Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
Azərbaycan ustaları nadir metal məmulatları hazırlamaqda da mahir idilər. Belə sənət incilərindən biri də Gəncənin məşhur qala qapıları hesab olunur.
Qız qalası. Mərdəkan qalası Gülüstan və Buğurd qalalarının qalıqları Əcəmi Naxçıvaninin memarlıq abidələri. Cümə məscidi. Qoşaminarə. Yusif ibn Küseyr və Möminə Xatun türbəsi.
XRONOLOGİYA
Böyük Səlcuq imperatorluğunun mövcud olması
Səlcuq sultanı I Toğrulun hakimiyyəti
Səlcuq – Azərbaycan türk qoşunlarının Bizans, erməni və gürcü feodallarını məğlub etməsi
Rəvvadilər və Şəddadilər dövlətinin Səlcuqlardan asılı vəziyyətə düşməsi 1055 Səlcuqların Bağdadı Abbasilər xilafətini özündən asılı vəziyyətə salması. 1066 Səlcuqların Şirvanşahlar dövlətini özlərinə tabe etməsi. Azərbaycan torpaqlarının Böyük Səlcuq imperatorluğunun tərkibinə qatılması prosesinin başa çatması 1118-1194 İraq Səlcuq sultanlığının mövcud olması. 1136 Şəmsəddin Eldənizin Arran hakimi təyin edilməsi ilə Eldənizlər dövlətinin əsasının qoyulması
Eldənizlər (Atabəylər) dövlətinin mövcud olması 1136-1175 Şəmsəddin Eldənizin hakimiyyəti. 1160 Şəmsəddin Eldənizin “Böyük atabəy” titulu alması. 1175-1186 Məhəmməd Cahan Pəhlavanın hakimiyyəti. 1175 Məhəmməd Cahan Pəhlavanın paytaxtı Naxçıvandan Həmədana köçürməsi 1186-1191 Atabəy Qızıl Arslanın hakimiyyəti 1190 Həmədan döyüşü. Qızıl Arslanın III Toğrul üzərində qələbə qazanması 1191 Qızıl Arslanın Xəlifə ən-Nasirin razılığı ilə özünü sultan elan etməsi. Atabəylərin sultan titulunu ələ keçirməsi
Atabəy Əbu Bəkrin hakimiyyəti. 1194 Şəmkir və Beyləqan vuruşması. Gürcüstan və Şirvanşahların birləşmiş qoşunlarının Əbu Bəkri məğlubiyyətə uğratması
Atabəy Özbəyin hakimiyyəti. XI əsrin ortaları Azərbaycan xalqının formalaşmasının başa çatması. Azərbaycan türk dilinin bütün ölkə ərazisində vahid ünsiyyət dilinə və ədəbi dilə çevrilməsi
Memar Əcəmi tərəfindən
Yusif İbn Küseyr və Möminə xatun türbəsinin, Qoşaminarə. Cümə məscidi və Eldənizlər sarayının inşa edilməsi XII əsr Azərbaycanın intibah memarlıq abidələri olan Qız Qalası, Mərdəkan qalası, Gülüstan qalası və Buğurd qalasının inşa edilməsi
AZƏRBAYCAN XIII-XIV ƏSRLƏRDƏ. MONQOLLARIN AZƏRBAYCANDA HAKİMİYYƏTİ
Monqol yürüşləri ərəfəsində siyasi vəziyyət 1206-cı
ildə Çingiz xan (1207-1227) tərəfindən Mərkəzi Asiyanın şərqində yaradılmış Monqol dövləti ilk vaxtdan hərbi yürüşlərə başladı. Monqol ordusu geniş əraziləri tutaraq Azərbaycana doğru irəlilədi. XIII əsrin əvvəllərində monqol
Azərbaycanda vəziyyət aşağıdakı kimi idi:
pərakəndəliyi höküm sürürdü.
Monqollara ciddi müqavimət göstərəcək vahid mərkəzi dövlət yox idi.
qorumağa qadir deyildi.
Eldənizlər dövləti əvvəlki qüdrətini itirmişdi.
mövcud olan dövlətlər Monqolların Azərbaycana birinci yürüşünün başlanması. Təbrizin müdafiəsi 1220-ci ildə Cəbə və Subutayın rəhbərliyi ilə monqol qoşunlarının Azərbaycan torpaqlarına birinci yürüşü başladı. Monqolların birinci yürüşünün məqsədi kəşfiyyat xarakteri daşıyırdı. Cəba və Sabutay əvvəl Zəncan, Ərdəbil və Sərab şəhərlərini tutaraq dağıtdıqdan sonra Təbrizə hücum etdilər. Təbriz şəhəri möhkəm qala divarları ilə əhatə olunduğundan monqollar danışıqlar apardılar. Bu zaman Eldəniz hökmdarı Özbək, Təbrizin müdafiəsinə arxayın olmadığı üçün monqollarla sazişə girərək Cəba ilə Sabutayın yanına elçilər və xərac göndərdi. Beləliklə, Azərbaycana monqolların birinci yürüşü zamanı 1220-ci ildə Təbriz şəhəri xərac verərək talan və qarətdən xilas oldu. Monqollar Təbrizdən xərac aldıqdan sonra qışlamaq üçün Muğana getdilər və buradan Gürcüstan istiqamətində hücum etdilər. Monqolların Muğandan Gürcüstan istiqamətinə hücuma keçməsinin səbəbi - gürcü çarı IV Georgi ilə Atabəy Özbəyin
Gürcüstandan yenidən Azərbaycana qayıtdılar və ikinci dəfə Təbrizə hücum etdilər. Bu zaman Təbriz hakimi olan Şəmsəddin Tuğyari monqollara xərac verərək şəhəri ikinci
Əhali monqollara ciddi müqavimət göstərdi. Lakin, monqolların Marağaya hücumu nəticəsində: •
•
Eldənizlər
Ağsunqurilər Şirvanşahlar
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|