Korporativ dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan
sentyabr 2009
S hif 21
cran n h mah ngliliyi. Banklar daha ciddi t nziml nir, QKDK is yüzl rl SC-l r t r find n aidiyy ti qanunlar v
qaydalara m l olunmas n t min etm lidir. H r ikisi laz mi q d r dal tli v düzgün say l r. Son islahatlar m hk m l rin
s m r liliyini art r b, lakin bazar i tirakç lar h l d , onlar n n d r c d ard c l h r k t etm sini v h min m s l l r
sah sind bilikl rin s viyy sini übh alt na qoyur.
Prinsip IC. Qanunvericilikd müxt lif orqanlar aras nda v zif l rin bölgüsü d qiq mü yy n edilm li v ictimai
mara a xidm t olunmas t min edilm lidir.
Qiym tl ndirm : sas n yerin yetirilir
T nziml m sah l rinin üst-üst dü m si. QKDK-nin kapital bazarlar sah sind qaydalar dig r icra orqanlar üçün
m cburidir.
21
AMB v QKDK yurisdiksiyan n üst-üst dü m si sah l rind qaydalarla ba l bir biri il m sl h tl m lidirl r.
22
T crüb d s lahiyy tl rin üst-üst dü m si azd r.
T nziml m sah sind m kda l q. AMB v QKDK m kda l q sazi ini ba lad lar, harada ki, AMB
v QKDK banklar
haqq nda m lumat bölü dürm y v qiym tli ka zlar bazar nda banklar n f aliyy tin amil olunan normativ-hüquqi
aktlar n haz rlanmas zaman bir biri il m sl h tl m y raz la rlar. Bazar n mü ahid si üzr cavabdehlik h m BFB, h m
QKDK- aiddir, v BFB QKDK- günd lik hesabat verir.
Prinsip ID. N zar t, t nziml m v icra orqanlar v zif l rin pe kar v obyektiv yerin yetirlms i üçün z ruri
s lahiyy tl r , bütövlüy v resurslara malik olmal d r. Bundan lav , onlar n göst ri l ri vaxt nda verilm li,
ffaf
olmal v tam izah olunmal d r.
Qiym tl ndirm : Qism n yerin yetirilir
T nziml yicil rin s lahiyy tl ri, düzgünlüyü v resurslar .
QKDK dövl t büdc sind n maliyy l dirilir v bütün g lirl r
dövl t büdc sin qaytar l r. 2005-ci ild onun büdc si $2.774.300 AB dollar t kil etmi dir.
23
QKDK-nin hal-haz rda 95
i çid n ibar t tat var. QKDK- m k haqlar n n s viyy si öz l sektorda öd nil n m k haqq n n yar s n t kil edir v BFB
v AMB t r find n öd nil n m k haqlar ndan h miyy tli d r c d a a d r. Prezident QKDK-nin s drini v onun
müavinl rini t yin edir.
24
QKDK, dig r hökum t qurumlar na ox ar olaraq, Nazirl r Kabinetin tabedir.
QKDK-nin s lahiyy tl ri qiym tli ka zlar n emitentl ri, brokerl r v bazarlar n dig r vasit çil ri, BFB v MDM-i hat edir.
O, h m qiym tli ka zlar bazar na, h m bütün 1.914 s hmdar c miyy ti üçün korporativ hüququn icras na n zar t edir. Bu
cür iri sayda SC-l r t r find n h tta baza hüquqi t l bl rin yerin yetirilm sin n zar t etm k üçün külli miqdarda v sait
t l b olunur.
QKDK qaydalar v t limatlar q bul ed bil r v onlar ictimaiyy t aç qlay r, lakin t crüb d t klif olunan qaydalar üzr
ictimaiyy tl m sl h tl m l r praktikas h l d , inki af etdirilm lidir (MM §1078-40.1).
QKDK bazar i tirakç lar n n m lumatlar ld ed , yoxlamalar keçir , ahidl ri ça rma a, c rim l ri t tbiq ed , pozuntulara
yol vermi
xsl r qar mülki i l rd i tirak ed v lisenziyalar dayand ra v geri ça ra v ticar ti dayand ra bil r.
25
QKDK- qanunla mülki v kriminal i l rin ba lanmas s lahiyy tl ri verilm yib v QKDK fiziki yoxlamalar aparm r. QKDK-nin
hüquqi departamenti (2005-c ild 7 i çid n ibar t olub) sas n icran n t min edilm si üçün cavabdehdir, lakin dig r öb l r
d i tirak edir. 2008-ci ild QKDK t r find n 226 ikay t ara d r l b v 163 inzibati i qald r l b, 2004-cü ild is h min r q m
104 t kil etmi dir.
26
2008-ci ild illik hesabatlar n t qdim edilm m sin gör SC-l r qar 96 c rim t tbiq olunub v 57 SC
QKDK- informasiyan n v s n dl rin t qdim edilm m sin gör c rim öd yib v iki
SC s hmdarlar n hüquqlar n n
pozulmas na gör c rim öd mi dir. S kkiz SC qiym tli ka zla bazar nda pe kar f aliyy t qaydalar n v lotereyalarla
ba l qanunvericiliyin t l bl rini pozmu dur.
BFB listinq qaydalar n n pozulmas na gör listinqd n ç xara bil r v ticar ti dayand ra bil r, lakin bunu heç vaxt etm yib.
Ticar t öb si mü ahid üçün cavabdehdir. BFB yaln z öz üzvl rind n (brokerl rd n) c rim tuta bil r.
27
M hk m l r. M hk m sistemi t r find n s hmdarlar n hüquqlar n n t min edilm sin hakiml rin mü yy n kommersiya v
korporativ i l rd t qdim olunan m s l l rl laz mi d r c d tan olmamas v , h mçinin, s hmdarlar n öz hüquqlar
bar sind m lumatl l n n a a s viyy d olmas m hdudiyy t qoyur. Lakin, m hk m s m r liliyinin göst ricil ri 2005-ci
ilin SN H-d n sonra k skin artm d r.
Dünya Bank t r find n haz rlanm göst ricil r onu göst rir ki, Az rbaycanda standart müqavil nin icras na t l b olunan
21 QKDK-nin sasnam si, §7.1; QKDK-nin f aliyy tinin t min edilm si haqq nda f rman, §2, 5.
22 QKDK-nin sasnam si, §15; Mülki M c ll , §1078-43.5.
23 Az rbayacn Respublikas n n 2005-ci il üçün Dövl t Büdc sinin cras haqq nda Az rbaycan Respublikas Prezidentinin F rman , 29 dekabr 2004.
24 QKDK-nin sasnam si, §1, 10, 12.
25 QKDK-nin qiym tli ka zlar bazar nda pozuntular n aradan qald r lmas v investorlar n hüquqlar n n müdafi sin n zar tin h yata keçirilm si Qaydalar , §3; QKDK-nin sasnam si, §7.20, 11.16; Qiym tli ka lzlar bazar nda investorlar n
hüqüqlar n n müdafi si haqq nda qanun, §6, 7, 8.
26 nzibati X talar M c ll si.
27 Qiym tli ka zlar bazar nda investorlar n hüqüqlar n n müdafi si haqq nda qanun, §11.