World Bank Document


Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan



Yüklə 1,57 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə28/28
tarix20.09.2018
ölçüsü1,57 Mb.
#69739
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28

Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 



sentyabr 2009 

 

 



S hif   40 

Qiym tl ndirm : Yerin  yetirilmir  

Audit komit l ri. Daxili Audit haqq nda Qanun ictimai  h miyy tli qurumlarda audit komit l rinin yarad lmas n  t l b edir, 

lakin dig r  irk tl r üçün t l b etmir.  ks r s hmdar c miyy tl rin audit komit l ri yoxdur, lakin s hmdarlar t r find n 

seçil n,  irk tl   laq si olmayan v  maliyy  hesabatlar n  yoxlayan  xsl rd n ibar t olan t fti  komissiyalar  var. T fti  

komissiyas n n v zif l ri, faktiki olaraq, k nar auditorun v zif l ri il  üst üst  dü ür.  

Mü ahid   uras ndan müst qil üzvl ri s hmdarlar t r find n seçil n audit komit l ri yaln z banklar üçün t l b olunur v  

onlar n v zif l ri t fti  komissiyalar n n mü yy n  v zif l ri il  üst üst  dü ür. Audit komit l ri v   t fti  komissiyalar  

haqq nda  trafl  m lumat VC hiss sind  verilir. 

Dig r komit l r. Qanun s hmdar c miyy tl rind  dig r komit l rin yarad lmas n  t l b etmir, lakin bu cür komit l rin 

yarad lmas  t crüb si mövcuddur. BMK-nin sor usunda i tirak ed n  irk tl rin b zil ri komit l rin yarad lmas n  bildirmi dir. 

n çox yay lm  komit  etika komit si (28%), ondan sonra mübahis l rin h lli komit si (24%), korporativ idar etm  komit si 

(18%) v  strateji planla d rma komit si  olmu dur. Yaln z 10% audit komit sini yarad b, lakin 26% audit komit sinin 

yarad lmas n  planla d rm d r. 

 

Banklarda, mü ahid   uras   s viyy sind  deyil, idar  hey ti s viyy sind  bir s ra komit l rin yarad lmas   t l b olunur. 



Konkret olaraq, qanun t l b edir ki, mü ahid   uras  idar  hey ti il   m sl h tl

r k a a dak  komit l ri yarats n: kredit 

riskinin idar  edilm si prosesinin s m r liliyi üçün Kredit Komit si, likvidliyin v  v saitin s m r li idar  edilm si m qs dil  

Aktivl ri v  Passivl ri  dar etm  Komit si, bankda  nformasiya Texnologiyalar n n t hlük sizliyi v   s m r liliyi m qs dil  

nformasiya Texnologiyalar  Komit si yarad la bil r (Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar §5, 10). 

Aktivl rin ümumi d y ri 6 milyon AB  dollar ndan art q olan v  üç filialdan art q filial  b k sin  malik olan banklar daxili 

komit l rin f aliyy tinin  laq l ndirilm si v  dig r riskl rin idar  edilm si üçün Riskl ri  dar etm  Komit sini yaratmal d r.  

yarad lmal d r. 10-12 bank art q h min hüquqi t l bl ri yerin  yetirm y  ba lay b.  



Prinsip VIE 3: Mü ahid   uras  v  idar  hey tinin öz v zif l rin  sadiqliyi  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

Mü ahid   uras n n üzvünün tutdu u v zif l rin say n n m hdudla d r lmas . Mü ahid   uras n n üzvl rinin mü ahid  

uras nda v zif l rinin say  il  ba l  hüquqi m hdudiyy tl r yoxdur. Banklar n mü ahid   uralar n n üzvünün mülkiyy tind , 

idar sind  v  n zar tind  maksimum üç  irk t ola bil r. 

 

ura iclaslar n n keçirilm si il  ba l   t l bl r. 

Mülki M c ll  mü ahid   uras  t r find n  n az  rübd  bir d f  iclaslar n 

keçirilm sini t l b edir. (Mülki M c ll  107-9.1

)

 

 Kvorum üzvl rin 50%-d n ibar tdir. S hmdar c miyy tl rinin mü ahid  



uralar ,  bir qayda olaraq, iclaslar  tez-tez keçirmir. T crüb d  banklar n mü ahid   uralar  t r find n iclaslar n keçirilm si 

tezliyini qiym tl ndirm k ç tindir. 

 

BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda mü ahid   uras n n iclaslar   n çox ild  iki v  ya üç d f  (31%), v  ild  bir d f  (29%) 



keçirilir. Sor uda i tirak etmi   irk tl rin yaln z 26% mü ahid   uralar n n iclaslar n n ay  il  ba l  minimal t l bl ri yerin  

yetirmi dir v  8% mü ahid    uras n n ayda bir d f  iclas keçirm sini qeyd etmi dir. Respondentl rin dem k olar ki, yar s  

(48%) mü ahid   uras n n iclaslar n n bir saat ç km sini qeyd etmi dir: orta vaxt is  altm  iki d qiq  t kil etmi dir. 

 

BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda i tirak etmi   irk tl rin bildirdiyin   sas n il  rzind  idar  hey tinin keçirdiyi iclaslar  bird n 



lliy   q d r  idi. Bu cür böyük f rqin s b bi iclaslar n say  il  ba l  minimal hüquqi t l bl rin olmamas   v  qism n h r 

respondentin r smi iclas anlay ndan ibar t ola bil r. Sor uda i tirak etmi   irk tl rin t xmin n dördd  biri (22%) idar  

hey tinin ild  bir d f  iclas keçirm sini qeyd etmi dir. On be   irk t (15%) idar  hey tinin rübd  bir d f   v  on üç  irk t 

(13%) ayda bir d f  iclas keçirm sini qeyd etmi dir.  



F aliyy tin qiym tl ndirilm si.  BMK-nin 2007-ci ilin sor usunda respondentl rin yaln z 36% son iki il  rzind  mü ahid  

uras   t r find n öz f aliyy tinin qiym tl ndirilm sini bildirmi dir. Konsepsiya Az rbaycan üçün bir q d r yenidir v  36% 

r q mi h ddind n art q yüks k ola bil r.  

Direktorlar n t limi, IOD. Mü ahid   uras n n üzvl rin   v zif l rin yerin  yetirilm sind  köm klik etm k üçün korporativ 

idar etm  m c ll si haz rlanmam d r v  s hmdar c miyy tl rind  mü ahid   uras  üzvl rinin formal t limi il  m

ul olan 

t kilatlar yoxdur. Bank sektorunda bu cür al tl rd n f al istifad  olunur. AMB-nin korporativ idar etm  qaydalar  banklar 

üçün qanun qüvv sin  malikdir v  Az rbaycan Bank T dris M rk zi bank inzibatç lar  üçün d y rli m lumatland rma v  

istiqam tl ndirm  xidm tl rini göst rir.  



Mü ahid   uras n n üzvl rinin iclaslarda i tirak haqq nda m lumatlar n ictimaiyy t  aç qlanmas . Mü ahid   uras n n 

üzvl rind n iclaslarda i tirak haqq nda m lumat n aç qlanmas   t l b olunmur.  clas n protokollu v  iclasda i tirak ed n 

üzvl rin siyah s , h mçinin, ictimaiyy t  aç qlanm r.  

Prinsip VIF: V zif l rini yerin  yetirm k üçün  ura üzvl rin   d qiq v  aidiyy ti m lumatlar  vaxt nda  ld  etm k 

imkan  yarad lmal d r  

Qiym tl ndirm : Qism n yerin  yetirilir 

Qanunda s hmdar c miyy tl rind  mü ahid   uras  üzvl rinin informasiyan   v  pe kar m sl h ti almaq imkan  il  ba l  

xüsusi müdd alar yoxdur. 

 



Korporativ  dar etm nin Qiym tl ndirilm si Az rbaycan 

 

 



sentyabr 2009 

 

 



S hif   41 

BMK-nin sor usunda i tirak etmi   irk tl rin yar s ndan az hiss si mü ahid   uras n n üzvl rini iclas n keçirilm sind n 

kifay t q d r  vv l z ruri m lumatlarla t min etmi dir. Yaln z 41% iclas n keçirilm sin  q d r iki h ft d n çox vaxt qalanda 

iclas haqq nda bildiri i v  aidiyy ti m lumatlar  gönd rdil r. T xmin n üçd  bir hiss si (28%) bildiri i v  materiallar  bir h ft  

vv l v  13% iclasdan bir-iki h ft   vv l gönd rmi dir. B zil ri materiallar  bir gün  vv l (6%) v  ya iclaslarda (2%) 

paylam d r, dig rl rd  is  (6%) materiallar n  vv lc d n  payla d r lmas   t crüb si yox idi. Mü ahid   uras n n üzvl rin  

iclas n keçirilm sind n  vv l bir qayda olaraq t qdim olunan materiallara iclas n günd liyi (82%), son iclas n protokolu 

(63%), son hesabat dövrünün maliyy  hesabatlar  (59%) v  günd liyin h r madd si il  ba l  izahatlar (36%) daxil olmu dur. 

Yaln z 29% materiallara iclasda t sdiq olunmal  m s l l rl  ba l  q tnam l rin layih l rini daxil etmi dir.  

Banklarda is , mü ahid   uralar  (f rdi üzvl r istisna olmaqla) idar  hey tind n bütün z ruri m lumatlar   ld  ed  bil rl r. 

Banklarda korporativ idar etm  standartlar n n t tbiqi qaydalar nda idar  hey ti v  dig r komit l r t r find n mü ahid  

uras n n iclaslar nda payla d r lan m lumatlar n  trafl  siyah s  verilir (§5.2).  

 

 



AKİL: BMK-nin Azərbaycanda Korporativ İdarəetmə Layihəsi 

AİŞ: Azərbaycan İnvestisiya Şirkəti 

BFB: Bakı Fond Birjası 

AMB: Azərbaycan Mərkəzi Bankı 

MM: Mülki Məcəllə 

BİƏ: Baş İcraçı Əməkdaş 

KSM: Korporativ Sosial Məsuliyyət

Kumulyativ səsvermə: Kumulyativ səsvermə minoritar səhmdarlara bütün səslərini bir namizədə verməyə imkan verir. Fərz edək ki, 

açıq səhmdar cəmiyyətinin iki səhmdarı var, biri səslərin 80%, ikincisi isə 20%-ə malikdir. Beş direktor seçilməlidir. Kumulyativ 

səsvermə qaydası olmasa, hər səhmdar hər direktor üçün ayrıca səs verməlidir. Majoritar səhmdar bütün beş vəzifəni əldə edəcək, 

çünki, o, bütün hallarda səsvermədə səslərin 80:20 bölgüsü ilə qalib gələcəkdir. Kumulyativ səsvermə minoritar səhmdara bütün 

səslərini (beş dəfə 20%) idarə heyətinin bir üzvünə verməyə və, bununla, onun seçilmiş namizədinə həmin vəzifəni əldə etmək 

imkanını verəcək. 

AYİB: Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı 

NÜY: Növbədənkənar Ümumi Yığıncaq 

İSSP: İşçilərin Səhmdarlara Sahiblik Proqramı 

SÜM: Səhmdarların Ümumi Yığıncağı 

ÜDM: Ümumi Daxili Məhsul 

BMK: Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası 

MHBS: Maliyyə Hesabatlarının Beynəlxalq Standartları 

QKKBT: Qiymətli Kağızlar Komitələrinin Beynəlxalq Təşkilatı 

SİY: Səhmlərin İlkin Yerləşdirilməsi 

BAS: Beynəlxalq Audit Standartları 

SC: Səhmdar Cəmiyyəti 

LQ: Listinq Qaydaları 

MMUS: Milli Mühasibat Uçotu Standartları 

MDM: Milli Depozit Mərkəzi 

Üstünlük hüquqları: Üstünlük hüquqları mövcud səhmdarlara yeni buraxılmış səhmləri onların digərlərinə təklif olunmasından əvvəl almaq 

hüququnu verir. Həmin hüquq səhmdarları yeni səhmlərin buraxılması nəticəsində dəyərin və nəzarətin azalmasından müdafiə edir.

 

Proporsional təmsilçilik: Proporsional təmsilçilik səhmlərin müəyyən olunmuş faizi  olan səhmdarlara idarə heyətinin üzvünü 



təyin etmək hüququnu verir. 

DK: Daimi Katib 

Piramid strukturu: Piramid strukturu sahiblik və nəzarət laylara bölünən sahiblik və altsahiblik strukturudur. Onlar səhmdarlara 

sahibliyin çoxsaylı layları vasitəsilə nəzarəti təmin etməyə imkan verir və, eyni zamanda, onlar hər aralıq sahiblik layında investisiya 

və riskləri digər səhmdarlarla bölüşdürürlər. 

AŞƏ: Aidiyyəti şəxslərlə əqdlər. 

QKDK: Qiymətli Kağızlar üzrə Dövlət Komitəsi 

Səhmdar müqaviləsi: Şirkətin idarə edilməsi haqqında səhmdarlar arasında bağlanmış müqavilədir və bir qayda olaraq ilk 

imtina hüquqları və səhmlərin ötürülməsi ilə bağlı digər məhdudiyyətləri, aidiyyəti şəxslərlə əqdləri və direktorların təyinatını 

əhatə edir. 

DM: Dövlət Müəssisəsi 

Çıxarma hüquqları: Çıxarma hüququ (bəzi hallarda “dondurulma hüququ” adlandırılır) şirkətin majoritar səhmdarlarının 

minoritar səhmdarlardan səhmlərini satmağa tələb etmək hüququdur. Satma hüququ çıxarma hüququnun əksidir, minoritar 

səhmdar majoritar səhmdardan ondan səhmlərin alınmasını tələb edə bilər.

 

Geri alma hüquqları: Geri alma hüquqları (bəzi yurisdiksiyalarda “təzyiqə məruz qalmış azlıqlar”, “qiymətləndirmə” və 



ya “alqı” üzrə müdafiə tədbiri adlandırılır) səhmdarlara şirkətdə müəyyən fundamental dəyişikliklərin baş verməsi 

halında səhmləri şirkətə satmaq hüququnu verir. 

Terminlər / Qısaltmalar



Korporativ idarəetmə ilə bağlı daha ətraflı məlumatları Dünya Bankı və BMK-nin korporativ idarəetməyə həsr olunmuş

səhifəsindən əldə edə bilərsiniz: http://www.worldbank.org/corporategovernance

Bizimlə CG-ROSC@worldbank.org e-poçt ünvanı 

            vasitəsilə əlaqə saxlaya bilərsiniz. 

Bu  hesabat Standart və Normalara Əməl Olunma Hesabatları (SNƏH) proqramı  çərçivəsində  ölkələrdə 

korporativ idarəetmə sahəsində aparılan qiymətləndirmələrdən biridir. Korporativ İdarəetmə sahəsində SNƏH 

qiymətləndirmələri çərçivəsində hüquqi və tənzimləyici çərçivə, icranın təmin edilməsi sahəsində fəaliyyət və 

özəl sektor tərəfindən tətbiq olunan işgüzar fəaliyyət qaydaları və əməl olunma təhlil olunur və fond birjalarında 

qeydiyyatdan keçmiş şirkətlərin tətbiq etdiyi qaydaları və İƏİT-in Korporativ İdarəetmə Prinsiplərinə əməl olunması 

qiymətləndirilir.  

Qiymətləndirmələr

Milli korporativ idarəetmə təcrübəsinin qiymətləndirilməsi üçün vahid metodologiyadan istifadə edir 

ölkələrin özünü qiymətləndirə bilməsi və koprorativ idarəetmə islahatları sahəsində irəliləyişlərin 

ölçülməsi üçün etalon təşkil edir  

emitentlər, investorlar, tənzimləyicilər və dövlət qərarlarını verənlər arasında səmərəli əlaqələri 

dəstəkləməklə qiymətləndirilən ölkələrdə islahatlara sahibliyi gücləndirir 

siyasət tövsiyələrinin yerinə yetirilməsi ilə nəticələnəcək siyasət dialoqunun aparılması üçün bünövrə təmin 

edir 


Dərc olunmuş SNƏH-ların tam siyahısını http://www.worldbank.org/ifa/rosc_cg.html ünvanında əldə edə 

bilərsiniz 



Yüklə 1,57 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə