İlham Əliyevin “Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrinin
Yüklə 5,98 Mb. Pdf görüntüsü
|
DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
- Bəlkə, siz sabah varlı və xoşbəxt bir qadın oldunuz, bəlkə, göylər sizə böyük sərvət bağışladı, siz hələ yoxsulluqda bəyəndiyiniz bir gənci yenə əvvəlki kimi sevə bilərdinizmi? O, sevimli bir əda ilə başını aşağı saldı. -
Çox yoxsul bir gənci? Viktorina yenə başını aşağı saldı. Madam Voke bağırdı: -
Orada nə boş-boş danışırsınız? Ejen dedi: -
Yemək otağının qapısında görünən Votren: -
Əgər məsələ bu yerdə isə, kavaler Ejen de Rastinyakla mad- mazel Tayferi adaxlandırmaq lazım gəlməzmi? - dedi. Madam Kutürlə madam Voke bir səslə çığırdılar: -
Ah, siz məni lap qorxutdunuz! Votrenin səsi heç zaman duymadığı dəhşətli bir həyəcana səbəb olsa da, Rastinyak gülə-gülə cavab verdi: -
Zənnimcə, mən ondan yaxşısını tapa bilməyəcəyəm. Madam Kutür onlara xitabən: -
otağımıza. Voke öz otağında şam və odun yandırmamaq üçün axşamını keçirmək məqsədi ilə qadınlarla bərabər yuxarı qalxdı. Ejen Vot- renlə tək qaldı. Votren sarsılmaz soyuqqanlılıqla: -
Sizin bu nəticəyə gələcəyinizi bilirdim, - dedi. - Lakin sözümə qulaq asın. Mənim də başqaları kimi qanacağım var. Siz bu saat heç bir qərara gəlməməlisiniz, siz pərişan görünürsünüz. Sizin borca düşdüyünüzü bilirəm. Mən arzu edərdim ki, sizi mənim dərgahıma gətirən nə ehtiras, nə də ümidsizlik deyil, ağıl olsun. Bəlkə, sizin bir neçə minə ehtiyacınız var? İstəsəniz, buyurub ala bilərsiniz. İblis pul kisəsini cibindən çıxartdı, bir neçə minfranklıq götürüb Rastinyakın gözləri qabağında oynatmağa başladı. Ejenin vəziyyəti dəhşətli idi. O, markiz d’Ajudaya və qraf de Traya beş yüz frank uduzmuşdu. Cibi boş olduğundan qrafinya de Restonun müsa- mirəsinə getməyə cürət etmirdi. Halbuki gələcəyini vəd etmişdi. Qrafinya sadə bir müsamirə düzəltmişdi, yəni orada çaydan və 162 downloaded from KitabYurdu.org peçenyedən başqa bir şey olmasa da, vist oyununda altıca min frank uduzmaq mümkün şeydi. Ejen bədənindəki titrəməni büruzə verməməyə çalışaraq Vot- renə dedi: -
sonra sizdən heç bir iltifat qəbul edə bilmərəm. İblis dedi: -
edərdiniz. Siz cavansınız, qanacaqlısınız, şir kimi məğrursunuz, gənc qız kimi zərifsiniz. Şeytan üçün siz ən ləziz xörəksiniz. Mən cavan- lann bu cəhətini çox sevirəm. Yüksək siyasət aləmindən bir-iki fikir daha söyləsəm, dünyanın həqiqi mənzərəsini görmüş olarsınız. Bu dünyada bəzi kiçik qəhrəmanlıq səhnələrini oynamaq lazım gəlir, o zaman yüksəklərdə qanad çalanlar parterdə əyləşən axmaqlann gurultulu alqışları altında bütün şıltaqlıqlarını təmin edə bilərlər. Daha bir neçə gün keçər, siz bizə yoldaş olarsınız. Ah, əgər siz mənim şagirdim olmaq istəsəydiniz, hər şey əldə edə bilərdiniz, ürəyinizdən hansı arzu keçərdisə, ona dərhal artıqlaması ilə əməl olunardı: şərəf istəsəniz, şərəf, pul istəsəniz, pul, qadın istəsəniz, qadın. Bütün mədəniyyət meyvələrindən biz sizə cənnət suyu hazırlardıq. Siz bizim nazlı balamız, bizim üçün Veniamin 1 olardınız, sizin arzunuzu yerinə yetirmək üçün biz məmnuniyyətlə özümüzü parçalamağa belə razı olardıq. Yolunuzdakı bütün maneələri yox edər, hər şeyi göylərə püskürdərdik. Əgər siz məndən pul aldıqda vicdan əzabı çəkirsinizsə, demək, siz məni cinayətkar sayırsınız? Qörürsünüzmü, sizin kimi özünü namuslu sayan cənab de Türen* quldurlarla xırda-xırda sazişlərə girir və bundan ləkələnə biləcəyini qətiyyən nəzərə almır. Siz mənə borclu qalmaq istəmirsiniz, eləmi? - Votren irişdi və yenə sözünə davam edərək: - Nə eybi var, - dedi. - Bu kağız parçasını götürün (Votren Rastinyaka gerbli bir kağız uzatdı). Bu kağızın kənarında yaza bilərsiniz ki: “Cİç min beş yüz frank alınmış və bir ildən sonra qaytarılmalıdır". Tarixini də qoyun! Faizi kifayət qədər çox olduğundan vicdan əzabı çəkməyə bilərsiniz; sizin məni sələmçi adlandırmağa haqqınız var, mənə qətiyyən minnətdar olmaya bilərsiniz. Bu gündən etibarən mənə nifrət belə etməyə icazə verirəm, mən əminəm ki, sonralar siz məni sevəcəksiniz. Siz mənim qəlbimdə 1 Veniamin - Bibliyada patriarx İakovun ərköyün kiçik oğlu 163
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
dərin uçurumlar, bir yerə cəmləşmiş böyük hisslər görə bilərsiniz ki, axmaqlar bunu qəbahət adlandırır, lakin siz heç vaxt məndə naşü- kürlük və xəyanət görməzsiniz. Xülasə, əziz balam, mən nə fil, nə də piyadayam, mən şahmatdakı topam. Ejen əsəbi halda dedi: -
üçün yaranmışsınız! -
Qətiyyən. Mən ancaq xeyirxah adamam, sizi çirkabdan ömrü- nüzün sonuna qədər xilas etmək üçün sizin əvəzinizdə çirkaba gir- məyə hazır olan bir adam. Siz, yəqin, fikirləşirsiniz ki, mənim bu sədaqətimə səbəb nə ola bilər? Eybi yoxdur, bir zaman gələr, mən bunun cavabını verərəm, ancaq yavaşca, qulağınıza söylərəm. Mən əvvəlcə ictimai quruluş mexanizmini və bu maşının mühərrikini göstərib, sizi qorxuya saldım. Lakin döyüş meydanında siz başa düşəcəksiniz ki, insanlar öz başlarına kral tacı qoyanların səadəti uğrunda ölməyə məhkum olan əsgərlərdən başqa bir şey deyillər. Zəmanə çox dəyişmişdir. Bir zamanlar bir qoçağa deyə bilərdilər ki, “al bu yüz qızılı, filankəsi öldür!” - Heç bir səbəb olmadan, günahsız bir adamı cəhənnəmə vasil edib, rahatca şam edərdilər. İndi isə mən sizə yalnız başınızla işarə etmək üçün böyük sərvət təklif edirəm, bu işarə sizi heç də alçaltmaz, siz isə hələ tərəddüd də edirsiniz. Əprimiş əsrdir! Ejen vekselə imza atdı və pulları götürdü. Votren sözünə davam edərək: -
Afərin! - dedi. - İndi ciddi danışa bilərik. Mən bir neçə aydan sonra Amerikaya, tütün əkməyə gedirəm. Dostluq naminə sizə siqar göndərəcəyəm. Varlansam, sizə kömək edərəm. Əgər uşağım olmazsa (bu çox mümkündür, mən kök salmaq fikrində deyiləm), bütün sərvətimi sizə vəsiyyət edəcəyəm. Məgər bu, dostluq deyildirmi? Mən sizi sevirəm. Mən özümü bir başqasının yolunda qurban verməyə hazıram. Bu, mənim adətimdir. Məsələ burasındadır ki, əziz balam, mən başqa insanların yaşadığı fəzalardan daha yüksəklərdə dolaşıram. Mənim üçün hərəkət bir vasitədir, mənim gözlərimin qarşısındakı, ancaq hədəfimdir. İnsan mənim üçün nədir? Bax bu! - Votren baş barmağının dırnağını dişlərinə şıqqıldatdı. - İnsan ya hər şeydir, ya heç. Əgər onun adı Puare isə o, heçdən də balacadır, yastıdır, iy verir, taxtabiti kimi əzərsən, qanı da 164
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,98 Mb. Dostları ilə paylaş:
|