Xekşer-Olin nəzəriyyəsində ölkələrarası faktor fərqlilikləri

• Giriş ............................................................................................................... 3

• Xekşer-Olin nəzəriyyəsində ölkələrarası faktor fərqlilikləri .......................... 4

• Xekşer-Olin teoremi........................................................................................ 5

• Faktor-Qiymət Bərabərliyi Teoremi ............................................................... 6

• Stolper-Samuelson Teoremi ........................................................................... 7

• Rıbçinsk Teoremi ........................................................................................... 8

• Leontief paradoksu ......................................................................................... 9

• Mənbələr ……………………………………………………….................. 10

Rikardo modeli xarici ticarətin səbəbini bir faktorlu model çərçivəsində ölkələr arasındakı məhsuldarlıq fərqliliklərilə izah etmiş, ancaq bu məhsuldarlığın səbəblərinə toxunmamışdır.

• Rikardo modeli xarici ticarətin səbəbini bir faktorlu model çərçivəsində ölkələr arasındakı məhsuldarlıq fərqliliklərilə izah etmiş, ancaq bu məhsuldarlığın səbəblərinə toxunmamışdır.

• Xekşer-Olin (Heckscher-Ohlin) nəzəriyyəsi ilk dəfə İsveçli iqtisadçı Eli. F. Heckscher (1879-1952) tərəfindən 1919-cu ildə nəşr edilən “Gəlir Bölgüsü Üzərində Xarici Ticarətin Təsiri” adlı məqalədə ortaya atılmış, sonradan isə tələbəsi, iqtisadçı və siyasətçi Bertil Ohlinin (1899-1979) 1933-cu ildə nəşr edilən “Regional və Beynəlxalq Ticarət” adlı kitabında inkişaf etdirilmişdir.

• Müqayisəli üstünlük nəzəriyyəsinin çatışmazlıqlarını ortadan qaldırmaq məqsədi daşıyan nəzəriyyə, əslində Xekşer-Olin, Faktor –Qiymət Bərabərliyi, Stolper-Samuelson ve Ribçinsk (Rybczynski) Teoremlərindən ibarətdir.

Real dünyada, ticarət qismən də olsa, əmək məhsuldarlığındakı fərqliliklə şərh edildiyi zaman, eyni zamanda ölkə faktorlarındakı fərqliliklər də ortaya çıxır.

• Real dünyada, ticarət qismən də olsa, əmək məhsuldarlığındakı fərqliliklə şərh edildiyi zaman, eyni zamanda ölkə faktorlarındakı fərqliliklər də ortaya çıxır.

• Ticarətin yeganə mənbəyinin faktor fərqlilikləri olduğu irəli sürülür.

• Müqayisəli üstünlüyə aşağıdakıların təsiri etdiyi göstərilir:

• Ölkələrin nisbi faktor bolluğu (factor abundance)
• Malların nisbi faktor tutumluğu (factor intensity)

• Xekşer-Olin nəzəriyyəsi eyni zamanda faktor nisbətləri nəzəriyyəsi (factor-proportions theory) olaraq da adlandırılır.

• Ölkə sahib olduğu bol faktorun intensiv istifadə edildiyi malı ixrac edəcək, qıt sahib olduğu faktorun intensiv istifadə edildiyi malı isə idxal edəcəkdir.

Beynəlxalq ticarət ölkələr arasında eynicinsli faktorların nisbi və mütləq qazanclarının bərabərləşməsini tamamlayacaqdır.

• Beynəlxalq ticarət ölkələr arasında eynicinsli faktorların nisbi və mütləq qazanclarının bərabərləşməsini tamamlayacaqdır.

• Bu o anlama gəlir ki, beynəlxalq ticarət bir növ beynəlxalq faktor mobilliyini təmin edir.

Əgər malın nisbi qiyməti artırsa, faktor təklifi sabittirsə, istehsalda intensiv istifadə edilən faktorun nominal və real qazancı artır, digər faktorun nominal və real qazancı isə azalır.

• Əgər malın nisbi qiyməti artırsa, faktor təklifi sabittirsə, istehsalda intensiv istifadə edilən faktorun nominal və real qazancı artır, digər faktorun nominal və real qazancı isə azalır.

• Əksi də doğrudur.

Əgər ölkədə istehsal faktorlarından biri artırsa, verilmiş mal qiymətlərində onun intensiv bir şəkildə istifadə edildiyi malın təklifi artacaq, digər malın təklifi isə azalacaqdır.

• Əgər ölkədə istehsal faktorlarından biri artırsa, verilmiş mal qiymətlərində onun intensiv bir şəkildə istifadə edildiyi malın təklifi artacaq, digər malın təklifi isə azalacaqdır.

• Əksi də doğrudur.

• Leontief tapmışdır ki, ABŞ ixracatı idxalatına nisbətən daha az kapital tutmludur, ancaq ABŞ dünyada ən çox kapitalı bol ölkədir.

P. Krugman and M. Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Seventh Edition Pearson – Addison Weasley, 2006

• P. Krugman and M. Obstfeld, International Economics: Theory and Policy, Seventh Edition Pearson – Addison Weasley, 2006

• James Gerber, International Economics, Third Edition, Pearson Education , 2005.

• Raymond Miller, International Political Economy: Contrasting World Views, Routledge, 2008

• H. Seyidoğlu, Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, XV. Baskı, İstanbul, 2007.

• R. Karluk, Uluslararası Ekonomi: Teori ve Politika, VI. Baskı, İstanbul, 2009.