Microsoft Word antibohran-vidadi doc
Yüklə 2,85 Kb. Pdf görüntüsü
|
151 ssenarilərinin ayrılması yolu ilə böhran şəraitində iqtisadi subyekt- lərin, istər dövlət, müəssisə və ya bütövlükdə iqtisadi və maliyyə sisteminin davranışının proqnozlaşdırılması mümkünlüyü çıxış edir. Ssenarilərinin sonrakı təhlili böhran əleyhinə proqramların seçimi və həyata keçirilməsi və böhranların fəsadlarının aradan qaldırılması zamanı çox saylı idarəetmə qərarlarının effektivliyini qiymətləndirməyə və onları uyğunlaşdırmağa imkan verir. Beləliklə, inkişafın ssenarisi böhranların qarşısının alınması sisteminin məqsədlərinin müəyyənləşdirilməsi ilə müxtəlif növ risklərin həyata keçməsi zamanı cəmiyyətin və iqtisadi subyektlə- rin reaksiyaya hazırlığını təmin edən tədbirlər kompleksinin for- malaşdırılması mərhələlərini birləşdirən mühüm hissədir. Sistem yanaşma nöqteyi-nəzərindən ssenari yanaşma metodologiyasının istifadəsi maliyyə bazarlarının və onların iştirakçılarının, onların məqsədləri, quruluşu və hərəkət proqramları haqqında məlumatlara ə saslanaraq, inkişaf trayektoriyasını qurmağa və risklərin həyata keçməsi nəticəsində mümkün zərərin həcmini qiymətləndirməyə imkan verir. Bir çox ssenarilərə əsaslanan və optimallaşdırma nəti- cəsində alınan böhranların ehtimal olunan inkişafı variantları tam uyğun olub təbii, texnogen, sosial-iqtisadi şəraitin dəyişikliklərilə birlikdə çevik surətdə dəyişə bilir, bu da idarə edən tərəfin ehtiyat- larının məhdudluğu və qloballaşan iqtisadiyyat şəraitində risklərin çox amilli olması şəraitində çox vacibdir. Sarsıntıların test yoxlaması iqtisadi obyektin əsas risk amil- lərinə qarşı həssaslığını müəyyən etməyə imkan verən ssenari planlaşdırma çərçivəsində ən ucuz üsuldur. Böhran hadisələrinin yaranma ehtimalı və mümkün zərər səviyyəsi haqqında xəbərdar- lığın formalaşdırılması effektiv qabaqlayıcı hərəkətlərin təşkili üçün əsas kimi çıxış edir. Dördüncü texnoloji istiqamətdə risklər həyata keçdikdə reaksiyaya hazırlığın təmin olunmasına görə cavab verən maliyyə bazarında böhranların qarşısının alınması sisteminin qurulma və fəaliyyət prinsipləri qruplaşdırılmışdır. Sistemin xüsusiyyəti vax- tında qarşısını almanın təmin olunmasıdır ki, hansı özündən sonra zərərin vurulması ehtimalının azaldılması məqsədilə risk qrupları və məsul orqanlar tərəfindən görülən müvafiq tədbirlərin həyata 152 keçirilməsini nəzərdə tutur. Bu gün böhranların qarşısının alınma- sına geniş yanaşmanın yayılması şəraitində çox vaxt mənfi amil- lərin təhlili və onlar haqda məlumat vermə əks təsirin müxtəlif üsullarının təşkili ilə bitir. Bu halda maliyyə bazarında böhranların qarşısının alınması sisteminin işinin effektivliyi yalnız risklərin keyfiyyətli təhlili araşdırılması baxımından deyil, həmçinin işlənib hazırlanmış böhran əleyhinə tədbirlərin böhranların QAS-nin əsas məqsədini təmin edən risklərin aktual çevrəsinə uyğunluğu və düz- gün həyata keçirilməsi baxımından qiymətləndiriləcək. Təşkilat- ların əksəriyyətinin fövqəladə hallarda hərəkət planı var, çoxları böhranın müxtəlif növləri üçün reaksiya planı işləməyə başlayır- lar. Risklərin reallaşması halında məsuliyyətli orqanların reaksiya vermə hazırlığını təmin edən tədbirlər bölməsi, olduqca geniş və risklərin reallaşma mərhələsindən asılı olduğu kimi onun amil və ya nəticəli tərəfinin təsir üsulundan asılıdır. darə etmə və müşahidəçi risklərinin yaranması halında qarşısını alma sistemi onların amil tərəfinə təsir edən tədbirlər təklif edə bilər. Texnoloji istiqamət çərçivəsində müşahidə edilən və idarə edilən risklərin yaranmasının reallaşmanın yüksək sürəti ilə zərəri kompensasiya edən və aşağı salan qabaqlayıcı tədbirlər təklif oluna bilər. Əgər zərərin böyüklüyü yol verilən qiymətləri ötüb keçirsə, risklərin reallaşması nəticəsi isə proqnozlaşmaya müqavimət göstərmirsə, qarşısını alma sisteminin qarşısında duran, məqsədlərin yetişməsi- nə üsullarının dəyişilməsi tövsiyə edilə bilər. Risklərin profilinin, onların uyğunlaşdırmasının, reallaşmanın mümkünlüyünün və baş- qa şərtlərinin dəyişilməsi halında xəbərdarlıq sistemi onun çevikli- yini və dəyişilən ətraf mühitə adaptasiyasını təmin edən risklərin azalması üsullarının alternativ variantlarını təklif etməlidir. Sistem yanaşmasına əsaslanaraq, risk reallaşması ssenari- sinin qırılmazlığını və xəbərdarlıq ölçülərinin variantlarının məq- sədə uyğun təklif edir. Beşinci təşkilati istiqamətdə istənilən sistem üçün standart olan böhran xəbərdarlıq sistemlərinin ümumi işləmə sualları ilə ə laqəli olan prinsiplər birləşmişdir. Altıncı əməliyyat istiqamətində böhranın QAS işləmə xü- susiyyətlərini xarakterizə edən prinsiplər ayrılmışdır. Böhran xə- 153 bərdarlığı və lazımi korrektə olunmuş təsirlərin həyata keçirilməsi üzrə idarə edilən həllərin hazırlanması və qəbulu ilə əlaqəli olan prinsiplər kifayət qədər mübahisəlidir. Ə gər böhranların qarşısının alınmasına geniş yanaşma həyata keçirilirsə o halda sistemin informasiya funksiyası bu və ya başqa halda (əvvəlcədən xəbərdarlığın riskin yaranma mümkünlüyü və böhran əleyhinə ölçülərinin nabor hazırlığı və risklərin profilinin hər tərəfli təhlilini hazırlığı və təmin edilməsi) konkret məqsədləri təqib edən, risklərin minimizasiya, neytrallaşması ilə əlaqəli olan icra funksiyası ilə əlavə edilməlidir. Yuxarıda qeyd edildiyi kimi, elastiklik və adaptasiya prinsipinin istifadəsi inkişaf prosesinin çox amillilik və çətinliyi səbəb olur. Bu prinsip sistem işləməsinin istənilən mərhələsində tətbiq edilməlidir. Bu sualın həlli sistem təşkilatçısının siyasi gücündən, riskin qəbul edilməsindən və zərərin səviyyəsindən asılıdır. Məlumatlı cəmiyyətin inkişaf şəraitində böhran xəbərdarlığı sisteminin açarlı elementlərindən biri yeddinci istiqamətin əsas- landığı məlumat siyasətinin və məlumat təsirinin qiymətinin real- laşmasıdır. Bir çox müəlliflər böhran xəbərdarlığı üçün məlumat təsirinin vacibliyini qeyd edirlər. Valyuta, maliyyə, beynəlxalq bank və başqa bazarlar yüksək təşkil olunmuş maliyyə-məlumat mühiti faktı, ayrı istiqamətə xarici mühitə məlumat təsiri ilə əla- qəli olan qarşısını alma sisteminin işlənməsi prinsipinin qeyd edi- lməsini tələb edir. Böhranların QAS effektivliyi məsuliyyətli or- qanların, risk qruplarının və cəmiyyətin onun nəticəsinin aşağı salınmasına istiqamətləndirilən böhran hücumunun və başlanılan ölçülər mümkünlüyünün vaxtında məlumat vermədən asılıdır. nformasiya kanalı xarici mühitə təsirin keçirilməsinin yüksək sürətini təmin edir və onu preventiv hərəkətlər və xəbərdarlıq üçün istifadə etməyə icazə verir. Tez-tez siyasətçilərin ölkənin iqtisadi kursuna və ya valyutasına aid fikirləri, “şifahi müdaxilə” adlan- dırılan, bazarın stabilliyini saxlamağa və böhranı qabağını almağa kömək edir. Yüklə 2,85 Kb. Dostları ilə paylaş:
|