4-tema: Tálim dizimin tartipke salıwshı nizamlar hám nizam astı hújjetleri Reje

Nızam hám nızam astı hújjetleri túsinigi, túrleri.

Ózbekstan Respublikasında huqıqtı sawlelendiriwdiń tiykarǵı forması normativ-huqıqıy hújjetler esaplanadı. Normativ-huqıqıy hújjetler óziniń tomendegi ush ózgesheligi menen sociallıq normalardıń basqa turlerinen ajıralıp turadı: 1) normativ-huqıqıy hújjetler vakillikli mámleketlik organlar tárepinen jaratılıp, hamme ushın ulıwma májburiy qaǵiydalardı ornatadı, ózgertiredi (jetilistiredi) yamasa biykarlaydı; 2) olarda huqıqıy qatnaslardıń mazmunı, yaǵnıy huqıqıy munasibet qatnasshılarınıń huqıq hám minnetleri sawlelendiriledi; 3) normativ - huqıqıy hújjetlerde bekkemlengen qaǵiydalar orınlanbaǵan yaki buzilǵan taǵdirde belgili huqıqıy aqibetler kelip shiǵadı, nizam boyınsha, mámlekettiń májburlew kushi iske salınadı .

Normativ-huqıqıy hújjetlerdiń turlerine tomendegilar kiredi:
Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası;
Ózbekstan Respublikasınıń konstitutsiyalıq nizamları;
Ózbekstan Respublikasınıń kundelikli nizamları;
Ózbekstan Respublikası Oliy Majlisi palatalarınıń qararları;
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń parmanları hám qararları; Ózbekstan Respublikası Wázirler Mekemesiniń qararları;
Wázirlikler, mámleketlik komitetler hám mekemelerdiń buyrıqları, qararları hamde basqa hújjetleri;
Jergilikli mámleketlik hakimiyatı organlarınıń qararları.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń parmanları hám qararları, Ózbekstan Respublikası Wázirler Mekemesiniń qararları, wázirlikler, mámleketlik komitetler hám mekemelerdiń buyrıqları hamde qararları, jergilikli mámleketlik hakimiyatı organlarınıń qararları nizam astı hújjetleri esaplanadı.
Normativ - huqıqıy hújjetler hukimetke boysınıwshı basqa mámleketlik basqarıw organları tárepinen de shıǵarıladı. Bular wázirlikler, mámleketlik komitetler hám mekemelerdiń buyrıqları hamde kórsetpeleri bolıwı mumkin. Bunday hújjetlerdiń tásir kólemi, amel qılıw sheńberi hám yuridikalıq kúshi olardı ornatıwshı basqarıw organınıń mámleketlik organlar diziminde tutqan ornı hám wakillikleri menen belgilenedi. Olar nizamǵa, parmanǵa hám hukimet qararına muwapıq hamde usı hújjetlerdiń orınlanıwın támiyinlew maqsetinde shıǵarıladı. Basqarıw dizimindegi tomengi organnıń huqıqıy aktı onnan joqarıda turıwshı organnıń aktina muwapıq bólıwı shart. Respublika wázirlikleri, mámleketlik komitetler hamde basqa basqarıw organlarınıń nizamǵa, parmanǵa hám hukimet qararına qayshı hújjetleri Wázirler Mekemesi tárepinen biykar etiliwi kózde tutıladı. Bul huqıqıy hújjetler usı mámleketlik organlar hakimiyatı tásir etiwshi aymaq sheńberinde amel qıladı. Olar joqarıda sanalǵan hújjetlerge qayshı bolıp shıqsa, tiyisli tartipte biykarlanadı. Nizam astı hújjetleri Ózbekstan Respublikası Konstitutsiyası hám nizamları tiykarında hamde olardı amelge asırıw ushın qabıllanadı.
Normativ-huqıqıy hújjetler nızam hújjetleri bolıp tabıladı hám olar Ózbekstan Respublikasınıń nızam hújjetleri jıyındısın payda etedi.
Ózbekstan Respublikasınıń Konstitutsiyası hám nızamları, Ózbekstan Respublikası Oliy Majlis palatalarınıń qararları nızamlar bolıp esaplanadı.
Ózbekstan Respublikası Prezidentiniń pármanları, qararları hám biylikleri, Ministrler Kabinetiniń qararları, ministrlikler, mámleketlik komitetler hám vedomstvalar buyrıqları hámde qararları, jergilikli mámleketlik hákimiyat uyımlarınıń qararları nızam astı hújjetleri bolıp esaplanadı.
Ózbekstan Respublikasında qabıl etilgen nızamlar eki toparǵa bólinedi. Birinshisi, Konstitutsiyalıq nızamlar, ekinshisi ápiwayı nızamlar.