Das Höhlengleichnis (E)
Platon, Civitas Liber Septimus 514 – 517d, aus einer griech.-latein. Platon-Edition von Carolus Ernestus Christophorus Schneider, Paris 1877.
Der hier in lateinischer Sprache wiedergegebene Text zählt zu den bekanntesten literarischen Zeugnissen der griechischen Philosophie. Er entstammt einem der Hauptwerke des griechischen Philosophen Platon, der 427 bis 347 v. Chr. in Athen lebte. Neben seinem eigenen philosophischen Gedankengebäude verdanken wir ihm die Erinnerung an seinen berühmten Lehrer Sokrates, der selbst nichts Schriftliches hinterließ.
Auch im folgenden Text, der dem siebten Buch Platons Politeia entnommen ist, tritt Sokrates im Zwiegespräch mit Platons Bruder Glaukon als Redner auf. In dieser Schrift wird die Frage des idealen Staates erörtert, an dessen Spitze die Philosophen stehen.
In dem sogenannten Höhlengleichnis skizziert Sokrates den Werdegang eines Philosophen, indem er den Weg zur Erkenntnis durch den Vergleich mit Menschen, die in einer Höhle gefangen sind und allmählich ans Licht geführt werden zu veranschaulichen sucht. Zugleich spiegelt die Darstellung Platons Ideenlehre: Es gibt die Idee des Guten, des Schönen, des Gerechten, ... Sie existiert aber nicht in dieser Welt. Die Menschen können sich nur, wenn sie ihre Seele bilden, an diese Ur-Ideen erinnern. Auf der Welt existieren dagegen nur Abbilder der wahren Ideen. Doch je mehr der Mensch nach Erkenntnis strebt, desto näher kann er den wahren Ideen kommen. Folglich ist der Philosoph der beste Staatslenker, weil er die Idee des Guten und Gerechten am unmittelbarsten geschaut hat.
[Socrates] Post haec, inquam, naturam nostram, quod ad eruditionem eiusque contrarium attinet329, huiusmodi casui330 compara331 : videre te puta332 homines in subterraneo specu apertum333 ad lucem ostium334, tam latum335, quam specus patet, habente336; a pueris337 crura338 et cervices9 ita devinctos339, ut et immobiles ipsi sint et anteriora340 solum341 prospiciant, capita vero ob vincula circumducere nequeant ; post tergum autem superne ac procul ignis lumen accensum342 interque ignem et vinctos viam superne interiectam14; secundum343 quam344 parietem videre te puta4 exstructum, quales345 praestigiatores hominibus obiectos habent cancellos17, super quibus sua miranda346 demonstrant.
[Glaucon:] Video, inquit.
[Socrates] Iam347 secundum15 hunc parietem homines vide4 ferentes vasa varia supra parietem eminentia statuasque hominum et alia animalia lapidea et lignea modisque variis fabricata, atque, ut consentaneum est, qui ea praeterferunt, partim silentes, partim loquentes.
[Glaucon] Mirificam, inquit, imaginem et mirificos narras348 vinctos.
[Socrates] Similes nobis, inquam. Nam ita comparatos num primum putas aliud quicquam vel sui ipsorum vel alteros alterorum vidisse praeter umbras, quae ex igne in adversam ipsis speluncae partem cadunt ?
[Glaucon] Qui tandem349, inquit, si immobilia per totam vitam capita habere coacti sint ?
[Socrates] Quid autem eorum, quae praeterferuntur ? Nonne hoc idem?
[Glaucon] Quidni ?
[Socrates] Iam si colloqui inter se eis liceret, nonne putas eos haec, quae viderent, tamquam praesentia appellare se existimaturos ?
[Glaucon] Necesse est.
[Socrates] Quid vero ? Si etiam percussae ex adversa parte carceris redderentur voces, quotiens praetereuntium aliquis loqueretur, putasne ipsos aliud quid loqui existimaturos, nisi umbram praetereuntem?
[Glaucon] Minime per Iovem, inquit.
[Socrates] Omnino igitur, inquam, tales nihil verum esse arbitrarentur, nisi fabricaturum rerum umbras.
[Glaucon] Ita prorsus necesse est, inquit.
[Socrates] Iam considera, inquam, qualis foret eis vinculorum solutio insipientiaeque curatio, si haec eis natura contingerent : quotiens quis solutus esset cogereturque subito surgere, cervicem vertere, ambulare, lumen aspicere, haec autem omnia faciens doleret et propter splendorem cernere non posset illa, quorum tunc umbras cernebat, quid eum dicturum putas, si quis ei diceret tunc eum nugas vidisse, nunc vero magis ei, quod est, appropinquasse et ad veriora conversum rectius videre ; ad haec praetereuntium quodque monstrans350, quid esset, interrogatum respondere cogeret ? Nonne eum haesitaturum putas arbitraturumque veriora esse, quae tunc cernebat, quam quae nunc ostenduntur?
[Glaucon] Multa veriora, inquit.
[Socrates] Et si cogeret eum lumen351 ipsum aspiecere, nonne dolore oculorum affectum iri fugientemque ad ea, quae cernere potest, reversum re vera clariora haec existimaturum esse, quam quae monstrantur?
[Glaucon] Ita, inquit.
[Socrates] Si vero, inquam, aliquis eum per aspera atque ardua sursum traheret violenter neque remitteret antequam ad solis lucem extraxisset352, nonne doliturum et inter trahendum aegre laturum, et adductum ad lucem oculis splendore impletis nihil omnino eorum, quae nunc vera dicuntur, visurum?
[Glaucon] Nihil certe subito, inquit.
[Socrates] Consuetudine igitur, ut arbitror, opus esset supera conspecturo, et umbras primum facillime cerneret, post in aquis hominum ceterorumque simulacra, ipsa vero deinde; postea quae in caelo sunt, et ipsum caelum noctu facilius contemplaretur, astrorum et lunae lucem spectans, quam interdiu solem et lucem eius.
[Glaucon] Procul dubio.
[Socrates] Atque ita postremo, opinor, solem non iam in aquis neque aliena in sede simulacra eius, sed ipsum per se suo in loco spectare et, qualis sit, videre poterit.
[Glaucon] Necesse est, inquit.
[Socrates] Et hoc iam facto colliget353 ipsum hunc esse, qui tempestates praebeat et annos et omnia regat, quae in loco visibili sunt, eundemque omnium, quae ipsi viderent, quodam modo esse auctorem.
[Glaucon] Certum est, inquit, huc illum hisce354 gradibus ascensurum.
[Socrates] Quid ergo ? Si habitationem pristinam memoria repetat et eius sapientiam atque vinculorum ibi socios, an non censes eum gratulari sibi mutationem, illos autem miserari ?
[Glaucon] Admodum.
[Socrates] Ac si qui honores ibi inter ipsos exhibebantur355 et laudes, dabanturque praemia illi, qui transeuntia356 acutissime cerneret recordareturque maxime, quae ex illis priora, quae posteriora, quae pariter ire solerent, atque ex his ventura optime praesagiret, haecne357 desideraturum eum putas beatosque illos, qui apud eos honorantur et dominantur, existimaturum, an
, quod est apud Homerum, experturum vehementerque optaturum, ut ruri serviat alii viro inopi et quidlibet perpetiatur potius, quam illa opinetur et isto modo vivat ?
[Glaucon] Hoc, inquit, puto, quidlibet eum potius, quam vitam eiusmodi electurum.
[Socrates] Iam hoc quoque consideres, inquam : si rursus iste descenderet eandemque sedem teneret, nonne recens a sole veniens tenebris offusos haberet oculos358 ?
[Glaucon] Admodum, inquit.
[Socrates] Ac si iam umbras illas rursus cognoscentem certare oporteret cum illis semper vinctis, quo tempore caecutiret359, antequam oculi constitissent360 (quod quidem tempus assuescendi non admodum breve esset), nonne risum concitaret dicereturque ex eo, quod sursum ascendisset, corruptos retulisse oculos et ne contendendum quidem ad supera esse, et eum, qui solvere361 conaretur et sursum ducere33, si manibus prehendere possent et occidere, occiderent?
[Glaucon] Prorsus, inquit.
[Socrates] … sed mihi quod videtur, hoc est, in intelligibili postremam boni ideam eamque vix conspici ; conspectam autem iudicandum esse362 omnibus omnium rectorum atque pulchrorum esse causam, cum in loco visibili lucem creaverit et lucis auctorem, in intelligibili vero ipsa auctoritatem omnem teneat, veritatis et rationis effectrix. Quam nosse necesse sit, quicumque sana mente vel privatim vel publice sit acturus.
Vaticanum II – Nostra aetate, art. 3 (1965) (E)
Nostra Aetate (lat. für „In unserer Zeit“, so die Anfangsworte) heißt die „Erklärung über die Haltung der Kirche zu den nichtchristlichen Religionen“, die das Zweite Vatikanische Konzil formulierte und die Papst Paul VI. am 28. Oktober 1965 rechtskräftig verkündete. Sie anerkennt Wahres und Heiliges in den anderen Religionen und bestätigt die bleibende Erwählung des Judentums, in dem das Christentum wurzelt.
Ecclesia cum aestimatione quoque Muslimos respicit, qui unicum Deum adorant, viventem et subsistentem, misericordem et omnipotentem, Creatorem caeli et terrae, homines allocutum, cuius occultis etiam decretis toto animo se submittere student, sicut Deo se submisit Abraham, ad quem fides islamica libenter sese refert. Iesum, quem quidem ut Deum non agnoscunt, ut prophetam tamen venerantur, matremque eius virginalem honorant Mariam et aliquando eam devote etiam invocant. Diem insuper iudicii exspectant, cum Deus omnes homines resuscitatos remunerabit. Exinde vitam moralem aestimant et Deum maxime in oratione, eleemosynis et ieiunio colunt.
Quodsi in decursu saeculorum inter Christianos et Muslimos non paucae dissensiones er inimicitiae exortae sint, Sacrosancta Synodus omnes exhortatur, ut praeterita obliviscentes se ad comprehensionem mutuam sincere exerceant et pro omnibus hominibus iustitiam socialem, bona moralia necnon pacem et libertatem communiter tueantur et promoveant.
Novum Testamentum (E)
Mt 16, 21-28 Die erste Ankündigung von Leiden und Auferstehung Jesu
21 Exinde coepit Iesus ostendere discipulis suis quia oporteret eum ire Hierosolymam et multa pati a senioribus et principibus sacerdotum et scribis et occidi et tertia die resurgere.
22 Et assumens eum Petrus coepit increpare illum dicens: “ Absit a te, Domine; non erit tibi hoc ”.
23 Qui conversus dixit Petro: “ Vade post me, Satana! Scandalum es mihi, quia non sapis ea, quae Dei sunt, sed ea, quae hominum! ”.
24 Tunc Iesus dixit discipulis suis: “ Si quis vult post me venire, abneget semetipsum et tollat crucem suam et sequatur me.
25 Qui enim voluerit animam suam salvam facere, perdet eam; qui autem perdiderit animam suam propter me, inveniet eam.
26 Quid enim prodest homini, si mundum universum lucretur, animae vero suae detrimentum patiatur? Aut quam dabit homo commutationem pro anima sua?
27 Filius enim hominis venturus est in gloria Patris sui cum angelis suis, et tunc reddet unicuique secundum opus eius.
28 Amen dico vobis: Sunt quidam de hic stantibus, qui non gustabunt mortem, donec videant Filium hominis venientem in regno suo ”.
Mt 25, 1-13 Das Gleichnis von den zehn Jungfrauen
1 Tunc simile erit regnum cae lorum decem virginibus, quae accipientes lampades suas exierunt obviam sponso.
2 Quinque autem ex eis erant fatuae, et quinque prudentes.
3 Fatuae enim, acceptis lampadibus suis, non sumpserunt oleum secum;
4 prudentes vero acceperunt oleum in vasis cum lampadibus suis.
5 Moram autem faciente sponso, dormitaverunt omnes et dormierunt.
6 Media autem nocte clamor factus est: “Ecce sponsus! Exite obviam ei”.
7 Tunc surrexerunt omnes virgines illae et ornaverunt lampades suas.
8 Fatuae autem sapientibus dixerunt: “Date nobis de oleo vestro, quia lampades nostrae exstinguuntur”.
9 Responderunt prudentes dicentes: “Ne forte non sufficiat nobis et vobis, ite potius ad vendentes et emite vobis”.
10 Dum autem irent emere, venit sponsus, et quae paratae erant, intraverunt cum eo ad nuptias; et clausa est ianua.
11 Novissime autem veniunt et reliquae virgines dicentes: “Domine, domine, aperi nobis”.
12 At ille respondens ait: “Amen dico vobis: Nescio vos”.
13 Vigilate itaque, quia nescitis diem neque horam.
Mt 25, 14-30 Das Gleichnis vom anvertrauten Geld
14 Sicut enim homo peregre proficiscens vocavit servos suos et tradidit illis bona sua.
15 Et uni dedit quinque talenta, alii autem duo, alii vero unum, unicuique secundum propriam virtutem, et profectus est. Statim
16 abiit, qui quinque talenta acceperat, et operatus est in eis et lucratus est alia quinque;
17 similiter qui duo acceperat, lucratus est alia duo.
18 Qui autem unum acceperat, abiens fodit in terra et abscondit pecuniam domini sui.
19 Post multum vero temporis venit dominus servorum illorum et ponit rationem cum eis.
20 Et accedens, qui quinque talenta acceperat, obtulit alia quinque talenta dicens: “Domine, quinque talenta tradidisti mihi; ecce alia quinque superlucratus sum”.
21 Ait illi dominus eius: “Euge, serve bone et fidelis. Super pauca fuisti fidelis; supra multa te constituam: intra in gaudium domini tui”.
22 Accessit autem et qui duo talenta acceperat, et ait: “Domine, duo talenta tradidisti mihi; ecce alia duo lucratus sum”.
23 Ait illi dominus eius: “Euge, serve bone et fidelis. Super pauca fuisti fidelis; supra multa te constituam: intra in gaudium domini tui”.
24 Accedens autem et qui unum talentum acceperat, ait: “Domine, novi te quia homo durus es: metis, ubi non seminasti, et congregas, ubi non sparsisti;
25 et timens abii et abscondi talentum tuum in terra. Ecce habes, quod tuum est”.
26 Respondens autem dominus eius dixit ei: “Serve male et piger! Sciebas quia meto, ubi non seminavi, et congrego, ubi non sparsi?
27 Oportuit ergo te mittere pecuniam meam nummulariis, et veniens ego recepissem, quod meum est cum usura.
28 Tollite itaque ab eo talentum et date ei, qui habet decem talenta:
29 omni enim habenti dabitur, et abundabit; ei autem, qui non habet, et quod habet, auferetur ab eo.
30 Et inutilem servum eicite in tenebras exteriores: illic erit fletus et stridor dentium”.
Mt 25, 33-48 Vom Weltgericht
31 Cum autem venerit Filius hominis in gloria sua, et omnes angeli cum eo, tunc sedebit super thronum gloriae suae.
32 Et congregabuntur ante eum omnes gentes; et separabit eos ab invicem, sicut pastor segregat oves ab haedis,
33 et statuet oves quidem a dextris suis, haedos autem a sinistris.
34 Tunc dicet Rex his, qui a dextris eius erunt: “Venite, benedicti Patris mei; possidete paratum vobis regnum a constitutione mundi.
35 Esurivi enim, et dedistis mihi manducare; sitivi, et dedistis mihi bibere; hospes eram, et collegistis me;
36 nudus, et operuistis me; infirmus, et visitastis me; in carcere eram, et venistis ad me”.
37 Tunc respondebunt ei iusti dicentes: “Domine, quando te vidimus esurientem et pavimus, aut sitientem et dedimus tibi potum?
38 Quando autem te vidimus hospitem et collegimus, aut nudum et cooperuimus?
39 Quando autem te vidimus infirmum aut in carcere et venimus ad te?”.
40 Et respondens Rex dicet illis: “Amen dico vobis: Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis, mihi fecistis”.
41 Tunc dicet et his, qui a sinistris erunt: “Discedite a me, maledicti, in ignem aeternum, qui praeparatus est Diabolo et angelis eius.
42 Esurivi enim, et non dedistis mihi manducare; sitivi, et non dedistis mihi potum;
43 hospes eram, et non collegistis me; nudus, et non operuistis me; infirmus et in carcere, et non visitastis me”.
44 Tunc respondebunt et ipsi dicentes: “Domine, quando te vidimus esurientem aut sitientem aut hospitem aut nudum aut infirmum vel in carcere et non ministravimus tibi?”.
45 Tunc respondebit illis dicens: “Amen dico vobis: Quamdiu non fecistis uni de minimis his, nec mihi fecistis”.
46 Et ibunt hi in supplicium aeternum, iusti autem in vitam aeternam ”.
Papst Benedikt XVI über die Bedeutung der latinitas im modernen Europa
Papst Benedikt XVI. hat die Teilnehmer und Organisatoren des Lateinwettbewerbs "Certamen Vaticanum" in Audienz empfangen, wie "Radio Vatikan" berichtet. In seiner lateinischen Ansprache erzählte der Papst, er habe schon als Kind die Sprache der Römer gelernt, und auch später sei Latein immer gegenwärtig gewesen; bei der Beschäftigung mit der Theologie genauso wie in seinem "langen Dienst beim Apostolischen Stuhl". "Deshalb freut es mich, heute auf dem Stuhl Petri diese lateinische Sprache zu verwenden, um die Vermittler und Zeugen dieser großen Autorität, die ihr seid, herzlich zu grüßen. In Latein, das für mich so etwas wie die Haussprache ist, empfange ich die Sieger und Organisatoren des berühmten Certamen Vaticanum. Außerdem will ich vor allen euch ermuntern und anspornen, dass ihr unsere lateinische Literatur, sei sie nun antik oder modern, weltlich oder geistlich, nicht nur mit ehrendem Eifer bewahrt, sondern sie auch mit neuen Ideen lehrt und sie vornehmlich den jungen Menschen nahe bringt." Die Ansprache des Papstes im Wortlaut:
01 Notissimum omnino vobis in primis est atque omnibus ubique intuentibus Nostrum
02 sermonis Latini studium, a prima aetate Nostra comprobatum. Usus autem linguae Latinae
03 Nostra in vita cotidianus fere, immo perpetuus adhuc fuit - tum in theologiae studiis, tum
04 in Apostolicae Sedis longinquo ministerio. Hac de causa perplacet Nobis iam in Petri
05 Cathedra eandem hodie adhibere linguam Latinam ut tantae auctoritatis interpretes ac
06 testes, quales estis vos, familiariter consalutemus, ut celeberrimi Certaminis Vaticani
07 victores atque curatores veluti domestico Nostro idiomate Latino recipiamus, ut pro viribus
08 cohortemur incitemusque vos ante omnes ad litteras nostras Latinas, tam antiquas quam
09 recentiores, tam saeculares quam sacras, omni cultu ac fervore non tantum adservandas,
10 verum etiam novis rationibus docendas et inter iuniores potissimum propagandas.
11 Officium hoc ad Opus Fundatum "Latinitas" tamquam ad exemplum curarum et
12 sollicitudinum Ecclesiae de illo sermone spectat. Vestrum nempe erit adiuvare Nos ut
13 linguae Latinae consuetudinem in Ecclesia corroboremus atque in ritibus et disciplinis
14 ecclesiasticis inculcemus, ne infiniti eorundem monumentorum thesauri pereant neve huius
15 instrumenti praestantissimi usus evanescat. Aderit semper Latinitatis ubique cultoribus,
16 sicut vobis, favor perpetuus Noster, animus propensus et supernum pariter Dei lumen,
17 quod per Apostolicam Nostram Benedictionem amanter vobis vestrisque impertitam Nos
18 fidentes devocamus.
01: Nostrum = Meum
04: Nobis = Mihi;
07: idioma,-tis n. Sprache; pro viribus = nach Kräften
09: fervor, oris Eifer, Leidenschaft
10: ratio,onis f. Methode, Idee
12: sollicitudo, inis f. Sorge, Bemühen; specto1 hier: abzielen auf, sich beziehen
13: corroboro1 stärken, kräftigen
14: inculco1 einprägen, einschärfen
16: propensus 3 geneigt, willig; supernus3 göttlich
17: impertio 4 zuteilen, gewähren, schenken
18: fidens, entis zuversichtlich, glaubensstark
Dostları ilə paylaş: |