Rasim gəNZƏLİ qizil türkləRDƏN
Yüklə 9,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
125 Bu sahədə Elçin İsgəndərzadə ancaq mürəkkəb riyazi düsturlar yazmaqla kifayətlənməyib. Həmin düsturlarda aparılan əməliyyatların yeni üsulla tədqiqini yüksək sinifli mexanizmlər sahəsinə yönəldib. O, bu sahəyə professor Vaqif Məmmədovla müştərək qaydada “VEKTOR” üsulu deyilən yeni bir metodun qaydalarını tətbiq edib... Professor 90-cı illərdə həmin metodla təyyarə təkərlərinin açılıb-yığılma mexanizmləri üzərində xeyli uğur əldə edib. Bu sahədə SSRİ-nin ən gənc alimi kimi 27 yaşında elmlər namizədi adına layiq görülüb. Müqayisə üçün deyək ki, bu sahə üzrə o zaman SSRİ-də ən erkən yaşda elmlər namizədi olanların yaşı 45-dən yuxarı idi... 1991-ci ildə Elçin İsgəndərzadənin elmi fəaliyyəti akademik, SSRİ xalq deputatı, Qazaxıstan Dövlət Universitetinin rektoru U.A. Coldasbəyovun diqqətini cəlb edir. Böyük alim professor haqqında yazır: “ Elçin İsgəndərzadənin yüksək sinifli mexanizmlərin analiz və sintezi məsələlərinə həsr olunmuş namizədlik dissertasiyasını vərəqləyərkən ağlıma gələn ilk fikir bu oldu ki, o, gələcəyin çox məhşur alimlərindən biri olacaq...” Elçin İsgəndərzadə yüksək sinifli maşın mexanizmləri sahəsində 48 ixtiranın müəllifidir. Bu ixtiraların xeyli qismi istehsalatda tətbiq olunub. Yeri gəlmişkən bu məqamda qeyd etmək yerinə düşür ki, iki cür alim var: bir var yaradan alim, bir də var yaradılanı tətbiq edən alim. Birincilər elmin ustası, 126 ikincilər isə fəhləsidirlər. Elçin İsgəndərzadə həm yaradan, həm də yaratdığını həyata tətbiq edən alimdir. Deməli o, həm elmin ustası, həm də fəhləsidir... Elçin İsgəndərzadənin elmi yaradıcılığını 3 mərhələyə bölmək olar. Bu yaradıcılığın birinci mərhələsi “yüksək sinifli maşın mexanizmlərinin “VEKTOR” üsulu ilə tədqiqinə, həmin yaradıcılığın ikinci mərhələsi, “müasir kombinə edilmiş kənd təsərrüfatı maşınlarının təkmilləşdirilməsinə” həsr edilb. Bu sahədə bir maşının eyni zamanda bir neçə funksiyanı yerinə yetirə bilməsi problemləri araşdırılıb və müsbət mənada öz təsdiqini tapıb. Yaradıcılığın üçüncü mərhələsi “ümumi maşınqayırmada keyfiyyət problemlərinin həlli”nə yönəldilib. Artıq maşınqayırma sənayesində demək olar ki, bu problem ən aktual məsələyə çevrilib. Hazırda yeni kəşflər sorağında axtarışlar aparmaqla yanaşı, var olan kəşflərin keyfiyyət baxımından təkmilləşdirilməsi üzərində də baş sındırır professor... Elçin İsgəndərzadənin uğurlarının bir səbəbi də onun daimi hərəkətdə olmasına, böyük yaradıcı mühitə qovuşmaq təşnəsinə əsaslanıb. SSRİ dağılmamışdan əvvəl professor həmin böyük elmi mühitə SSRİ məkanında keçirilən elmi konfranslar, simpoziumlar, həmin konfranslarda, simpoziumlarda tanış olduğu alimlər, yaradıcı şəxsiyyətlər vasitəsilə daxil olmağı bacarıb. SSRİ dağıldıqdan sonra bir 127 müddət belə bir elmi mühitə düşmək imkanı artıq yox olmuşdu. Azərbaycan elmi mühiti, o cümlədən Elçin İsgəndərzadə bu sahədə 5-6 illik bir durğunluq dövrü yaşadı. Ancaq hərəkət edən səxs dayana bilməzdi. Yeni bir mühitə - dünya elmi mühitinə çıxmaq lazım idi. Elçin İsgəndərzadə bunun yolunu uzun axtarışdan sonra tapdı. Türkiyə vasitəsilə dünya elmi mühitinə qovuşmaq arzusu onu vətən torpağından ayırıb bir təyyarədən düşüb başqa bir təyyarəyə minmək vərdişinə yiyələndirdi. Bu vərdiş professorun həyatında dönüş yaratdı. Artıq o, böyük elmi mühitin-dünya elmi mühitinin içərisindədir. Hazırda professor həmin elmi mühitin havasını Azərbaycan elmi mühitinin içərisinə daşımaqla məşğuldur... Elçin İsgəndərzadə imanlı alimdir. Onun kəşfləri dağıtmağa yox, qurub yaratmağa stimul verir. Qurub yaradan elm qeylü-qal ola bilməz. Füzuli ”Elm bir qeylü-qal imiş” deyərkən qurub yaradan yox, vurub dağıdan imansız elmi nəzərdə tutub...” Professor Elçin İsgəndərzadənin Dünya elminə gətirdiyi yeniliklər sırasında aşağıdakıları da qeyd etmək olar: 1. Torpağın kombinə olunmuş, minimal və sıfır, hamar, çizelli və yaruslu becərilməsi üçün maşın quruluşlarının və proqressiv texnologiyaların inkişaf tendensiyalarının ümumiləşdirilmiş təhlili, texnoloji torpaqqoruyucu maşın 128 komplekslərinin təhlili onun tərəfindən aparılmışdır. Bunlar aşağıdakıların təmin olunmasına istiqamətlənmişdir: - torpağın su və külək eroziyasından qorunmasına; - enerji sərfinin azalmasına; - torpağın fiziki xassələrinin və quruluşunun yaxşılaşmasına; - məhsuldarlığın artmasına və məhsulun istehsalına xərclərin azalmasına; - nəmliyin yığılmasının və saxlanmasının yaxşılaşmasına, torpağın aerasiyasının artmasına; - torpağın məhsuldarlığının və onun ekoloji təmizliyinin saxlanmasına. 2. Praktiki istifadə və rəhbərlik üçün bütün mövcud kotanların quruluş tiplərinin qruplarına görə torpağın əsas becərilməsinin intensivləşməsi ilə kotanların ümumiləş- dirilmiş təsnifat sxemi tərtib olunmuşdur. 3. Kənd təsərrüfatı bitkilərinin becərilmə aqrotexnikası və torpağın əsas və kombinə olunmuş becərilmə alətlərinə olan yüksək aqrotexniki tələblər respublikanın əkinçiliyinin torpaqqoruyucu sistemində şum və kombinə olunmuş aqreqatların istifadə perspektivi üzrə əsaslandırılmış təkliflər verməyə stimullaşdırılmışdır. 4. Nəzəri olaraq kinematik və dinamik parametrlərə görə yeni quruluşlu bağ və üzümçülük maşınları və innovasiya texlogiyaları işlənib əsaslandırılmışdır: Yüklə 9,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|