Microsoft Word vencur 2015. doc
Yüklə 0,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
45
Klasterlərin yaradılması ayrı-ayrı sahələrdə iqtisadi artım prosesini sürətləndirir ki, bu da ölkənin innovasiya aktivliyinin və rəqabətqabiliyyətinin artmasına gətirib çıxarır. Xarici ölkələrin təcrübəsi təsdiq edir ki, klasterlərin tərki- bində bir qrup sahələrin qarşılıqlı fəaliyyət göstərməsi məşğulluğun və investisiya qoyuluşunun artmasına və milli iqtisadiyyatda qabaqcıl texnologiyaların tətbiqinin sürətlənməsinə səbəb olur. Təcrübə göstərir ki, yüksək texnologiyalı müasir istehsal yalnız inteqrasiya: üfüqi, diaqonal və şaquli proseslərə əsaslana bilər. qtisadi tərəqqi səpələnmiş müəssisələrdə deyil, onların birləşməsi və qruplaşması, klasterlər və şəbəkələr ilə inkişaf edərək dərinləşir. Dövlətin innovasiya siyasətinin formalaşmasının ümumi meyillərinə, innovasiyalı inkişaf ərazilərinin tipini, Avropa ttifaqı ölkələrinin elmi-texniki potensialının yüksək təmərgüzləşməsini nəzərə almaqla, onun formalaşmasında universitetlərin rolu və yerinin müəyyənləşdirilməsinə yanaşma aiddir. Universitetlərin klasterə daxil edilməsi ölkənin rəqabət üstünlüyünü təmin edir: investorlar eyni vaxtda iqtisadiyyatın real sektoruna, təhsilə və elmi-tədqiqat işlərinə investisiya yatıra bilər. Belə klasterlərin mühüm fərqli cəhəti onların innovasiya yönümlü olmalarıdır.
nnovasiyalı klaster – müstəqil müəssisələrin: elmi təşkilatların, universitetlərin, elmtututmlu biznesin, elm və istehsalın qaşılıqlı əlaqəsini təmin edən, birgə innovasiya fəaliyyətində iştirak edən təşkilatlar və istehlakçıları dəstəkləyən xidmətlərin məcmusudur. Son illər Azərbaycanda sənaye klasterlərinin yaradılması istiqamətində müəyyən işlər görülüb, yəni sənaye məhələləri, texniki parklar, biznes inkubatorları yaradılıb. Klasterlərin tərkibində kiçik müəssisələrin birgə fəaliyyət göstərməsi kiçik sahibkarlığın sürətli inkişafına və ölkənin sosial-iqtisadi inkişafda onun rolunun əhəmiyyətli dərəcədə artmasına səbəb ola bilər. Ş irkətlərin birləşməsinin digər formaları ilə müqayisədə klasterin üstün cəhəti ondan ibarətdir ki, sinergetik effekt alınır. qtisadiyyatda sinergetik effekt şirkətlər qrupunun birgə fəaliyyətinin nəticəsidir, hansıki öz aralarında qarşılıqlı fəaliyyət 46
göstərmədikləri zaman onların fəaliyyətinin toplu nəticələrini əhəmiyyətli dərəcədə üstələyir. Sinergetik effektin alınması üçün şərtlər aşağıdakılardır: - əmək bölgüsü (məhsulun keyfiyyətini yüksəldir, hər bir şirkət ixtisaslaşmasına səy göstərir); - şirkətlərin lokal yerləşdirilməsi (nəqliyyat xərclərinin azaldılması); - qarşılıqlı fəaliyyətin güzəştli şərti (uzunmüddətli əməkdaşlıqla əlaqədar kontraktların dəyərinin azaldılması); - ümumi əmək resursları. Bu şərtlərin yerinə yetirilməsi şirkətlərin maliyyə və təsərrüfat fəaliyyətinə müsbət təsir göstərir. Daha doğrusu, məhsulun maya dəyərini xeyli azaldır ki, bu da daha çevik qiymət siyasətinin aparılmasına imkan verir; istehsal olunan məhsulun keyfiyyəti yüksəlir ki, bu da klasterə daxil olan şirkətlərin bazar rəqabət qabiliyyətini artırır. Yuxarıda göstərilən informasiyaları nəzərə almaqla nəticə çıxarmaq çətin deyil ki, məhz həmin amillər şirkətlərin birləşməsi və klasterlərin yaradılması üçün təməl prinsipləri hesab edilir. Klasterin iştirakçıları nəzəri cəhətdən bir sıra üstünlüklər əldə edirlər, yəni investisiya cəlbediciliyi artır, xərclər azalır, rəqabət qabiliyyəti yüksəlir və s. Klasterlərin idarəetmə sistemində onun iştirakçıları arasında münasibətlər sistemi böyük rol oynayır, istənilən sistemin isə nəzarətə ehtiyacı vardır. Hər bir klasterdə daxil olan iqtisadi resursların bölüşdürülməsi, həm də klaster layihələrinin reallaşdırılması üzərində nəzarətin həyata keçirilməsi ilə klaster inkişaf mərkəzi (K M) məşğul olur. Əksəriyyət halda bu mərkəzin funksiyasını bələdiyyə orqanları yerinə yetirirlər. Klaster layihəsinin üç əsas iştirakçıları olur: investorlar, müəssisə və haki- miyyət orqanı. Həmin iştirakçıların hər birinin maraqları təqdim edilir (cədvəl 5). Cədvəl 5-dən göründüyü kimi, klaster iştirakçılarının maraqları fərqlidir. Klasterin iştirakçılarından hər hansı birinə hakimiyyəti vermək səhv olar, çünki onlar resursları obyektiv bölmək və bütün klasterin maraqlarına uyğun hərəkət etmək iqtidarında deyil. 47
Resurslarda Maliyyə resursları ilə təmin edilməsi Müştəri bazasının ge- nişlənməsi. Müəssisə- nin pul axınlarının toplanması Regional verginin artması. Sosial layihələrin maliyyələşdirilməsi Risklərin azaldılmasında Konsaltinq, investisiya, informasiya infrastruk- turunun inkişafı nvestisiyanın qayta- rılmasına zəmanət Ə halinin sosial müdafiəsinin yüksəl- dilməsi. şsizliyin azaldılması. Əhalinin gəlirinin artırılması Cəlirin artırılmasında Rentabelliyin yüksəldil- məsi. Vəsaitin dövr et- məsinin sürətlənməsi Maliyyə resursla- rından istifadənin səmərəliliyinin yüksəldilməsi Layihənin sosial və iqtisadi səmərəliliyi Rəqabət
üstünlüyünün saxlanılması və artırılmasında Bazar payının artırıl- ması, markasının nüfu- zunun artırılması, əmtə- ə nin çeşidinin genişlən- dirilməsi nvestorun reputasi- yasının və kapital bazasının artırılması Nəqliyyat, istehsal, sosial məişət infrastrukturunun inkişaf etdirilməsi. Əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi.
Klasterin inkişaf mərkəzinin vəzifəsi klasterin inkişafı amillərini yaxşılaşdır- maqdan ibarətdir. Bütün amilləri iki qrupa ayırılır: daxili və xarici amillər (şəkil 1).
Şə
Ş
göstərə bilir, onlara müsbət təsir göstərmək Klaster nkişaf Mərkəzinin əsas vəzifəsi hesab edilir. Кластерин инкишаф амилляри Харижи Дахили
Верэи Валйутанын мязянняси Хаммаларын гиймяти Рягиб ширкятлярин сайы Ямтяяйя тяляб Инвестисийанын бюлцнмяси Истещсал технолоэийасы Щейятин ихтисасы Дахил олмуш инвестисийа- нын щяжми Yüklə 0,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|