SaqarTvelos mecnierebaTa erovnuli akademia wliuri angariSi

 
142
nierebaTa erovnuli akademiis moambe, t. 5, #1, 98-
103, 2011, inglisur enaze). 
Seswavlilia  geografiulad  dacilebuli  113 
kultivirebuli  vazis  jiSis  dnm-is  Tanmimdevro-
bebis  mravalferovneba  or  plastidur  ubanSi 
(trnH-psbA  intergenuri  speiseri  da  rpl16  introni). 
Seswavlili  jgufi  Seicavda  vazis  40  qarTul 
nimuSs. saqarTvelo cnobilia rogorc 500-ze meti 
vazis
 
jiSis
 
samSoblo, aq aRmoCenilia vazis   do-
mestikaciis  damamtkicebeli  uZvelesi  arqeologi-
uri  nimuSebi.  kavkasiis  regioni,  romelsac  saqar-
Tvelo  miekuTvneba,  iTvleba  im  adgilad,  sadac 
vazis domestikaciis procesi daiwyo. Sesabamisad, 
am  regionis  genetikuri  mravalferovnebis  Seswav-
la  warmoadgens  zogadad  vazis  domestikaciis 
garkvevis erT-erT aucilebel gasaRebs. 113 nimuS-
Si  aRmoCenilia  4  plastiduri  haplotipi,  romle-
bic moniSnulia maTi damaxasiaTebeli 3 polimor-
fuli
 
ubnis mixedviT: (AAA) – 23 nimuSi, (ATT) – 29 
nimuSi, (GTA) – 26 nimuSi da (ATA) – 35 nimuSi. hap-
lotipi  aRmoCenilia  mxolod  qarTul  nimuSebSi. 
is faqti, rom qarTul jiSebSi vlindeba rogorc 
unikaluri,  aseve  yvela  sxva  danarCeni  haplotipi 
(AAA),  kargad  eTanadeba  adreul  daskvnebs  imis 
Taobaze,  rom  kavkasiis  regionisTvis  damaxasiaTe-
belia veluri vazis (V. vinifera subsp. sylvestris) unika-
luri  da  maRali  donis  genetikuri  mravalferov-
neba. 
2)  `plastiduri  dnm-is  Tanmimdevrobis  varia-
beloba  msoflio  vazis  jiSebSi  (Vitis  vinifera  subsp. 
sylvestris) 
kavkasiis regionidan~ (TanaavtorobiT; ga-
dacemulia dasabeWdad JurnalSi `Vitis~, inglisur 
enaze).                     

---

 
143
akad.  T.beriZes  mieniWa  sergi  DdurmiSiZis  sa-
xelobis
 
premia
 
naSromTa
 
ciklisaTvis
 
„genomis
 
or-
ganizaciis sakiTxebi~. 
igi  2011  wels  monawileobda  konferenciaSi 
da waikiTxa moxseneba: 
– `plastiduri dnm-is Tanmimdevrobis mraval-
ferovneba  msoflio  vazis  jiSebSi~  (samecniero 
konferencia  `saqarTvelos  biomravalferovneba~, 
Tbilisi). 
akad.  T.beriZem  saqarTvelos  mecnierebaTa 
erovnuli  akademiis  akademiuri  sabWos  sxdomaze 
waikiTxa moxseneba `genomi da genomiksi~. 
 
akademikosi malxaz zaaliSvili 
statia 
 
`qaTmis
 
gluvi
 
kunTidan
 
gamoyofili cila smi-
tinis  fizikuri  Tvisebebis  Seswavla  da  maTi  Se-
dareba  titinis  fizikur  TvisebebTan~  (Tanaavto-
robiT;  saqarTvelos  mecnierebaTa  erovnuli  aka-
demiis  macne,  biologiis  seria,  t.  9,  #1-4,  2011,  6-
12, inglisur enaze). 
qaTmis  gluvi  kunTidan  natiuri  saxiT  gamo-
yofilia  cila  smitini  (C–titini).  dadgenilia  mi-
si fizikuri parametrebi (molekuluri masa, sedi-
mentaciis  koeficienti,  maxasiaTebeli  siblante) 
da  igi  Sedarebulia  qaTmis  ganivzoliani  kunTi-
dan  gamoyofili  cila  titinis  Sesabamis  paramet-
rebTan. 
 
 
 
 
 

---

 
144
akademikosi giorgi kvesitaZe 
 
monografia 
`mikrobiologiuri  sinTezi~  (TanaavtorobiT; 
`Проспект  Науки~,  sankt-peterburgi,  rf,  2011,  141  gv., 
rusul enaze). 
wigni  warmoadgens  Sesaval  kurss  bioqimiur 
procesebze,  romlebic  mimdinareoben  fermentaci-
is miznobrivi produqtebis biosinTezisas. aRweri-
lia  mikrobiologiur  sinTezSi  arsebuli  metabo-
lizmis ZiriTadi etapebi, aseve, am procesis mare-
gulirebeli sistemebi. 
statiebi 
1)  `saqarTveloSi  introducirebuli  miwavaS-
las  Seswavla  funqciuri  sakvebi  danamatis  miRe-
bis  mizniT~  (TanaavtorobiT;  saqarTvelos  mecnie-
rebaTa  erovnuli  akademiis  macne,  biologiis  se-
ria, t. 9, #1-4, 2011, 12-16, inglisur enaze). 
funqciuri  sakvebi  danamatis  misaRebad  gamo-
kvleulia saqarTveloSi introducirebuli mcena-
re miwavaSla.  naCvenebia, rom miwavaSlas bolqve-
bi  Seicavs  92,0%  eqstraqtul  nivTierebebs,  maT 
Soris,  17,0%  inulins.  am  mcenaris  foTlebi  Sei-
cavs  sakmaod  didi  raodenobiT  fenolur  naer-
Tebs  (12,0%)  da  peqtinis  nivTierebebs  (9,0%).  miwa-
vaSlas rogorc bolqvebi,  ise foTlebi  Seicavs 
Sesabamisad  7,0  da  13,0%  Saqars.  dadgenilia  mi-
wavaSlas bolqvebidan inulinis da amave mcenaris 
foTlebidan  fenoluri  naerTebis  eqstraqciis 
reJimebi.  naCvenebia,  rom  saqarTvelos  sxvadasxva 
regionSi  moyvanili  miwavaSla  SeiZleba  warmate-
biT  iqnes  gamoyenebuli  nedleul  inulinisa  da 
funqciuri  biologiurad  aqtiuri  sakvebi  danama-
tis misaRebad.  

---

 
145
2)  akad.wevr-kor.  T.saduniSvilTan  Tanaavto-
robiT.  `orsafexuriani  anaerobuli  procesi  bio-
degradirebadi  municipaluri  narCenebidan  bio-
wyalbadisa da bio-meTanis kombinirebuli warmoe-
bisaTvis~ (j. Energy 2011,  doi:10.1016/j.energy.2011.08.039,  
inglisur enaze). 
Seswavlilia  municipaluri  myari  nagvis  or-
ganuli fraqciidan bio-wyalbadisa da bio-meTanis 
kombinirebuli  warmoqmnis  orsafexuriani  anaero-
buli  procesi.  Termofilur  pirobebSi  anaerobu-
li  fermentaciis  pirvel  etapze  miRweulia  meTa-
nogenezis  blokireba  pH  9-ze.  wyalbadis  kumula-
ciuri  warmoqmna  toli  iyo  82,5  l/kg  aqrolad 
masaze.  organuli  fraqciis  winaswari  damuSaveba 
da  Clostridium  sp.  anaerobuli  Termofiluri,  ce-
lulolizuri  da  saqarolizuri  baqteriebis  ga-
moyenebam ganapiroba wyalbadis kumulaciuri war-
moqmna  raodenobiT  104  l/kg  myar  masaze.  meTanis 
Semcveloba  bio-wyalbadSi  ar  aRemateboda  0,1%. 
kumulaciuri  bio-meTanis  wrmoqmna  toli  iyo  520 
l/kg myar masaze. meTanis Semcveloba warmoqmnil 
biogazSi  iyo  78,6%.  energetikuli  monacemebis 
Sedareba  orsafexuriani  anaerobuli  procesis 
calke  meTanis  warmoqmnasTan  miuTiTebs  energiis
 
generaciis  gazrdaze  biodegradirebadi  fraqci-
idan. Sedegebi miuTiTebs iafi teqnologiuri pro-
cesis  sarwmuno  bazaze,  romlis  drosac  uzrun-
velyofilia municipaluri myari nagvis organuli 
fraqciidan  bio-wyalbadisa  da  bio-meTanis  kombi-
nirebuli  warmoqmna.  SesaZlebelia  teqnologiis 
masStabireba  samrewvelo  biogazis  qarxnis  done-
ze,  rac  mTeli  procesis  ekonomikuri  da  ekolo-

---