Xaqani Şİrvani s e ç IL m iş

---

XAQANİ ŞİRVANİ

s e ç il m iş

ƏSƏRLƏRİ

"LİDER NƏŞRİYYAT" 

BAKI-2004

---

Bu kitab  "Xaqani Şirvanı  Seçilmiş əsərləri" (Bakı,  Yazıçı,  1985) 

kitabı əsasında təkrar nəşrə hazırlanmışdır.

T ə r t i b   e d ə n i :

M əm m ədağa Sultanov

İ z a h l a r ı n   m ü ə l l i f l ə r i :

Əkrəm  Cəfər 

M əm m ədağa Sultanov

Ö n   s ö z ü n   m ü ə l l i f i   v ə  

e lm i  r e d a k t o r u :

X əlil Y usifli

894.361’1  - de 21 

AZE

X aqani Şirvani.  Seçilmiş  əsərləri. 

" L İ d e r   n ə ş r i y y a t " ,  B a k ı ,   2 0 0 4 ,

6 7 2   sə h .

Ç o x ə s r l i k   v ə   z ə n g i n   ə d ə b i   ə n ə n ə y ə   m a l i k   o l a n   A z ə r b a y c a n   x a l q ı   d ü n y a   ş ö h r ə t i  

q a z a n m ı ş   b i r   ç o x   s ö z   u s t a d l a r ı   y e t i r m i ş d i r .   O n l a r ı n   s ı r a s ı n d a   " D i v a n "   v ə   " K ü l l i y y a t "  

m ü ə l l i f i  

Ə f z ə l ə d d i n  

X a q a n i  

Ş i r v a n i n i n  

ö z ü n ə m ə x s u s  

y e r i  

v a r . 

X a q a n i n i n  

d ə r i n  

h u m a n i z m l ə   a ş ı l a n m ı ş ,  b i r - b i r i n d ə n   g ö z ə l   ə s ə r l ə r i   Y a x m   v ə   O r t a   Ş ə r q   x a l q l a r ı n ı n   b ö y ü k  

m a r a ğ ı n a   s ə b ə b   o l m u ş ,   o n u n   s o n   d ə r ə c ə   p o e t i k   v ə   f ə l s ə f i   m ə z m u n l u   ş e i r l ə r i n ə   ş a i r l ə r  

ç o x l u   n ə z i r ə l ə r ,  b ə n z ə t m ə l ə r  y a z m ı ş l a r .

X a q a n i   y a r a d ı c ı l ı ğ ı   A z ə r b a y c a n   v ə   d ü n y a   p o e z i y a s ı n m   q i y m ə t l i   h a d i s ə l ə r i n d ə n   b i r id i r .

O x u c u l a r a   t ə q d i m   o l u n a n   b u   k i t a b d a   q ü d r ə t l i   ş a i r i n   ö l m ə z   ə d ə b i   i r s i n i n   b ö y ü k   b i r  

h i s s ə s i   -  " T ö h f ə t ü l - İ r a q e y n "   ə s ə r i ,  r u h u   o x ş a y a n   l i r i k   q ə z ə l l ə r i ,  f ə x r i y y ə ,   m ə d h i y y ə   v ə  

f ə l s ə f i   q ə s i d ə l ə r i ,  z ə m a n ə   v ə   z ə m a n ə   ə h l i n d ə n   ş i k a y ə t l ə r i ,  q i t ə   v ə   r ü b a i l ə r i ,   ö z ü   v ə   ə s il-  

n ə s ə b i   h a q d a  y a z d ı ğ ı   ş e i r l ə r  t o p l a n m ı ş d ı r .

ISBN 9952-417-23-1

©   " L İ D E R  N Ə Ş R İ Y Y A T " ,   2 0 0 4

2

---

Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti 

İLHAM ƏLİYEVİN 

“Azərbaycan  dilində  latın  qrafikası 

ilə  kütləvi  nəşrlərin  həyata 

keçirilməsi  haqqında"

12  yanvar 2004-cü  il  tarixli  sərəncamı 

ilə  nəşr olunur  ve  ölkə  kitabxanalarına 

hədiyyə  edilir

3

---

X AQ AN İ  ŞİRVANİ VƏ  ƏDƏBİ İRSİ

Bir Əcəm türküyəm,  dəricə deyən, 

Yalvac tanıyanam.  Tanrı istəyən,

X aqani Şirvani

A z ə r b a y c a n d a   İ n t i b a h   d ö v r ü   ə d ə b i y y a t ı n m   i l k   q ü d r ə t l i   n ü m a y ə n d ə s i   d a h i   ş a i r   X a q a n i  

Ş i r v a n i d i r .  O ,  N i z a m i y ə   q ə d ə r  

ə d ə b i y y a t a   g ü c l ü   i c t i m a i - h u m a n i s t   m ə z m u n   v ə   y ü k s ə k  

s ə n ə t k a r l ı q   g ə t i r m i ş d i r .  X a q a n i   A z ə r b a y c a n   ə d ə b i y y a t ı n d a   i l k   p o e m a n ı n   m ü ə l l i f i   o l m u ş , 

ç o x ə s r l i k   t a r i x ə   m a l i k   q ə s i d ə   j a n r ı n ı   ə l ç a t m a z   b i r   y ü k s ə k l i y ə   q a l d ı r m ı ş d ı r .  O n u n   ə s ə r l ə r i  

ç o x c ə h ə t l i   h u m a n i s t   m ə z m u n u   i l ə   s e ç i l ir .  İ l k   d ə f ə   X a q a n i   i r s i n d ə   ş ə r i n   e h t i r a s l ı   i n k a r ı n a , 

x e y r i n ,  

g ö z ə l l i y i n  

o d l u - a l o v l u  

t ə s d i q i n ə  

r a s t  

g ə l i r i k . 

X a q a n i n i n  

ə s ə r l ə r i  

d ü n y a  

ə d ə b i y y a t ı n ı n ,   x ü s u s ə n  İ n t i b a h   d ö v r ü   s ə n ə t k a r l a r ı n ı n   ə n   y ü k s ə k   y a r a d ı c ı l ı q   n ü m u n ə l ə r i   ilə  

y a n a ş ı   d u r m a ğ a   l a y i q   v ə   q a d i r d i r .  Ş ə r q i n   Ə m i r   X o s r o v   D ə h l ə v i ,   Ə b d ü r r ə h m a n   C a m i , 

M ə h ə m m ə d   F ü z u l i   k im i  d a h i l ə r i   X a q a n i   d ü h a s ı n a   p ə r ə s t i ş   e t m i ş ,  o n d a n   t ə s i r l ə n m i ş ,   b ə z i  

ə s ə r l ə r i n ə   c a v a b l a r   y a z m ı ş l a r .  1 5 - 2 0   il  N i z a m i d ə n   ə v v ə l   y a r a d ı c ı l ı ğ a   b a ş l a y a n   X a q a n i n i n  

ə s ə r l ə r i n d ə   a r t ı q  N i z a m i   p o e z i y a s m m   n ə f ə s i   d u y u l u r .  X Ü   ə s r  A z ə r b a y c a n   İ n t i b a h ı   ö z ü n ü n  

ə n   u c a  z i r v ə l ə r i n ə   X a q a n i   p o e z i y a s ı   i l ə   b i r g ə   y ü k s ə l m i ş d i r .

Ə b u   B ə d i i   Ə f z ə l ə d d i n   İ b r a h i m   İ b n   Ə1İ  N ə c c a r   İ b n   O s m a n   İ b n   İ b r a h i m   H ə q a i q i  

H ə s s a n ü l - Ə c ə m   X a q a n i   Ş i r v a n i  

1 1 2 6 - c ı   i l d ə   Ş a m a x ı   ş ə h ə r i n d ə   a n a d a n   o l m u ş d u r . 

Ə s ə r l ə r i n d ə   d ö n ə - d ö n ə   Ş a m a x ı   ş ə h ə r i n d ə ,   h ö r m ə t l i   b i r   a i l ə d ə   d o ğ u l u ğ u n u   y a z a n   ş a i r i n  

b a b a s ı   t o x u c u ,   a t a s ı   d ü l g ə r ,  ə m i s i   v ə   ə m i s i   o ğ l u   i s ə   h ə k i m   v ə   a l i m   i d i l ə r .  Ş a i r i n   a n a s ı 

R a b i ə   m ü s ə l m a n l ı ğ ı   q ə b u l   e t m i ş   x r i s t i a n   q ız ı  id i.  A n a s ı n m   a t a s ı   s ə r k ə r d ə ,  b a b a s ı   i s ə   K i ç i k  

A s i y a n ı n   T o q a t   ş ə h ə r i n d ə n   o l a n   m ö b i d   im iş .  A t a s ı ,   o ğ l u   İ b r a h i m i   d ə   d ü l g ə r   e t m ə k   i s t ə y i r , 

o n u n  t ə l i m - t ə r b i y ə s i n ə   a z   d i q q ə t  y e t i r i r d i .

Ə m i s i   K a f ı ə d d i n   Ö m ə r   i b n   O s m a n   o n u   k ö r p ə l i k d ə n   ö z   h i m a y ə s i n ə   a l ı r ,  Q u r a n ı , 

f ə l s ə f ə ,  r i y a z i y y a t   v ə   b a ş q a   e l m l ə r i   ö y r ə d i r .  1 5 - 1 6   y a ş l a r ı n d a   ş e i r   y a z m a q d a   m a h i r  

o l d u ğ u n u   g ö r ə n   ə m i s i   o n a   H ə s s a n ü l - Ə c ə m   ( y ə n i   Ə c ə m   H ə s s a n ı )   t ə x ə l l ü s ü   v e r ir. 

T ə x m i n ə n ,  1 8   y a ş m d a   s a r a y a   d ə v ə t   o l u n a n   s ə n ə t k a r   ə v v ə l c ə   s e v i n i r ,  ş a d l a n ı r ,  m ə d h i y y ə l ə r  

y a z ı r .  S o n r a d a n   o n u n   m ə n ə v i   a l ə m i n d ə   b i r   o y a n m a   b a ş   v e r i r .  X a q a n i   Ş i r v a n ş a h l a r  

s a r a y m d a n   c a n   q u r t a r m a q   ü ç ü n   y o l l a r   a r a y ı r .  X o r a s a n a ,   İ r a q a   g e t m ə k   i s t ə y i r ,   ö m r ü   b o y u  

X o r a s a n a   c a n   a t a n   s ə n ə t k a r   b u   a r z u s u n a   n a i l   o l a   b i l m i r .  İ k i   d ə f ə   Ə r ə b   v ə   Ə c ə m   İ r a q ı n ı  

s ə y a h ə t   e t m ə k   ü ç ü n  K ə b ə   z i y a r ə t i n ə   g e d i r .  İ k i   d ə f ə   h ə b s x a n a y a   d ü ş ü r .  H ə b s x a n a d a   o l d u ğ u  

v a x t l a r d a

4

---