W alsh ve Hoyt Klinik Nöro-Oftalmoloji

B Ö L Ü M

2

Retina ve Optik Sinirin Anatomi ve Fizyolojisi:

Retinal Hastal›klar›n Optik Sinir

Hastal›klar›ndan Ay›rt Edilmesi*

Çeviren: Dr. Sibel Kaday›fç›lar

RET‹NANIN ANATOM‹ 

VE F‹ZYOLOJ‹S‹

Retinan›n Hücre Tipleri

ve Katlar› 

Retinal Kan Damarlar›

Rod ve Konlardan Bafllayan Yollar:

Fonksiyonel Önem

OPT‹K S‹N‹R‹N ANATOM‹

VE F‹ZYOLOJ‹S‹

Optik Sinir Bafl› (Göz ‹çi Optik Sinir)

Orbital Optik Sinir

Kanal ‹çi (Kemik ‹çi) Optik Sinir

Kafa ‹çi Optik Sinir

Optik Sinir Fizyolojisi

Optik Sinirin Topografik Anatomisi

RET‹NAL LEZYONLARIN

TOPOGRAF‹K TANISI

Retinal Hastal›¤› Optik Nöropatiden

Klinik Muayene

ile Ay›rma

Retinal Hastal›¤› Optik Nöropatiden

Görme Alan› ile Ay›rma

Retinal Hastal›kta Optik

Diskin Görünümü

R

etinal veya optik sinir hastal›¤› olan hastalar-

daki bulgular›n benzerlik ve farklar›n› anla-

yabilmek için retina ve optik sinirin anatomi ve

fizyolojisini bilmek çok önemlidir.

RET‹NANIN ANATOM‹

VE F‹ZYOLOJ‹S‹

Retina, gözle görülebildi¤i için, sinir sisteminin

çok özel bir parças›d›r; hekim, geliflen bir infarkt,

metabolik depo ürünlerinin birikimi, ya da ak-

soplazmik ak›m›n yavafllamas› gibi çeflitli hasta-

l›klar›n etkilerini direkt olarak gözlemleyebilir.

Retina ince olmas›, gözden kolayca ayr›flt›r›labil-

mesi, hücrelerinin tabakalara ayr›lm›fl olmas› ve

anatomik ve fizyolojik organizasyonunun en az

bir temel de¤erlendirmesi olmas› nedeniyle sinir-

bilimcilerin çal›flmalar› için de gözde bir dokudur.

Retinan›n hücresel yap›s› ileri derecede kar-

mafl›kt›r. ‹nsanlarda, en az 10 farkl› nörotransmit-

ter kullanan yaklafl›k 30 farkl› hücre tipinden olu-

flan 100 milyondan fazla nöron içerir. Bilginin çe-

flitli hücreler aras›nda paylafl›lma derecesi retina-

n›n ayd›nlanan alan›, ›fl›k uyaran›n özellikleri ve

retinan›n ›fl›¤a adaptasyon durumu gibi çeflitli

faktörlere ba¤l› oldu¤u için, ço¤u yap›sal flema re-

tinan›n karmafl›kl›¤›n› temsil etmede yetersiz ka-

l›r. Bu karmafl›kl›k nedeniyle, bu çok say›daki

hücre tipinin görevini yapamamas›n›n çok say›da

semptoma neden oabilece¤i düflünülebilir. Ancak

retinan›n klinik olarak tan›nan ço¤u hastal›¤› fo-

toreseptör ya da retinal gangliyon hücrelerinin ifl

görmemesine ba¤l›d›r.

‹nsan retinas› yaklafl›k 2500 mm

2

’lik bir alan› kap-

sar ve ora serratadan optik diske kadar uzan›r (fiekil

2.1). Retinada, alt› çeflit nöron (fotoreseptörler, hori-

zontal hücreler, bipoler hücreler, amakrin hücreler,

interpleksiform hücreler ve gangliyon hücreleri) ve

iki çeflit glial hücre (astrositler ve Müller hücreleri) re-

tinan›n tek bir tabakaya inceldi¤i perifoveal bölge ha-

riç, üç paralel tabaka halinde bulunur (Tablo 2.1; fie-

killer 2.2 ve 2.3). ‹nsan retinas› maksimum makulada

230

μ, ve minimum foveal çukurlukta 100μ  olmak

üzere, ço¤u alanda yaklafl›k 120

μ kal›nl›¤›ndad›r.

42

*Rizzo JF III. Embryology, anatomy, and physiology of the

afferent visual pathway, In: Miller NR, Newman NJ, Bious-

se V, Kerrison JB, eds. Walsh & Hoyt’s Clinical Neuro-Ophthal-

mology. 6.th ed. Vol. I. Philadelphia: Lippincott Williams &

Wilkins; 2005;3–82; Sadun AA, Argarwal MR. Topical diag-

nosis of acquired optic nerve disorders.. In: Miller NR, New-

man NJ, Biousse V, Kerrison JB, eds. Walsh & Hoyt’s Clinical

Neuro-Ophthalmology. 6 th ed. Vol. I. Philadelphia: Lippincott

Wiliams & Wilkins; 2005: 197-236’dan uyarlanm›flt›r.

---

RET‹NANIN HÜCRE T‹PLER‹ VE

KATLARI

Fotoreseptörlerin d›fl segmentlerine bitiflik olan

retina pigment epiteli

(RPE) optik vezikülün d›fl

duvar›ndan kaynakl› tek katl› hücrelerden oluflur

(fiekil 2.4). RPE pek çok önemli fonksiyondan so-

rumludur; bunlar›n en önemlileri (a) kromofor re-

jenerasyonu s›ras›nda fototransdüksiyon zincirin-

de rol al›r; (b) fotoreseptörler için besinsel destek

sa¤lar; (c) koryokapillaris ve duyusal retina ara-

s›nda nakil engelidir; (d) oküler immun cevapta

yer al›r; (e) reaktif oksijen türlerini ba¤lar; (f) me-

lanin granülleri ile afl›r› radyasyonu emer.

Görme siklusu fotoreseptör d›fl segmentinin

bir fotonu absorbe edip rodopsinin karanl›¤a

adapte flekli olan 11-cis-retinolün all-trans-reti-

nole izomerizasyonu ile bafllar. Bu reaksiyon en

sonunda sinir uyar›lar›n›n retinada ilerlemesini

sa¤layan fototransdüksiyon zincirini bafllat›r

(fiekil 2.5). Fotoreseptörlerin ›fl›¤a cevap yetene-

¤ini sürdürebilmek için 11-cis-retinolün sürekli

yeniden oluflturulmas› gereklidir ve bu yeniden

oluflturma (rejenerasyon) RPE taraf›ndan ger-

çeklefltirilir. Fotopigment rejenerasyonunun

anormal derecede yavafl oldu¤u hastalarda reti-

na parlak ›fl›¤a maruz kald›¤›nda merkezi gör-

me çok uzun sürede kendine gelir. Çeflitli maku-

ler distrofi, yafla-ba¤l› makula dejenerasyonu ve

santral seröz koryoretinopati olgular›nda görü-

Tablo 2.1.

Retinan›n Hücresel Yap›s›

Hücre Tabakas›

Nöronal ve Glial Nukleuslar

D›fl nukleer tabaka

Fotoreseptörler

‹ç nukleer tabaka

Horizontal hücreler

Bipolar hücreler

‹nterpleksiform hücreler

Amakrin hücreler

Müller hücreleri

Gangliyon hücre tabakas›

Gangliyon hücreleri

Yer de¤ifltirmifl amakrin hücreler

Astrositler

Miller NR, Newman NJ. The Essentials. 1st ed. Philadelphia:

Lippincott Williams and Wilkins; 1999.

Bölüm 2

• Retina ve Optik Sinirin Anatomi ve Fizyolojisi

43

fiekil 2.1.

Retinan›n kaba anatomisi. Fundoskopik muayene ile görülen tüm yap›s›n›n flematik diagram›. Optik sinirin

geniflli¤i fleklin alt k›sm›nda gösterilmifltir.

Nazal

Temporal

Equator

Ora Semata

Pars Plana

1.5mm

Vorteks Veni

---