XariCİ ÖLKƏ TÜrkoloqlari haqqinda qisa biLGİLƏr m e m o r y (“y a d d a ş”) reguly antal
Yüklə 0,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- AALTO PENTİ
AALTO PENTİ – tanınmış fin türkoloqudur. 1917-ci ildə anadan olmuşdur. 1935-ci ildə Helsinki Universitetində klassik ədəbiyyat, sanskrit dili və müqayisəli dilçilik, Altay ədəbiyyatını öyrənmişdir. 1949-cu ildə həmin universitetdə doktorluq işini müdafiə etmişdir. 1949-1958-ci illər arasında müqayisəli dilçilikdən mühazirələr oxumuş və 1958-ci ildə professor adı almışdır. O, tədqiqatları ilə bağlı Monqolustan, Türkmənistan, Hindistan və Koreyada ekspedisiyalarda olmuşdur. Onu daha çox Altay dilləri maraqlandırmışdır. 1951-ci ildə o, Q. Ramstedtin və mühazirələrini, 1952-1966- cı illərdə isə «Einfuhrung in die altaische Sprachwissenschaft» adlı böyük əsərini çap etdirmişdir. Bunlardan başqa Q Ramstedtin «Additional Korean Etymolögies», «Torgutische Lieder» əsərləri ilə yanaşı həm onun, həm də G. Granönün qədim türk abidələri ilə bağlı əsərlərini də çap etdirmişdir. O, həmin əsərdə özünün topladığı materialları tədqiq etmişdir. «G. J. Ramstedt und die Inschrift von Tonjukuk» adlı məqaləsi və «Two Old-Turkic Monuments of Mongolia» adlı əsərinin qədim türk abidələrinin tədqiqi sahəsində əhəmiyyətli rolu var. «Old Turkic epigraphic materials. Gathered by J. G. Granö», «Uralisch und Altaisch», «Oriental Studies in Finland 1828-1918», «Der Name und das Siegel Cinggis-Khans», «Finnish Expeditions to Central Asia», «İranian Contacts of the Turks in Pre-İslamik Times» və s. əsərləri türkoloji baxımından qiymətli əsərlərdir. Aalto monqol dili ilə də bağlı bir sıra əsərlər çap etdirmişdir. «Finnish olut and humala, once again» adlı məqaləsində türk dili ilə bağlı yeni faktlarını və müşahidələrini qeyd etmişdir. Aaltonun çap etdirdiyi əsərlər «Studia Orientalia»nın 47 və 59-cu cildlərində toplanmışdır. BAKİNOVA GÜLCAMAL – qırğız dilçilərinin yaşlı nümayəndələrindən biridir. 1917-ci ildə anadan olmuşdur. 1954-cü ildə namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir. İxtisası müəllim olmuşdur. Elmi fəaliyyəti, qırğız dilçiliyinin yeni yarandığı dövrlərə, müharibə və müharibədən sonrakı illərə təsadüf edir. G. Bakinova fəaliyyətinə dialektologiya ilə başlamış, folklor və dilçiliklə bağlı ekspedisiyalarda iştirak etmişdir. Qırğız dilinin dialektlərinin öyrənilməsində rolu böyükdür. Onun bilavasitə rəhbərliyi altında dialektlərdən 180 çap vərəqi həcmində material toplanmışdır. Həmin materiallar əsasında özünün «İssık-Kul şivəsinin materialları» (1955), «Qırğız dilinin Oş şivəsi» (1956) əsərləri, eləcə də birlikdə müəllifi olduğu «Qırğız dilinin Cəlalabad vilayətinin şivələri» (1958), «Qırğız dilinin Çuy şivəsi» (1959), «Tyan-Şan qırğızlarının dil xüsusiyyətləri» (1960) adlı monoqrafiyalar çap olunmuşdur. O, bir sıra dərslik və metodik vəsaitlərin də müəllifidir. DANİYAROV XUDAYBERDI DANIYAROVİÇ – görkəmli özbək dilçilərindən biridir. 1927-ci ildə anadan olmuşdur. 1951-ci ildə Özbəkistan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsini bitirib, Moskva Dövlət Universitetinin aspiranturasına qəbul olunub. 1955-ci ildə «Özbək dilinin baxmal şivəsi» mövzusunda namizədlik. 1977-ci ildə «Şərqi-qıpçaq (c-ləşmə) şivələri və onların özbək ədəbi dilinin inkişafında rolu» adlı doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Fonetika, leksikologiya, üslubiyyat, etimologiya, toponimiya, etnoqrafiya, dil tarixi və dilçiliyin digər sahələri ilə bağlı yüz əllidən artıq elmi əsərin müəllifidir. Özbək dilinin dialektologiyası və üslubiyyatı sahəsində xüsusilə məhsuldar dilçi hesab olunur. Özbək dilinin Səmərqənd, Cizak, Sırdərya, Fərqanə vilayətinin dialekt və şivələrinin öyrənilməsində bilavasitə özünün və təşkil etdiyi ekspedisiyaların böyük rolu olmuşdur. «Özbək xalqının şəcərə şivələri» (1968), «Qədim özbək dili və qıpçaq dialektləri» (1976) adlı monoqrafiyaları və çox sayda məqalələri çap olunmuşdur. «C-ləşən (qıpçaq) dialektlərin özbək ədəbi dili ilə müqayisəli şəkildə öyrənilməsi» (1975) adlı monoqrafiyasında qıpçaq dialektləri ilə bağlı bütün tədqiq olunmamış materialları ümumiləşdirərək türk dillərinin dialektologiyasının bir sıra nəzəri əsaslarını ortaya çıxarmışdır.
X. Daniyarov həm də etnoqraf, tarixçi və ədəbiyyatşünas kimi də tanınmışdır. İki nəşrlə çap olunmuş «Özbək sovet ədəbiyyatı» (1969, 1978), «Söz sənəti» (S. Mirzəyevlə birlikdə, 1962) adlı monoqrafiyalar özbək bədii ədəbiyyatı və folklorunun dili və üslubu sahəsində ən yaxşı tədqiqat əsərləri sayılır. «Əlişir Nəvai və özbək dili» (1972), «Əlişir Nəvai özbək ədəbi dilinin banisi kimi» (1985) adlı monoqrafiyaları Ə. Nəvainin əsərlərinin öyrənilməsinə böyük töhfədir. Özbək dilinin tədrisi metodikasına böyük əhəmiyyət verən X. Daniyarov «Müasir özbək ədəbi dili» (1980) kitabının müəllifi, «Özbək dialektologiyasını kurs işləri» (1985) əsərinin isə müəlliflərindən biri olmuşdur. CANUZAKOV TELQOJ CANUZAKOVİÇ – tanınmış qazax dilçisidir. 1927-ci ildə anadan olmuşdur. Abay adına Alma-Ata Pedaqoji İnstitutunu bitirdikdən sonra aspiranturaya qəbul olunub. 1951-ci ildən Qazaxıstan EA-da çalışmışdır. Dilçilik İnstitutunda onomastika şöbəsinin müdiri olmuşdur. 1961-ci ildə namizədlik 1976-cı ildə doktorluq dissertasiyasını müdafiə etmişdir. Elmi fəaliyyət dairəsi genişdir. Yalnız qazax dili ilə deyil, folklor və tərcümə ilə bağlı aktual problemlərlə məşğul
olmuşdur. O,
qazax dilinin
onomastikası, leksikoqrafiyası, terminologiyası və folkloru ilə bağlı yüzdən artıq elmi işin müəllifidir. «Qazax dilində şəxs adları» (1965), «Qazax şəxs adlarının tarixi» (1971), «Adların sirri» (1974), «Qazax onomastikasının əsas problemləri» (1977), «Qazax dilinin onomastikası haqqınäı oçerklər» (1982) kimi monoqrafiyalar onun yaradıcılığının məhsuludur. «Qazax dilinin onomastikası» əsəri qazax onomastikasının tarixi və müasir sisteminin kompleks tədqiqinə həsr olunmuş ən sanballı əsər sayılır. T. Canuzakov on cildlik «Qazax dilinin izahlı lüğəti», «Abayın dilinin lüğəti» (1965), «Rusca-qazaxca dilçilik terminlərinin izahlı lüğəti»nin redaksiya heyəti üzvlərindən biri, «Qazax xalq tapmacaları». «Qazax ədəbiyyatının tarixi» kimi əsərlərin tərtibçilərindən olmuşdur.
Yüklə 0,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|