Gömrük işi Hazırladı: L. M. Hüseynova
Yüklə 1,26 Mb. Pdf görüntüsü
|
172 Identik mallar dedikdə əsas eyniləşdirilmə əlamətləri eyni cür olan mallar başa düşülür. Belə əlamətlərə aşağıdakılar aid edilir: - fiziki xüsusiyyətlər; - keyfiyyət və bazardakı reputasiyası; - mənşə ölkəsi; - istehsalçı. əgər mallar eyni ölkədə istehsal edilməmişsə, həmçinin onların lahiyəsi, təcrübə sınaq işləri və s. həmin ölkədə yerinə yetirilməmişsə, belə mallar qiymətləndirilən mallarla identik hesab edilə bilməz. II üsuldan istifadə edildikdə gömrük dəyər bəyannaməsində bu üsuldan istifadə əsaslandırılmalı, I üsuldan imtinanın səbəbləri və məlumat mənbələri göstərilməlidir. Aşağıdakı şərtlər daxilində gömrük orqanları identik mallar üzrə gömrük dəyər bəyannaməsini II üsul üzrə qəbul edə bilər: - bu mallar Az R-sı ərazisinə gətirilmək üçün satılmış olmalı; - qimətləndirilən mallarla eyni vaxtda və ya 30 gündən çox olmayan müddət ərzində gətirilmiş olmalı; - qiymətləndirilən mallarla təqribən eyni miqdarda və / ya eyni kommersiya şərtləri daxilində gətirilmiş olmalıdırlar. 5. Eynicinsli malların sövdələşmə qiymətinə əsaslanan III üsulun mahiyyəti gətirilən malların gömrük dəyərinin təyini üçün bu mallarla eynicinsli olan mallara aid sövdələşmələrdəki qiyməti əsas götürülməsidir. Gömrük qanunvericiliyində eynicinsli mallar olaraq, bütün xassələri ilə eynicinsli olmasa da, ümumi xüsusiyyətlərə malik olan, tərkibi oxşar komponentlərdən ibarət olub kommersiya nöqtəyi-nəzərindən qarşılıqlı əvəzedilə bilən mallar nəzərdə tutulur. Beləliklə, malların eynicinsli olmasını müəyyən edən əsas meyarlar aşağıdakılardır: - texniki (oxşar xassə və komponentlərə malik olması); 173 - funksional (eyni funksiyalar yerinə yetirmələri); - ticari (ticarətdə qarşılıqlı əvəzedilə bilən olmaları). Təcrübədə malların eynicinsliyinin təyini üçün aşağıdakı göstəricilərdən istifadə olunur: - keyfiyyət, əmtəə nişanı və bazardakı reputasiyası; - mənşə ölkəsi; - istehsalçı. Misal üçün,iki müxtəlif mal eyni keyfiyyətə malikdir, eyni standartlara cavab verir, bazarda eyni reputasiyaya malikdir və eyni funksiya yerinə yetirirlər, amma müxtəlif ticarət markaları var. Ticarət markasının fərqliliyi ona gətirir ki, bu mallar eyni (identik) qəbul etməyə, II-ci üsulu tətbiq etməyə imkan vermir, amma onlar eynicinsli hesab edilir və III-cü üsul tətbiq edilir. Identik mallarda olduğu kimi, qiymətləndirilən mallarla eyni ölkədə istehsal olunmayan mallar eynicinsli hesab edilə bilməz. 6. Dəyərin çıxılmasına əsaslanan dördüncü üsul özündən əvvəlki üsulların tətbiq edilməsinin mümkün olmadığı hallarda tətbiq edilir. Məsələn: I üsulda baxılan sövdələşmə qarşılıqlı asılılığı olan şəxslər arasında bağlanmış və bu asılılıq malın qiymətinə təsir etmişdir, və bu təsirin dəyər kəmiyyətini aşkar etmək mümkün olmamışdırsa; II-ci üsulda gömrük orqanı və deklarant baxılan identik mallara aid məlumata malik deyillərsə; III-cü üsulda eynicinslı mallara aid kifayət qədər məlumat yoxdursa. 174 Bu zaman IV-cü – dəyərin çıxılması üsulundan istifadə edilir. Bu zaman ümdə şərt – qiymətləndirilən, identik və ya eynicinsli malların ilk vəziyyəti dəyişdirilmədən az R-sı ərazisində satılması şərtidir. Beləliklə IV-üsul gətirilən malın idxalçı ölkənin daxili bazarında alqı-satqı əqdlərinə yönəlmişdir. Bu üsulun mahiyyəti ondan ibarətdir ki, gömrük dəyərinin təyin edilməsi üçün əsas olaraq gətirilən malların ilkin vəziyyəti dəyişilmədən daxili bazarda satıldığı qiymətlər götürülür. Bu halda gömrük dəyərinin hesablanma bazası kimi qiymətləndirilən malların gətirilmə anına yaxın müddətdə satıldığı böyük partiyalardakı mal vahidinin qiyməti götürülür. Eyni zamanda, alıcının satıcından asılı olmaması şərtinə riayət olunmalıdır. Qiymətləndirilən identik və ya eynicinsli malların gətirilmə daxili bazarda getirilmə anındakı halda satılmalı faktları yoxdursa, deklarantın xahişinə əsasən emal prosesini keçilmiş və əlavə dəyər düzəlişi verilmiş mal vahidinin qiyməti götürülə bilər. Bu halda emal prosesində əlavə edilmiş dəyərin əsas dəyərdən çıxılması belə emalın dəyəri barədə obyektiv və kəmiyyətcə müəyyən edilə biləcək məlumat əsasında aparılmalıdır. IV üsuldan istifadə edildikdə gömrük dəyərinin əsaslandırılması üçün məlumat mənbəyi kimi müqavilələri əvvəllər idxal edilmiş və ya dəyərləndirilmiş malların qiyməti barədə məlumatlardan, yaxud malların daxili bazarda iri partiyalarla satıldığı qiymətləri təstiq edə biləcək digər sənədlər yararlı ola bilər. 7. Dəyərin toplanmasına əsaslanan V-ci üsuldan istifadə zamanı gömrük dəyərinin təyin edilməsi üçün baza olaraq malın aşağıdakı üç komponnentin cəmlənməsi yolu ilə hesablanan qiyməti götürülür: - materialların və qiymətləndirilən malın istehsalı ilə əlaqədar olan digər məsrəflərin dəyəri; 175 -ixracatçı ölkədən Az-na malın satılması üçün səciyyəvi olan eyni növ mallara görə çəkilən ümumi xərclər, o cümlədən, nəqliyyat, yükləmə-boşaltma, sərhədi keçənədək sığorta və s. xərclər; - ixracatçının, adətən Az-na belə mal göndərməsinə görə əldə etdiyi gəlir. V-ci üsuldan istifadə edildikdə gömrük dəyər bəyannaməsində gömrük dəyərinin təyini üçün istifadə edilən məlumatların mənbəyi göstərilməlidir. V-ci üsulla gömrük dəyəri həm idxal ölkəsində əldə edilən məlumat, həm də dəyərləndirilən malların istehsal məsrəfləri barədə üçüncü ölkələrdən əldə edilən məlumatlar əsasında həyata keçirilir. Bu üsuldan istifadədə, adətən, istehsalçı gömrük orqanlarına lazım olan məlumatı təqdim edir. Yalnış istehsalçının təqdim etdiyi melumat məsrəflərin hesablanması üçün əsas götürülə bilər. Bu məlumat ticarət hesalarına əsaslanmalı və malların istehsal edildiyi ölkədə tətbiq edilən üçot prinsiplərinə uyğun olmalıdır. Idxal ölkəsində həyata keçirilən elementlərin dəyəri yalnız bu xərclərin istehsalçı tərəfindən ödənildiyi həcmdə nəzərə alınmalıdır. Dəyərin toplanmasına əsaslanan üsulla gömrük dəyəri təyin edilərkən heç bir məsrəf iki dəfə hesablana bilməz. Ixracatçının Az-na mal göndərdiyinə görə əldə etdiyi gəlir, ixracatçının verdiyi məlumata əsasən də müəyyən edilə bilər. Gömrük orqanları bu məlumatı eyni sinfə və ya növə məxsus malların satışını səciyyələndirən digər məlumatlarla müqayisədə istifadə edirlər. 8.Əvvəlki V üsul gömrük dəyərini təyin etməyə imkan vermirsə axırıncı – altıncı üsuldan istifadə olunur. Bu üsul ehtiyat üsul adlandırılır və qiymətləndirilən malların gömrük dəyərinin dünya təcrübəsi nəzərə alınmaqla təyin edilməsinə əsaslanır. Baxmayaraq ki, VI-ci üsul köməkçi üsuldur və müstəsna hallarda tətbiq edilməlidir, təcrübə Yüklə 1,26 Mb. Dostları ilə paylaş:
|