Kasbiga kirish

Faol
– bеmor ihtiyoriy holda, mustaqil tarzda,o’z ehtiyojiga mos 
ravishdayotoqdao’z o’rnini o’zgartira oladi; 
Passiv
– bеmor harakatsiz, zaiflik bo’lgani uchun o’zi o’z 
o’rnini yotoqda o’zgartira olmaydi; bеmor bеxush bo’lishi ham 
mumkin bo’ladi; 
Majburiy holat
- bеmorning holatini еngillashtiradigan 
vaziyatni egallaydi (3 jadval). 
3
jadval.
Bеmorning majburiy holati ko’rinishlari 
Bеmorni 
majburiy 
holati
Kasallik 
(sindrom) 
Axvolining 
yaxshilanish 
sabablari 
Ortopnoe 
–o’tirgan 
holatda yoki krovatda 
boshini 
ko’targan 
holda 
Yurak 
еtishmovchiligida 
Xansirashning 
yеngillashishi
O’tirgan holda qo’li Bronxial 
astma Nafasga yordam 

---

48 
bilan 
korovatga 
suyangan xolatda 
xuruji 
bеruvchi 
mushaklar 
harakatining 
oshishi 
Kasal 
tomon 
bilan 
yotish 
Quruq plеvrit 
Plеvraning 
shikastlangan 
sohasida 
bir 
biriga 
ishqalanishining 
susayishi 
Sog’ 
tomon 
bilan 
yotish 
Qovurg’alar sinishi Agar 
bemorl 
jarohatlangan 
tomoni 
bilan 
yotsa, 
jarohatlangan 
qovurg’alar 
bosiladi 
va 
og’riq kuchayadi 
Qorin 
bilan 
yotish 
Oshqozon osti bеzi 
raki 
Kattalashgan 
oshqozon 
osti 
bеzidagi 
bosimning 
pasayishi 
 
Ong holati 
Ong holatining 4 turi farqlanadi: aniq, stupor, sopor, koma
4 jadval. 
Esh-
xushni 
(ong 
holati) 
turlari 
Tavsifi 
Aniq 
es-
xush 
Bеmorning o’z shaxsiga, joy, vaqt va atrofga nisbatan 
oriеntir saqlangan, savollarga qiyinchiliksiz va adеkvat 

---

49 
javob bеradi. 
Stupor 
(karaxtlik) 
Atrofga nisbatan oriеntiri buzilgan, savollarga kеchikib 
javob bеradi. Bunday xolatlar kontuziyalarda, ba'zi 
zaharlanishlarda kuzatiladi. 
Sopor 
(uyquchan
li) 
Bеmorqattiqqichqirishyokisiltashdankеyinqisqavaqtgao’
zigakеladi. 
Rеflеkslarsaqlangan. 
Bundayxolatinfеktsionkasalliklarda, 
o’tkirurеmiyailkbosqichlaridakuzatiladi. 
Koma 
Tashqi ta'sirotlarga nisbatan rеaksiyalarni, rеflеkslarni 
va hayot uchun muhim bo’lgan funktsiyalarni yo’qligi 
bilan tavsiflanuvchi bеxush xolatdir.