Xaqani Şİrvani s e ç IL m iş



Yüklə 7,11 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə3/218
tarix26.03.2018
ölçüsü7,11 Mb.
#34425
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   218

E l ə   k i ,  ö z ü m ü   q a p ı n a   s a l d ım ,

O   ö t ə n   ö m r ü m ü   g e r i y ə   a l d ı m .

A n l a d ı m   s ə h v i m i ,  o l d u m   p e ş i m a n ,

R ə d d   e t d i m   o   k e ç ə n   m o n l i y i ,  i n a n .

D ü z d ü r ,   X a q a n i   b u   h a d i s ə d ə n   s o n r a   d a   b ə z ə n   m ə d h i y y ə l ə r   y a z m ı ş d ı r ,   l a k i n   i n d i   b u  

m ə d h i y y ə l ə r   b a ş q a   b a ş q a   s ə c i y y ə l i   id i.  İ n d i   X a q a n i   h u m a n i s t   m ə q s ə d l ə r   ü ç ü n   a r a - s ı r a  

m ə d h i y y ə l ə r   y a z ı r d ı .  Ş i r v a n ş a h l a r   s a r a y m d a n   q a ç m a ğ a   ç a l ı ş m a s ı ,   ik i  d ə f ə   h ə b s ə   d ü ş m ə s i , 

1 1 7 6 - c ı   i l d ə   T ə b r i z ə   k ö ç ü b ,   s a r a y l a r d a n   u z a q   h ə y a t   k e ç i r m ə s i ,   m ü x t ə l i f   h ö k m d a r l a r ı n  

d ə v ə t i n i   r ə d d   e t m ə s i   d ə   ş a i r i n   s ö z   v ə   f i k i r l ə r i n   d ə   a r d ı c ı l   o l d u ğ u n u   t ə s d i q   e d ir .  X a q a n i  

ö m r ü   b o y u   h ə y a t   h ə q i q ə t l ə r i n i   g ü z g ü   k i m i   ə k s   e t d i r m ə y ə   ç a l ı ş m ı ş ,  m ə d d a h l ı ğ ı s ı n a  

y a l a n ç ı l ı q   h e s a b   e d i b   o n d a n   ü z   d ö n d ə r m i ş d i r :

İ l h a m ı m   y a l a n l a  x a r a b   o l m u ş d u ,

O ,  c i v ə   r ə n g i n d ə   ş ə r a b   o l m u ş d u .

İ n d i   h ə r   s ö z ü m d ə   b i r  h ə q i q ə t  v a r ,

O ,  g ü z g ü ,   m ə h ə k  t ə k   o l m u ş d u r   m e y a r .

X a q a n i   s a r a y l a r ı   v ə   m ə d d a h l ı ğ ı   r ə d d   e t d i k d ə n   s o n r a   b a ş q a   b i r   a l ə m ə   c a n   a t m ı ş d ı r . 

İ n d i   o n u   s ə y a h ə t l ə r ,  d ö v r ü n   z i y a l ı l a r ı   i l ə   g ö r ü ş m ə k ,  e l m i   s ö h b ə t l ə r   a p a r m a q ,   i n s a n   v ə  

z a m a n   h a q q ı n d a   d ü ş ü n c ə l ə r i n i   b ö l ü ş m ə k   m a r a q l a n d ı r ı r d ı .  O ,  g a h   İ r a q a ,   g a h   X o r a s a n a   c a n  

a tır .  Ş a h l a r a   r ə ğ b ə t i   o l m a d ı ğ ı n ı ,  a l i m l ə r l ə   g ö r ü ş m ə k   i s t ə d i y i n i   d ö n ə - d ö n ə   x a t ı r l a d ı r .

X a q a n i n i n   q ə s i d ə l ə r i   a r a s m d a   i c t i m a i ,  f ə l s ə f i   ş e i r l ə r   d a h a   ç o x d u r .  Ə s r i n   n a r a h a t ,   ə s ə b i 

h ə y ə c a n l a r ı n ı ,  y e r i - g ö y ü   t i t r ə d ə n   ü r ə k   a ğ r ı l a r ı n ı ,  f ə r y a d l a r ı n ı   ə k s   e t d i r ə n   b u   q ə s i d ə l ə r  

m ü a s i r l i y i   i l ə   s e ç i l ir .  X a q a n i n i n   b u   t i p l i   q ə s i d ə l ə r i   ə s r i n   b a ş ı   ü z ə r i n d ə   ş i m ş ə k   k i m i   ç a x ı r , 

i l d ı r ı m   k i m i   g u r l a y ı r .  Ü m m a n d a   b a ş l a y a n   g ü c l ü   b i r   t u f a n   k i m i   s ə s l ə n i r .  B e l ə   ş e i r l ə r d ə n  

b ir i  " M ə d a i n   x ə r a b ə l ə r i "   a d ı  i l ə   m ə ş h u r   o l a n   q ə s i d ə d i r .  İ r a n   d ö v l ə t i n i n   k e ç m i ş   p a y t a x t ı  

o l a n   M ə d a i n   x ə r a b ə l ə r i   ş a ir i  d ə r i n ,   s a r s ı d ı c ı ,  i b r ə t l i   d ü ş ü n c ə l ə r   a l ə m i n ə   a p a r ı r .  Ş a i r i n  

n ə z ə r i n d ə   M ə d a i n i n   x ə r a b ə l ə r i   i b r ə t   a y n a s ı d ı r .  B u   a y n a   q a r ş ı s ı n d a   h ə y ə c a n l a n m a m a q ,  

s a r s ı l m a m a q ,  g ö z y a ş ı   t ö k m ə m ə k   m ü m k ü n   d e y i l .  T ə k c ə   k e ç m i ş   ü ç ü n ,   x a r a b a y a   ç e v r i l m i ş  

M ə d a i n   ü ç ü n   y o x ,  b ə l k ə   d a h a   ç o x   b u   g ü n   ü ç ü n ,  b u   g ü n ü n   ş a h l a r ı n d a n   t u t m u ş   a d i 

i n s a n l a r ı n a   q ə d ə r   h a m ı   ü ç ü n .  B u   m ə n z ə r ə   t ə b i ə t i   s a r s ı d ı r .  D ə c l ə n i   a ğ r ı d a n   i l a n   k im i 

q ı v r ı l m a ğ a   m ə c b u r   e d i r s ə ,   i n s a n   b u   m ə n z ə r ə y ə   s a k i t - s a k i t   n e c ə   b a x a   b i l ə r ?   Ç o x   v a x t   g ö z ə  

g ö r ü n m ə y ə n ,  d ə b d ə b ə   v ə   h a y - k ü y   i ç i n d ə   i t ə n   i n s a n   m ü n a s i b ə t l ə r i ,   h ə y a t ı n   v ə   c ə ­

7



m i y y ə t i n   a m a n s ı z   q a n u n l a r ı   b u r d a   b i r   s ü k u t l a   h a r a y   q o p a r ı r ,  u ç u q   t a ğ l a r d a k ı   d a ş l a r ı n   h ə r  

n a x ı ş ı   b i r   t a r i x   d a n ı ş ır .  İ n d i   y e r l ə - y e k s a n   b u   d i l s i z   x ə r a b ə l ə r   b i r   v a x t   d ü n y a y a   m e y d a n  

o x u m u ş ,  b i r   ç o x   ş a h l a r   b u   a s t a n a y a   b a ş   ə y m i ş l ə r :

B i r   v a x t   b u   e y v a n ı n   a s t a n a s ı n ı   ü z l ə r ,

S a l d ı q l a r ı   n ə q ş   i l ə   e t m i ş d i   n i g a r i s t a n .

B u r d a   n ö k ə r  o l m u ş d u r  B a b i l   ş a h i  i l l ə r l ə  

B u   q ə s r ə   q u l a m   o l m u ş   b i r   v a x t   ş ə h i - T ü r k ü s t a n .

E t m i ş   b u r a d a n   b i r   g ü n   ş i r i - f ə l ə k ə   h ə m l ə  

C ü r ə t l ə   o   a s l a n   k i ,  y o n m u ş l a r   o n u   d a ş d a n .

Z ə n n   e y l ə   o   ə y y a m d ı r ,  f ı k r   i l ə   n ə z ə r   s a l,  g ö r ,

D ə r g a h   h a m a n   d ə r g a h ,  m e y d a n   h a m a n   m e y d a n .

B u   ə z ə m ə t   v ə   q ü d r ə t i n   s a r s ı l m a s ı n ı ,  h e ç l i y ə   v a r m a s ı n ı   X a q a n i   a n c a q   ö z ü n ə m ə x s u s  

ə z ə m i   b i r   ş e r i y y ə t l ə   i f a d ə   e d ir .  F i l i   a c i z   e d ə n   ş a h l a r ı n   ş a h m a t d a   m a t   q a l m a s ı ,  N u ş i r ə v a n m  

q a n ı n ı   F l ö r m ü z ü n   q a f a   t a s m d a   ş ə r a b   k i m i   t o r p a ğ m   i ç m ə s i ,   K ə s r a n ı n   n a r ı n c m m ,   P ə r v i z i n  

t ə r x u n u n u n  

t o r p a ğ a  

ç e v r i l i b  

u n u d u l m a s ı n ı  

X a q a n i  

h ə r a r ə t l ə  

x a t ı r l a y ı r . 

P ə r v i z i n  

b ə d ə n i n d ə n   k ü p   d ü z ə l d i l i r ,  Ş i r i n i n   ü r ə k   q a n ı  m e y ə   ç e v r i l i r .  T ə b i ə t i n   b u   a m a n s ı z   q a n u n u  

ş a iri  h ə m   k ə d ə r l ə n d i r i r ,   h ə m   s e v i n d i r i r .  O n a   g ö r ə   k i,  M ə d a i n i   b u   g ü n ə   q o y a n   a m a n s ı z  

q a n u n l a r   z a l ı m   ş a h l a r ı ,  o n l a r ı n   z ü l m   ə r ş ə   d a y a n a n   s a r a y l a r ı n ı   d a   a m a n s ı z l ı q l a   m ə h v  

e d ə c ə k ,  h e ç ə   ç e v i r ə c ə k d i r .  X a q a n i   M ə d a i n i n   m ə h v   o l m a s ı   s ə b ə b i n i   a r a ş d ı r ı r ,   ö z - ö z ü n ə  

s u a l  v e r ir:

S a r s ı t d ı   k i m   ə f l a k ə   q a l x a n   b e l ə   e y v a n i ,

G ö y l ə r d ə k i   q ü v v ə t m i ,  e t d i   y a   f ə l ə k   v i r a n ?

Q ə s i d ə   b ü t ü n l ü k l ə   b u   s u a l ın   d ə r i n   p o e t i k   c a v a b m d a n   i b a r ə t d i r .  Ş a i r i n   b ö y ü k l ü y ü  

o n d a d ı r   k i ,  o ,  M ə d a i n i n   m ə h v i n d ə   b i r   q a n u n a - u y ğ u n l u q   g ö r ü r:

F iə r   b ü l b ü l ü   b i r   b a y q u ş ,  h ə r   n ə ğ m ə n i   b i r   n ö v h ə  

İ z l ə r  b u   c a h a n   i ç r ə ,   o l m a   b u n a   g ə l   h e y r a n  

S o r d u n   h a r a   g e t m i ş d i r   i n d i   o   b ö y ü k   ş a h l a r ,

B i r   h a m i l ə d i r  t o r p a q ,   ç o x   u d m u ş   o ,  ş a h ,  x a q a n .

U d m u ş   n ə   q ə d ə r   b i l s ə n  z a h m l a r ı   b u  t o r p a q ,

L a k i n  y e n ə   d o y m a z   b u   a c g ö z   a d a m   u d m a q d a n .

B e l ə l i k l ə ,   X a q a n i   m ü t ə f ə k k i r   ş a i r   k i m i   M ə d a i n i n   m ə h v i n i ,  K u f ə   v ə   B a ğ d a d ı n  

y ü k s ə l i ş i n i   d i a l e k t i k c ə s i n ə   i z a h   e d i r ,  b ü l b ü l ü   b a y q u ş u n ,

8



Yüklə 7,11 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   218




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə