Microsoft Word fuattez doc
Yüklə 31,53 Mb. Pdf görüntüsü
|
61 37 figürden oluşmaktadır. Şematik olmasından daha çok çizgisel olan resimlerde geyikler ve dağ keçileri öne çıkmaktadır. Bir kaya üzerinde yer alan kompozisyonda iki dağ keçisi karşı karşıya çizilmiştir. Olasılıkla bir liderlik mücadelesi canlandırılan sahneyi uzaktan seyreden bir insan figürü de bulunmaktadır. Az sayıda olan insan figürleri hayvan figürlerine göre çok daha şematiktir. Birkaç sahnede hayvanların avlanması ve tuzağa düşürülmesi konusu işlenmiştir. Bunlardan birinde elinde sopa ile keçilere saldıran insan figürü yer almaktadır. Diğerinde ise büyük boynuzlu yaşlı bir keçiye saldırır durumdadır. Bir diğer sahnede ise keçi açılan tuzağa doğru yaklaşırken gösterilmiştir. Söke ovasındaki Bafa Gölü’nün kıyısında yer alan antik Herakleia Kenti’nin yaslandığı (Beş parmak) Latmos dağında çok sayıda kaya resmi bulunmuştur. 90 Doğal etkenler nedeniyle yıpranmış olan resimlerin sadece dörtte biri anlaşılabilecek kadar korunmuştur. Bulunan resimlerde (demir oksit) kırmızı rengin kullanıldığı görülmektedir. Latmos Dağı’nın birkaç yerinde bulunan resimlerden sadece Balıktaş kaya levhasının resimlerinde kırmızının yanı sıra sarı da kullanılmıştır. Resimler kayanın doğal aşınmasıyla oluşmuş olan niş benzeri çukurlara yapılmıştır. Niş kenarları bir nevi resim çerçevesi olarak kullanılmıştır. Bu nişler insan figürleri el motifleri ve çeşitli bezeme motifleri ile doldurulmuştur. Avrupa ve Anadolu mağara resim sanatından farklı olarak Latmos kaya resimlerinde ana konuyu insan oluşturmaktadır. Burada yarıdan fazlası kadın olan 500’den fazla insan figürü tespit edilmiştir. Ancak burada insanlar günlük yaşama ait sahnelerde değil, grup halinde resmedilmişlerdir. nsanlar ikili ve daha fazla kişiden oluşan gruplar halindedirler. Süs motiflerini çoğunlukla meander, nokta ve çizgi dizileri ve el baskıları oluşturmaktadır. Resimler rastgele değil, belli bir düzen içinde yapıldıkları hissini uyandırmaktadır. Peschlow’un tespit ettiği üzere, Latmos resimlerinde natüralist ve stilize olmak üzere iki üslup dikkati çekmektedir. Natüralist üslupta yapılan insan figürlerinin hatları yumuşak geçişlidir. Profilden gösterilen kadın figürlerinin kalçaları abartılı şekilde yuvarlatılmıştır. Stilize üslupta ise figürler daha çok geometrik çizgilerle 90 Peschlow-Bindokat 1996; Peschlow-Bindokat 1998, 13 vdd.; Peschlow-Bindokat 2000, 125-128; Peschlow-Bindokat 2003; Peschlow-Bindokat 2005. 62 yapılmışlardır ve özellikle başların iki yandan zikzaklı bir çizgiyle bazen de T biçiminde sona erdiği görülmektedir. Her iki stilde de erkek figürler cepheden, kadın figürler profilden resmedilmişlerdir. Stilize üslupta erkek figürlerinin kolları dirsekten yukarı doğru kıvrıktır ve eller bazen üç, bazen beş parmaklı olarak çizilmişlerdir. Bacaklar ise iki yana açık kalın olarak betimlenmiştir. Erkeğe doğru dönük olan kadın figürlerinin vücutlarının üst kısmı uzundur. Gövde üzerinde göğüs olması muhtemel iki kısa çıkıntı ileri doğru uzamaktadır. Kadın figürlerinin en belirgin özelliği çeşitli bezemelerle süslenmiş olan dolgun kalçalarıdır. Bu bezemeler olasılıkla giysinin dokuma desenlerini ifade etmektedir. Bacakların uzunluğu ve duruşu figüre göre değişmektedir. Latmos resimlerinde aynı konunun sürekli tekrarlandığı görülmektedir. Farklı iki üslupta da aynı konu işlenmiştir. Ana konu kadın-erkek ilişkisidir. Bu resimlerde aile ve ailenin sürekliliği genel anlamda ise bereket konu edilmiştir. Kaya resimlerinin bulunduğu yerlerde herhangi bir tarihleyici malzeme ele geçmemiştir. Resimlerden yola çıkarak buralarda olasılıkla bahar şenlikleri, evlilik törenleri ve dinsel törenler yapıldığı sonucuna varmak mümkündür. Resimlerde görülen el baskıları da törenlere katılan kişilerle ilgili bir işaret olmalıdır. Göktepe resmi düğün törenlerinin yapıldığı fikrine en uygun resimdir. Kayanın bulunduğu doğal çevrede bir tören için uygun bir alan ile çevrilidir. Göktepe resmi kayanın doğal sınırlandırmaları takip edilerek üç bölüme ayrılmaktadır. En üst bölümde çiftlerden oluşan grubun içerisinde ortada yanında el izi bulunan kadın figürü vücut hatlarıyla neolitik heykelcikleri hatırlatmaktadır. Orta bölüm ise yan yana sıralanmış kadınlı erkekli figürlerden oluşmaktadır. Bu bölümün hemen altında kenarları boyayla çerçeve içine alınmış doğal bir niş içerisinde olasılıkla bir çift bulunmaktadır. Resimlerin en dış kenarında şematik üslupta bir kadın, iki el ve iki adet kare çizimi görülmektedir. Olasılıkla burada bir düğün sahnesi işlenmektedir ve ortada yer alan niş içinde kutsal evlenme canlandırılmıştır. Karadere kaya resminde ise tamamen farklı bir konu dikkati çekmektedir. Mağaranın iç kısmı doğal bir kutsal alan görünümündedir. Resim mağara girişinin yan duvarına birbiriyle kesişmeyen, yan yana sıralanmış 13 figürden oluşmaktadır. Farklı büyüklükte ve yükseklikteki figürler kompozisyonun tekdüzeliğini kırmakta, resme hareket katmaktadır. Bunlar sekizinci figür hariç cepheden gösterilmiş olasılıkla uzun giysili 63 erkek figürleridir. Sekizinci figür ise, olasılıkla bir hayvanı temsil ediyor olmalıdır. Kompozisyonda dördüncü, yedinci ve onuncu figürler dolgun gövdeleri ile öne çıkmaktadırlar. Dördüncü figür gerek diğer figürlerden daha yukarıda yapılmış olması, gerekse daha özenli çizimiyle dikkati çekmektedir. Figürlerin başlarında yer alan T ş ekli, boynuzlu başlıklar olmalıdır. Peschlow’un yorumuna göre bu figürler Latmos dağının doruklarının kişileştirilmiş halleridir. 91 Mağara duvarlarına ve kayalar üzerine yapılmış resimler Paleolitik Dönem’den Neolitik Dönem’e hatta bronz çağına kadar geniş bir zaman dilimine yayılmaktadır. Avrupa mağara sanatında olduğu gibi Anadolu’da da resimlerin süsleme amacı ile görülebilecek yerlere yapılmadıkları anlaşılmaktadır. Şimdiye kadar tespit edilmiş olan resimlerin çoğunun yakınında bir yerleşim ya da bir zamanlar buralarda insanların bulunduğuna dair bir kanıt ele geçmemiştir. Hatta resimler çoğunlukla ulaşılması ve görülmesi zor yerlere yapılmışlardır. Tarihleyecek buluntu veren birkaç mağarada ise resimlerin mağaranın en uzak köşesine yapılmış oldukları görülmektedir. Anadolu mağara ve kaya resimlerinin figür repertuarının çoğunluğunu av hayvanları oluşturmaktadır. En çok betimlenen hayvan dağ keçisidir, daha sonra geyik, boğa ve at figürleri gelmektedir. nsan figürü ise resmin yapıldığı yerlerin kullanım amacına göre çok ya da az yapılmıştır. nsan figürlerinin yoğun olarak kullanıldığı resimler daha çok kutsal alanlar olmalıdır. nsan dışında hiçbir figür içermeyen Latmos resimleri Peschlow’un önerdiği gibi buranın evlilik ve dinsel törenlerin yapıldığı bir kutsal alan olması ile ilgili olmalıdır. Kars Borluk Vadisi kaya resimleri ise at, horoz, ceylan, deve kuşuna benzer bir kuş gibi farklı figür repertuarı ile Anadolu mağara resim sanatında farklılaşan ikinci merkezdir. Resim örnekleri teknik açıdan incelendiğinde kazıma resimlerin boyama resimlerden daha fazla olduğu gözlenmektedir. Tespit edilen resimler içerisinde sadece Beldibi, Yedisalkım ve Latmos resimlerinde boya kullanılmıştır. Figür çiziminde ise natüralist ve şematik iki üslup dikkati çeker. Natüralist üslupta figürler tüm organları ile mümkün 91 Peschlow-Bindokat 2005, 76. Yüklə 31,53 Mb. Dostları ilə paylaş:
|