XəZƏr universiteti erciyes universiteti
Yüklə 4,93 Mb. Pdf görüntüsü
|
479
“Dress” anlamına gelen giysi süslemek süs yapmak, Fransızca da ise “Habit” yer tutmak yer yapmak anlamlarına gelmektedir. Doğu dünyası kıyafetiyle göze çarp- mamayı, mevcut güzelliğini yabancı bakışlardan gizlemeyi amaç edinmişken, batı dünyası için giyinmek güzelliğin sembolü olarak görülmüştür. Ancak, moda olgusu ile bu farklılıklar giderek ortadan kalkmaya başlamıştır. (Barbarosoğlu: 2009). Yirminci yüzyılın başlarından itibaren adından sıkça söz ettiren Kişiye Özel Moda Tasarımı (Haute Couture), dünya çapında oldukça fazla tercih edilen bir teknik olarak hızla ivme kazanmaya başlamış, özellikle moda tasarımcılarının giysilerinde, üretimden çok sanat yapan tasarımsal özellikleri kullanmaları, tasarımcıların kendi- lerinin de dâhil olduğu tasarım süreçleri ile kişiye özel moda tasarımı süreçlerinde var olan bu ivmeyi daha fazla güçlendirmeye başlamıştır. Sanatçının kendi tasar- ladığı bir yapıt üzerinde söz söylemesi, kendi öz kimliğini yaratması, tasarıma özgü olanı bulması, kendini kanıtlaması ve mutlak özerkliğini ilan etmesi gibi tasarımsal özellikler kişiye özel moda tasarımı süreçlerini haklı bir üne kavuşturmuştur.
Dijital Baskı Tekniği Dijital teknolojilerin merkezinde bulunan bilgisayar, günümüzde sanat ve sanat yapıtını üretme biçimlerinde değişimlere yol açmıştır. Dijital teknolojiler bu anlamda yeni anlatım biçimleri yaratırken sanatsal çalışma alanlarının sınırlarını da genişletmiş, algılayışını, düşünce yapısını ve davranışını değiştirmiştir. Sanatçı, baş- ka araç ve tekniklerle üretmesi mümkün olmayan sanat yapıtlarını yaratma sürecinde bilgisayar teknolojisini kullanarak yeni sanat yapıtlarını üretmeye başlamıştır. Dijital teknolojiler aracılığıyla her alanda ve her düzeyde yaşanan bu etkileşimler resim, heykel, fotoğraf gibi sanatın geleneksel formlarını dönüştürmekle kalmamış, piksel sanatı, dijital sergilemeler ve sanal gerçeklik gibi tüm yeni formların da sanatsal çalışmalar olarak kabul edilmesini sağlamıştır (Çokokumuş: 2012). Tasarımcı açısından tekstil yüzeyine yapılan dijital baskılar çok önemli bir dönüşüm olan dijital devrimin önemini de vurgulamaktır. Baskı Teknolojisinin ge- lişmesi tekstil moda alanında yeni baskı tekniklerinin oluşmasını sağlamıştır. Dijital teknoloji, yeni desenler yaratma ve sunma metotlarından, bu metotların fark edildiği yollara kadar, tekstil tasarımlarının çehresini değiştirmiştir. Üretim teknolojileri yenilikçi baskı yöntemlerini sunarken, tasarımcılar, dijital bir çevrede çalışarak, deneyimleyerek çalışma, keşfetme ve yaratmaya daha fazla vakit ayırabilme imkânı bulmuşlardır. Bu pratik ve ilham verici teknoloji, tekstil tasarımlarında kullanılan dijital tekniklerin, moda alanında da kullanımına imkân sağlayan yeni tasarımların oluşumunu da desteklemiştir.
2.3. Kişiye Özel Moda Tasarımında Dijital Baskı Tekniği Geçmişte tasarım, genellikle soyut veya içsel -estetik bir fenomen olarak kabul edilir ve tasarım bir eylem biçimi olmaktan çok bir obje olarak algılanırdı. Günümüzde ise tasarım, nesnelerin nasıl algılanacağını ve nasıl yaratılacağını öğrenme sürecinin ürünü olarak görülmektedir. Yeniden anlama, yeniden çalışma ve yeniden yaratma bu sürecin zorlukları olarak görülmektedir. Herbert Simon (1988) tasarımı, “Mevcut bir durumu tercih edilen bir duruma getirme eylemi” olarak
480
tanımlarken Archer (1981) ise tasarımı, “İnsan yapısı nesnelerde ve sistemlerde bir bütünü oluşturan parçaların, kompozisyonun, strüktürün, amacın, değerin ve anla- mın kombinasyonunun vücut bulmasıdır” şeklinde tanımlamıştır (Bayazit: 1999). Benzer şekilde Roberts (1989) tüm tasarım faaliyetlerinin nihai amacının, yaratıcılık ve özgünlük olduğunu ve bu nedenle yaratıcı tasarımın hem yenilikçi hem de değerli olması gerektiğini belirtmiştir. Günümüzde, küreselleşmeyle birlikte moda anlayışı içinde tasarım olgusu- nun önemi artarken, giysi tasarımlarında yaratıcılık, yenilik ve orijinallik gibi kav- ramlar giderek daha fazla ön plana çıkmıştır. Özellikle tasarımcıların, değişik tüke- tici taleplerine cevap verecek moda uygulamaları için disiplinler arası bir yaklaşım sergileyen ve daha özgün, daha yenilikçi ve yaratıcı değerleri yüksek giysi modelleri ile farklı yüzey ve doku tasarımları sunan yeni fikirlere ihtiyaç duymuşlardır. Bu anlamda 20. yüz yıl teknoloji, canlılık ve anlatımcılık yüzyılı olarak tekstil ve moda tasarımlarında teknoloji kullanımının başladığı yüzyıl olarak tarihsel süreç içinde yerine almıştır. Bu yüzyılın başlarında ekspresyonizm (Dışavurumculuk) sanat akı- mıyla gelişen ve ruhlarında canlanan her türlü fikir ve hissi dışa vuran, sanatı sanat için değil toplum için yapan ve mekanikleşmeye karşı gelen bir grup sanatçı, sezgi- den yola çıkarak fiziksel olmayan bir evren hayal etmişler ve bu yeni düşünce tarzı içinde ortaya çıkan yeni düşünce yapılarını resim, heykel, müzik gibi plastik sanat- ların çeşitli dallarına yansıttıkları gibi, aynı düşünce yapısını tekstil ve moda alanın da ki özgün giysi tasarımlarına da aksettirmişlerdir (Sari: 1998). 21. yüzyıl teknolojisi insan yaşamındaki pek çok farklı alanı etkilemekte kal- mamış yakalanması zor bir hızla gelişerek büyüyen yeni nesil için dijital teknolojiler bir alışkanlık haline gelmiştir. Sanatın her dalında olduğu gibi Tekstil ve Moda tasarımında da moda tasarımcıları teknolojideki bu yeni gelişmeleri göz ardı et- memiş, dijital baskı ile geliştirilen tasarımsal yeni beceriler yaratıcılık potansiyelinin yüksek olduğu özgün giysi tasarımlarına dönüşerek bu alanda hızla ivme kazanmaya başlamıştır. Dijital teknolojilerde yer alan, tam renk basma özelliği, her ölçüde ayrıntılı tasarım imkânı, tekrar ya da tekrar etmeyen desen öğeleri ve işlenmiş baskılar tasarımcılar için yaratıcı fırsatların da kapılarını açmıştır (Bowles ve Isaac: 2009).
Tekstil yüzeyine yapılan dijital baskı tekniği önemli bir dönüşümün habercisi olmuş dijital teknolojiler yeni desenler yaratma ve uygulama yöntemlerinden, bu yöntemlerin fark edildiği yollara kadar, tekstil yüzey tasarımlarının çehresini de- ğiştirmiştir. Üretim teknolojileri, yenilikçi baskı yöntemlerini tasarımcıların hizme- tine sunarken, aynı zamanda tasarımcılara dijital bir çevrede çalışma, deneyimleme, keşfetme ve yaratma konularında uygun ortamlar sağlamıştır (Oyman ve Sari: 2012).
“Etnisite” terimi, 14. yüzyılın ortasından itibaren İngiliz edebiyatına girmekle birlikte, akademik çevrelerde ilk defa 1953 yılında Amerikan sosyologlarından David Reisman tarafından kullanılmıştır. Terimin tarihsel geçmişi, kullanımı kadar Yüklə 4,93 Mb. Dostları ilə paylaş:
|