyoruz. Avropalılardan sənətə rağe 

(aid)  olan  xüsuslarda  ancaq  şə b i  və  tərtibi  almalıyıq,  yoxsa  m ə'na  ilə  ruh 

milli  qalmalıdır.  Vəilla  (yoxsa)  vücuda  gətirəcəyimiz  ədəbiyyat,  musiqi  və 

sənət  gülünc  bir hal  almış  olar,  millilikdən  çıxar,  başqalarının  natamam  bir 

kopiyasi olar.

Bu gecədə gərək  orada olan  əcnəbilər və gərək millətimizdən uzaq dü­

şən intelligentlorimiz buradan nəticə olaraq bir Çox şeylər öyrənərdi.

Onlar  görürdülər  b ,  musiqi  və  sənətdən  məhrum  hesab  etdikləri  türk 

avamında (xalqında) nə qədər mahir sənətkarlar var və bu avam içərisində n ə 

gözəl şe'r və sənət əşkali (növləri) mövcuddur.

Maarifin  yüksək  dərəcəsindən  hissimənd  olan  P.Qriqorinin  çaldığı  ka­

mança hər kəsi məbhut (heyran) edəcək dərəcədə idi. Onun mahiranə bir su­

rətdə sızlayan telləri bu qədər məharətin ancaq bir injener qədər tənvir edən­

lərə  məxsus  olacağı  haqqında  bir  fıb r  oyandırmışdı  -  zənn  edərim.  Fəqət 

sonra  Mirzə  Abdullanın  çaldığı  “ney”  bu  təsəvvürlərin  hamısını  qətiyyən 

uçurtdu.  Tamaşa zalı  o  qədər valeh  və  sabt  olmuşdu b ,  bir milçək uçsaydı

___ _____________________________________________________________________________________ ._____________________________________________________  



5


Yüklə 3,34 Mb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   24




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə