Xocali soyqirimi
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kommersant, Moskva, 27 Fevral 2002
- "VaĢinqton-Post" qəzeti
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi PREZĠDENT KĠTABXANASI ─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 75 yaĢlı böyük qardaĢım da daxil olmaqla 7 yaxın qohumum qətlə yetirildi. Mən ancaq qardaĢımın papağı ilə onun gözlərini bağlamağa imkan tapdım və biz heç vaxt o meyitlərdən heç birini qaytara bilmədik". Cənab Sadıqov dedi ki, birinci qrupdakı qaçqınların bəzilərinin bəxti gətirdi. Evakuasiyanın qəhrəmanlarından biri Arif Hacıyev üçüncü qrupun qaçmasına kömək etmək üçün silahın darağını dəyiĢərkən baĢından aldığı güllə yarasından öldü. Digər bir qəhrəman, Xocalının meri Elmar Məmmədov bildirdi ki, o, bir neçə nəfər ilə birlikdə fevralın 26- nı meyitlərlə əhatə olunmuĢ kollu təpələrdə keçirib. Cənab Sadıqov dedi: "Biz Ģəhərə çatandan bir gün sonra ermənilər geniĢ raket hücumu həyata keçirdilər. Mən müalicə olunmaq üçün xəstəxanaya getməli idim, çox pis vəziyyətdə idim. Hətta mənim ayaqqabımın içində də güllə tapdılar". Qırğının qurbanları: Bir azəri qadın fevral ayında törədilmiĢ Xocalı qırğınında qətlə yetirilmiĢ oğlunu ağlayır. Qatar-xəstəxanada tibb bacıları primitiv üsullarla yaralı bir kiĢini xilas etməyə çalıĢırlar. Ağdamda insanlar qətlə yetirilmiĢ qohumlarının tabutu üstündə ağlayırdılar. Ölənlərin sayını müəyyən etmək mümkün deyil. Çünki müsəlmanlar ölünü 24 saat ərzində dəfn edirlər. Ġndependent, London, 12 Ġyun 1992 AĞRILI AXTARIġ Azərbaycanlıların Xocalı Ģəhərində törədilmiĢ fevral soyqırımı nəticəsində təxminən 600 kiĢi, qadın və uĢaq öldürülmüĢdür. Dövlət ittihamçısı Aydın Rəsulov 15 nəfərdən ibarət olan istintaq qrupunun rəhbəridir. Bu qrup azərbaycanlıların "Xocalı Qırğını" adlandırdıqları hadisəni araĢdırmaqla məĢğuldur. Cənab Rəsulov bildirdi ki, 600 nəfər ilkin axtarıĢlar zamanı tapılmıĢ meyitlərdir. Xocalı meri Elmar Məmmədov da oxĢar rəqəm söylədi. May ayında isə Bakıda nəĢr olunan Ordu qəzeti bu rəqəmin daha böyük olduğunu yazırdı - ölənlərdən 479 nəfərin Ģəxsiyyəti müəyyən olunmuĢ, 200-dən çoxu isə naməlumdur. Azərbaycan müdafiə nazirliyinin mətbuat xidmətinin rəhbəri Leyla Yunisova ölənlərin sayının 700 olduğunu dedi. Beynəlxalq Qırmızı Xaç Komitəsinin Bakıdakı nümayəndə heyətinin rəhbəri Fransua Zen Rufinin bildirdi ki, Ağdam Ģəhərinin müsəlman imamının ona dediyinə görə onun məscidinə Xocalıdan 580 meyit gətirilmiĢdi və onların çoxu dinc əhali idi. Cənab Zen Rufinin dedi ki, biz meyitləri saymadıq, ancaq bu rəqəm inandırıcıdır. Çünki biz meyitləri yumaq üçün ləvazimat verdik. 43 yaĢlı hüquqĢünas Cənab Rəsulov son rəqəmin söylənilməsi üçün bir neçə ay vaxt lazım olduğunu söylədi. Cənab Rəsulov bu iĢləri yaxĢı bilir. Uzun illər araĢdırdıqdan sonra, o, 1990-cı ilin yanvarında Bakıda sovet qoĢunları tərəfindən törədilmiĢ qırğın zamanı 131 nəfərin öldürüldüyü və 714 nəfərin yaralandığı barədə qəti rəqəm söyləmiĢdir. Ədliyyə iĢçisi Rafiq Yusifov dedi ki, indiyə qədər 184 nəfər Respublikanın Ədliyyə Departamenti tərəfindən tibbi müayinədən keçirilmiĢ və ölü kimi qeydə alınmıĢdır. Cənab Yusifov bu rəqəmin ölənlərin çox az hissəsinə Ģamil olunduğunu bildirdi. Bizə yalnız meyitlər gətirilmiĢdi. Gəlin o zamanki özbaĢınalığı və bizim müsəlman olduğumuzu unutmayaq. Ölü 24 saat ərzində yuyulmalı və basdırılmalıdır. Professor Yusifov bildirdi ki, bu 184 nəfərin 51-i qadın, 13-ü isə 14 yaĢından aĢağı olan uĢaqlar idi. 151 nəfər güllə yarasından, 20 nəfər qəlpə yarasından, 10 nəfər isə küt alətlərdən aldığı yaralardan ölmüĢdür. Son üç nəfər isə qar uçqununa düĢüb. 33 nəfərin qulağı, burnu, döĢləri, cinsiyyət orqanları kəsilmiĢ və gözləri çıxarılmıĢdır. Cənab Rəsulov dedi ki, müayinədən keçmiĢ 184 meyit ölənlərin üçdə bir hissəsindən də azdır. Vertolyotun pilotunun təsdiq etdiyi sənəddə bildirirdi ki, yerdə çoxlu sayda ölü və yaralı olduğu üçün onları dəqiq saymaq mümkün olmadı. Onların sayı Xocalıda 470-500, yollarda 650-700, Naxçıvanik kəndi ətrafında 85-100 idi. "Ġnsanlar əllərini yuxarı qaldırıb bizdən kömək istəyirdilər. Biz üç uĢaq meyiti və sağ qalmıĢ iki yaĢlı uĢaq gördük. Onun anası isə ölmüĢdü. UĢaq anasının qolundan tutaraq onu durğuzmağa çalıĢırdı. Biz enməyə çalıĢdıq, amma ermənilərin bombardmana baĢlaması bizi qayıtmağa məcbur etdi". Kommersant, Moskva, 27 Fevral 2002 1992-ci il fevralın 25-dən 26-na keçən gecə Dağlıq Qarabağın azərbaycanlılar məskunlaĢan Xocalı Ģəhəri ermənilər tərəfindən kütləvi hücuma məruz qaldı. Rusların 366-cı motoatıcı alayı hücumda iĢtirak etdi. Nəticədə 613 nəfər öldürüldü, 487-i nəfər yaralandı, 1275 nəfər əsir götürüldü, 150 nəfər itgin düĢdü. Xocalı hadisələri münaqiĢənin xarakterini kökündən dəyiĢdi. Human Rights Watch Helsinki, Dekabr, 1994. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin ĠĢlər Ġdarəsi PREZĠDENT KĠTABXANASI ─────────────────────────────────────────────────────────────────────────────────── 76 Xarici ölkə jurnalistləri Xocalı soyqırımı haqqında Soyqırımın ilk günlərində, martın 2-də Xocalının adını ilk dəfə eĢidən, bu Ģəhərin dinc əhalisinin baĢına gətirilən faciələr qələmə alıb çəkiliĢ aparmaq istəyən xarici ölkə jurnalistləri hadisə yerinə yollandılar. Onları cəsur jurnalist, Xocalı fəlakətini ilk dəfə dünyaya yayımlayan Çingiz Mustafayev müĢayiət edirdi. Artıq Çingiz ikinci dəfəydi ki, Kətik meĢəsində, Naxçıvanik yolunda üst-üstə qalaqlanan meyitləri, baĢının yarısı soyulmuĢ, gözləri çıxarılmıĢ uĢaqları çəkirdi. Xocalını ölü bir sükut bürümüĢ, qar üstə səpələnən insan meyitləri vahimə yaradırdı. Hər yerdən qan iyi gəlirdi. VəhĢiliyə, qəddarlığa görə daĢnakları belə arxada qoyan erməni-rus hərbi birləĢmələrinin törətdikləri faciə xarici ölkə jurnalistlərini dəhĢətə gətirmiĢ, bəziləri əlləri ilə gözlərini tutaraq, onları gətirən vertolyota tərəf gəlmiĢdilər. Özünü itirmiĢ, göz yaĢlarını saxlaya bilməyənlər də olurdu. Qanlı olayları gözləriylə görüb lentə alan fransalı Jan-Ġv-Yunet yazır: "Biz Xocalı faciəsinin Ģahidi olmuĢuq. Yüzlərlə ölənlərin meyitlərini gördük. Onların arasında qadınlar, qocalar, uĢaqlar və Xocalının müdafiəsində duran adamlar var idi. Bizim ixtiyarımıza vertolyot verildi. Hündürlüyə qalxaraq havada gördüklərimizi kameraya çəkirdik, Xocalı və onun ətrafını lentə alırdıq. Bu zaman erməni hərbi birləĢmələri bizim vertolyotu atəĢə tutdular və biz məcburiyyət qarĢısında qalaraq, çəkiliĢi yarımçıq qoyub geri qayıtdıq. Mən müharibə haqqında çox eĢitmiĢəm, Alman faĢistlərinin qəddarlığını oxumuĢam, ancaq ermənilər dinc əhalini və 5-6 yaĢlı uĢaqları öldürməklə vəhĢilikdə belə onları arxada qoymuĢdular. Biz xəstəxanada, vaqonlarda, hətta uĢaq bağçaları və məktəblərin otaqlarında çoxlu sayda yaralananlar gördük". BaĢları kəsilmiĢ insan cəsədləri. Bu mənzərəni çalıĢdığı "Ġzvestiya" qəzetində V. Bellax belə qələmə alır: "Zaman-zaman Ağdama meyitlər gətirilirdi. Tarixdə belə Ģeylər görünməmiĢdi. Meyitlərin gözləri çıxarılmıĢ, qulaqları və baĢları kəsilmiĢdi. Bir neçə meyit zirehli maĢınlara qoĢularaq sürüklənmiĢdi. ĠĢgəncələrin həddi-hüdudu yox idi". "Haydad", "Asala" erməni terror təĢkilatlarının maliyyə dəstəyi ilə "Artsağ iĢi"nə dəstək vermək, qan üzərində qurmaq istədikləri "Böyük Ermənistan"a xidmət üçün Xocalıya gələn avropalı erməni jurnalistləri faciəni Azəri türklərinin etdiyi haqda məlumatlarla dünyanı aldatmağa çalıĢırdılar. Erməni yaraqlılarının, iri hərbi qruplaĢmalarının soyqırım törətmədikləri, hərbi əməliyyat zamanı 14 nəfərin qətlə yetirildiyi barədə beynəlxalq ictimaiyyətə ötürülən informasiyalar fakta, həqiqətə əsaslanmadığından cəhdlər puça çıxdı. VəhĢiliyi, qan-qadanı ilk dəfə görən Avropa ermənisi olan jurnalistlərdən biri törədilən faciəni olduğu kimi çatdırmağa çalıĢmıĢdı: "Xocalıda qətlə yetirdikləri 100 nəfərin cəsədini yan-yana düzərək körpü düzəltdilər. Mən bu körpüdəki cəsədlərin üzərindən keçəndə, ayağımı körpə bir uĢağın sinəsinə qoyanda elə titrədim ki, fotoaparatım, bloknotum, qələmim yerə düĢərək körpənin al qanına boyandı. Özümü tamamilə itirdim. Bədənim tir-tir titrədi. Bəlkə də bu, avropalı erməninin soyqırım faktını təsdiqləməsi, qələminin günahsız körpə qanına bulaĢması səbəbindəndir. Qəddarlıq, arxadan zərbə vurmaq, qanlı olayların mərkəzində dayanmaq ermənilərin dəyiĢməz gen yaddaĢıdır. Dünyanın harasında, hansı məskənində olur-olsun, erməni xisləti gec-tez büruzə verir və verəcək də. Bilmirik, bu avropalı erməniyə öz irqindən, dinindən olanlar terror edib, ya yox. Çünki "Haydad" erməni terror təĢkilatı "Millətin cəlladı olmaq istəməyənləri", terror düĢüncəsindən uzaq erməniləri qətlə yetirməklə vahimə, qorxu yaradıb cərgələrinə qoĢurdular. Erməni yazarı S. Qabrelyan "Haydad" və DaĢnaksütyun barəsində belə söyləyib: "Mən öz paramla məmləkətin cəlladı olmaq istəmirəm". DaĢnakların Moskvada öldürdükləri Jamharyan da "Millətin cəlladı olmaq istəmədiyindən" qətlə yetirildi. Jamharyan o kəslərdən idi ki, bir erməni yetimxanasının ehtiyacını ödəyirdi. Fəqət ondan DaĢnaksütyuna maliyyə köməyi umanda o bundan imtina etmiĢ, nəticədə qətlə yetirilmiĢdi. Yenə də eyni səbəblərdən Türkiyə ermənisi Ġzmirdə yaĢayan Balyozman da öldürülüb. "Haydad"ın təhdid məktubları ilə istədikləri paranı verməyən rus ermənisi Bahaliyan 10 dekabrda Novorossiysk Ģəhərində boğazlandı. DaĢnakların "Haydad"ın ünvanına bu zülmlərin, qətllərin, cinayətlərin uzun bir siyahısını yazmaq olar. Birisi bu hərəkətlərə qarĢı Ģikayətlərdə bulunurdusa, o adam Ölümə məhkum edilirdi. Bu, vəhĢi ruhun təcəssümüdür. Bu, erməni xarakterinin iç üzüdür. Tarix heç vaxt unutmaz ki, Xocalı soyqırımını Qarabağda həyata keçirən "Haydad" terror qrupunun rəhbəri Suren PaĢayan olub. Bu Suren PaĢayan "canavar" ləqəbi ilə tanınır. Türklərə qarĢı qəddarlığı, amansızlığı ilə öyünürdü. Soyqırımla bağlı xarici ölkə mətbuatında digər jurnalistlərin qələmə aldıqları yazılardan bəzi epizodları diqqətinizə çatdırırıq: "VaĢinqton-Post" qəzeti: "Dağlıq Qarabağ qurbanları Azərbaycan Ģəhərində torpağa basdırılıb. Qaçqınlar deyirlər ki, ermənilərin hücumu zamanı yüzlərcə adam həlak olub. Həlak olmuĢ yeddi nəfərin meyitini bu gün göstərdilər, onlardan 2-ci uĢaq, 3-ü qadındır. 120 qaçqın Ağdam hospitalındadır, onların bədənlərində çoxsaylı dərin yaralar var. "Tayms" qəzeti: "Erməni əsgərləri yüzlərcə qaçqın ailəsini qırıblar. Sağ qala bilənlər xəbər veriblər ki, erməni əsgərləri 450-dən artıq azərbaycanlını güllələyiblər, onlardan çoxu uĢaq və qadınlardır. Yüzlərcə, Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|