Egri chiziqli aylanma harakat

Egri chiziqli harakatda tezlanish. Normal va tangensial tezlanishlar. 
Egri chiziqli harakatda tezlik vektori trayektoriyaning har bir nuqtasiga o`tqazilgan urinma bo`ylab yo`naladi. Agar harakat egri chiziqli tekis bo`lsa tezlikni yo`nalishi o`zgaradi . Тezlikni yo`nalish jihatdan birlik vaqtda o`zgarishini ifodalovchi tezlanishga normal tezlanish deyiladi.

A

₁

₂

Т 

a_t

ezlikni birlik vaqtda son qiymatini o`zgarishini ifodalovchi ₂ tezlanishga tangensial tezlanish deyiladi.



a

a_n

A nuqtadagi oniy tezlanish

a=a_n+a_t

Tangensial tezlanish trayektoriyaga urinma bo`ylab yo`naladi. Normal tezlanish esa egrilik radiusi bo`ylab markazga tomon yo`naladi. Pifogor teoremasiga asosan rasmdan ko`rinib turibdiki ASOBA shuning uchun u holda 

U holda egri chiziqli harakatda umumiy tezlanish 

ifoda bilan aniqlanadi.


Aylanma harakatda burchakli tezlik, burchakli tezlanish.


Aylanma harakat deb shunday harakatga aytiladiki bunda qattiq jismning barcha nuqtalari, markazlari bir to`g`ri chiziqda yotadigan aylanalarni bo`ylab harakatlanadi. Aylanma harakatda burchakli tezlik va burchakli tezlanish kattaliklari bilan harakterlanadi.

    Burchakli tezlik deb aylanish radiusining birlik vaqtda burilgan burchagini ifodalovchi kattalikka aytiladi. Harakat tekis bo`lib t vaqtda aylanish radiusi  burchakka burilgan bo`lsa burchakli tezlik  =/t (1) ga teng bo`ladi. burchakli tezlikning oniy qiymati (2)