Vüsal SƏFİyeva
Yüklə 0,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- I FƏSİL AZƏRBAYCAN FOLKLORUNUN TARİXİ VƏ NƏZƏRİ MƏSƏLƏLƏRİNİN ARAŞDIRILMASI
6 kitabına yazdığı ön sözdə, “Sirlər xəzinəsi”nin folklor m ənbələrinə dair” tədqiqatında, akademik Bəkir Nəbiyev “Firudin b əy Köçərli. Mənalı ömürdən səhifələr” adlı monoqrafiyasında, professor Qəzənfər Paşayev “Altı il D əclə-Fərat sahillərində” kitabında Həmid Araslı yaradıcılığından geniş bəhs etmiş, Cahan Ağamirov “Həmid Araslı yaradıcılığında Nizami Gəncəvi və türklük” məqaləsində, eləcə də Sədnik Paşa Pirsultanlı və başqaları onun yaradıcılığına bu və ya digər dərəcədə müraci ət etmiş, eyni zamanda onun əsərlərinin elmi- n əzəri istiqamətləri və xüsusiyyətləri haqqında dəyərli fi- kirl ər söyləmiş, alimin yaradıcılığının müxtəlif tərəflə- rin ə və problemlərinə diqqət ayırmışlar. Lakin folklorşü- nas lıq elmi sahəsində Həmid Araslının şifahi xalq yara- dıcılığının araşdırılmasına dair yaradıcılığı heç vaxt ayrıca tədqiqat obyekti olmamışdır. Bu baxımdan möv- cud araşdırma Həmid Araslı və xalq yaradıcılığı möv- zusunun öyr ənilməsinə həsr olunmuş ilk tədqiqat əsəridir. Tədqiqatda Həmid Araslının elmi irsi alimin ç oxsaylı məqalə və kitabları əsasında araşdırılmış, elmi s əviyyədə tədqiq olunmuş, kompleks şəkildə təhlilə cəlb edilmişdir. Monoqrafiyanın nəzəri-metodoloji əsasını görkəmli folklorşünas və ədəbiyyatşünasların, eləcə də Az ərbaycan ədəbiyyatı mütəxəssislərinin şifahi xalq ədəbiyyatına dair elmi-nəzəri fikirləri təşkil edir. T ədqiqatda statistik-təsviri, müqayisəli-tipoloji yanaşma metodlarından istifadə olunmuşdur. Monoqrafiyada n əzəri-metodoloji baza kimi folklor və yazılı ədəbiyyat münasibətlərinin öyrənilməsinin Az ərbaycan, rus və dünya elmindəki uğurlarına istinad edilmişdir. Azərbaycan və dünya folklorşünaslığında, xüsus ən XX əsrdə folklor və yazılı ədəbiyyat münasib ətlərinin öyrənilməsinə dair çoxsaylı tədqiqatlar 7 aparılmışdır. Həmin tədqiqatların təcrübəsi bu monoqrafiyanın nəzəri-metodoloji əsasını təşkil edir. T ədqiqatın elmi yeniliklərini şərtləndirən başlıca amil H əmid Araslı və xalq yaradıcılığı mövzusunun müasir elmi-n əzəri aspektdən sistemli şəkildə ilk dəfə öyr ənilməsindən ibarətdir. Monoqrafiyada əldə olunmuş elmi yenilikl əri aşağıdakı kimi qruplaşdırmaq olar: - Monoqrafiyada alimin elmi yaradıcılığının ideya istiqam ətləri, özünəməxsus yanaşma xüsusiyyətləri konkret folklor motivl əri və onlara münasibət baxımından öyrənilir. - H əmid Araslının elmi yaradıcılığı daha çox folklor nümun ələrinin araşdırılması metoduna əsaslanaraq püxtələşmiş, müasir elmi mündəricə qazanmışdır. Xalq yaradıcılığının əsrarəngiz təravəti bu t ədqiqatçının əsərlərinin həm ruhunda, həm mayasında, h əm də mahiyyətində təzahür edir. Müasir mərhələdə folklora mara ğın artmasında, elmi yaradıcılıqda ona müraci ət meylinin güclənməsində Həmid Araslının əvəzsiz rolu olmuşdur. Bütün bunlar ilk dəfə olaraq monoqrafiyada prinsipial şəkildə elmi-nəzəri və praktik t əhlil edilir. - H əmid Araslı yaradıcılığına yerli və xarici t ədqiqatçıların əsərlərinin təsiri və həmin əsərlərdən yararlanaraq yazdığı əsərlər ilk dəfə olaraq konkret faktlarla mü əyyənləşdirilmiş, onların qaynaqları və m ənbələri araşdırılmışdır. Burada oxşar folklor motivləri, süjet uyğunluqları tarixi-müqayisəli və nəzəri-tipoloji t əhlillər əsasında işıqlandırılmışdır. Eyni zamanda, H əmid Araslının əsərlərində istifadə etdiyi konkret nümun ələr açıqlanmış, ortaya qoyduğu elmi yeniliklər bütün çalarları ilə aydınlaşdırılmışdır. 8 I FƏSİL AZƏRBAYCAN FOLKLORUNUN TARİXİ VƏ NƏZƏRİ MƏSƏLƏLƏRİNİN ARAŞDIRILMASI Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatının tədqiqi tarixində Həmid Araslının yeri. Hər bir xalqın milli- mənəvi dəyərlərinin ilkin göstəricilərindən olan şifahi xalq yaradıcılığı nümunələrinin toplanması, nəşri və araşdırılması həmin xalqın istər dili, tarixi, mədəniyyətinin öyrənilməsi, istərsə də adət-ənənələri, məişəti, etnik dünyagörüşünün tədqiqi baxımından folklorşünaslığımız qarşısında duran zəruri məsələlərdən biri kimi bütün dövrlərdə aktualdır və böyük əhəmiyyət kəsb edir. XIX əsrdə Azərbaycanda elm, maarif, mədəniyyət, sənaye sahələri və s. sürətli inkişaf mərhələsinə qədəm qoymuşdu. Həmin dövrdə Tiflis-Bakı dəmiryolu xəttinin çəkilməsi, xüsusilə Bakıda neft sənayesinin çox iti sürətlə irəliləməsi, ümumiyyətlə iqtisadi-ictimai-siyasi tərəqqi bir çox avropalı və rus kapitalistlərinin diqqətini cəlb etməklə yanaşı, həm də Quzey və Güney Azərbaycanın əksər bölgələrindən buraya durmadan artan işçi axınına təkan verirdi. Bütün bu hadisələr istər dilimizin inkişafında, istərsə də bu dildə yaradılan xalq ədəbiyyatı nümunələrinin qarşılıqlı mübadiləsində az rol oynamır, həm ziyalılar, həm də ictimaiyyət arasında bir ictimai- mədəni çulğalaşma yaradırdı. Belə demək mümkünsə, Bakı həmin dövrdə təkcə sənaye mərkəzi yox, eyni zamanda elm, maarif, mədəniyyət mərkəzi olmaqla, həm də ziyalılarımız üçün elmi-mədəni koordinasiya mərkəzi rolunu oynamağa başlayırdı. 1830- 1900- cü illərdə “Vedomosti”, “Tiflisskiye vedomosti”, Yüklə 0,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|