Yuqorida ko‘rilgan algoritmlarning tasvirlash usullarining asosiy maqsadi,
qo‘yilgan masalani yechish uchun zarur bo‘lgan amallar ketma-ketligining eng
qulay holatinni aniqlash va shu bilan odam tomonidan programma yozishni yanada
osonlashtirishdan iborat. Aslida programma ham algoritmning boshqa bir ko‘rinishi
bo‘lib, u insonning kompyuter bilan muloqotini qulayroq amalga oshirish
uchun
mo‘ljallangan.
Blok-sxemalarni tuzishda foydalaniladigan asosiy sodda geometrik
figuralar quyidagilardan iborat:
Nоmi
Bеlgilаnishi
Bаjаrаdigаn vаzifаsi
Jаrаyon
Bir yoki bir nеchtа
аmаllаrni
bаjаrilishi
nаtijаsidа
mа’lumоtlаrning uzgаrishi
Qаrоr
Birоr
shаrtgа
bоglik
rаvishdа аlgоritmning bаjаrilish
yunаlishini tаnlаsh
SHаkl
uzgаrtirish
Dаsturni
uzgаrtiruvchi
buyruk
yoki buyruklаr turkumini
uzgаrtirish аmаlini bаjаrish
Аvvаl
аniqlаngаn
jаrаyon
Оldindаn ishlаb chikilgаn
dаstur yoki аlgоritmdаn fоydаlаnish
Kiritish
Chiqаrish
Ахbоrоtlаrni
kаytа
ishlаsh mumkin bo’lgаn shаklgа
utkаzish yoki оlingаn nаtijаni
tаsvirlаsh
Displеy
EХMgа
ulаngаn
displеydаn ахbоrоtlаrni kiritish yoki
chiqаrish
Хujjаt
Ахbоrоtlаrni
kоgоzgа
chiqаrish yoki kоgоzdаn kiritish
Ахbоrоtlаr
оkimi chizigi
Blоklаr
оrаsidаgi
bоglаnishlаrni tаsvirlаsh
Bоglаgich
Uzilib qоlgаn ахbоrоt
оkimlаrini ulаsh bеlgisi
Bоshlаsh
Tugаtish
Ахbоrоtni kаytа ishlаshni
bоshlаsh,
vаktinchа yoki butunlаy
tuхtаtish
Izох
Blоklаrgа tеgishli turli
хildаgi tushuntirishlаr
Blok-sxemalar bilan ishlashni yaxshilab o‘zlashtirib olish zarur, chunki bu
usul algoritmlarni ifodalashning qulay vositalaridan biri bo‘lib programma tuzishni
osonlashtiradi, programmalash qobiliyatini mustahkamlaydi. Algoritmik tillarda
blok - sxemaning asosiy strukturalariga maxsus operatorlar mos keladi.
Shuni aytish kerakni, blok-sxemalardagi yozuvlar odatdagi yozuvlardan katta farq
qilmaydi.
Misol sifatida
ax
2
+bx+c=0
kvadrat tenglamani
yechish algoritmining blok-
sxemasi quyida keltirilgan.
1-rasm.
Kvadrat
tenglamani
yechish
algoritmi
Chiziqli algoritmlar.Har qanday murakkab algoritmni ham uchta asosiy
struktura yordamida tasvirlash mumkin. Bular ketma-ketlik, ayri va takrorlash
strukturalaridir. Bu strukturalar asosida chiziqli, tarmoqlanuvchi va takrorlanuvchi
hisoblash jarayonlarining algoritmlarini tuzish mumkin.
Umuman olganda,
algoritmlarni shartli ravishda quyidagi turlarga ajratish mumkin:
chiziqli algoritmlar;
tarmoqlanuvchi algoritmlar;
takrorlanuvchi yoki siklik algoritmlar;
ichma-ich joylashgan siklik algoritmlar;
rekurrent algoritmlar;
takrorlanishlar soni oldindan no’malum algoritmlar;
ketma-ket yaqinlashuvchi algoritmlar.
Faqat ketma-ket bajariladigan amallardan tashkil topgan algoritmlarga-
chiziqli algoritmlar deyiladi. Bunday algoritmni ifodalash uchun ketma-ketlik
strukturasi ishlatiladi. Strukturada bajariladigan amal
mos keluvchi shakl bilan
ko‘rsatiladi. Chiziqli algoritmlar blok-sxemasining umumiy strukturasini quyidagi
ko‘rinishda ifodalash mumkin:
2-rasm. Chiziqli algoritmlar blok - sxemasining umumiy strukturasi
Dostları ilə paylaş: