olaraq, ən azı 6) olan və müvafiq olaraq sağalmaya üçün şansları
orta olan XCH-li xəstələr üçün istifadə edilir.
Xəstələr daha az sayda kurabellik prediktorlarına malik olduğu
və müvafiq olaraq gözlənilən terapevtik effektin alınması şansı daha
az olan hallarda, daha yüksək dozada r-İFN preparatları (A) və ya
daha tez-tez yeridilməsi (B) ilə fəqlənən standart VƏT
proqramlarının “gücləndirilmiş” variantlarından istifadə edilə bilər.
Belə VƏT proqramlarının mahiyyəti cədvəl 8-də əks olunmuşdur.
Cədvəl 8. Preparatın daha yüksək dozası ilə standart VƏT
proqramlarının “gücləndirilmiş” variantları
Proqram-
ların
variant-
ları
Dərman
preparat-
ları
Gündəlik
doza
Yeridilmə
yolu
Yeridilmə
rejimi
Müalicə
müddəti
r-İFN
ribavirin
6 mln BV
0,8-1,2 q *
dəri altı
per os
3 dəfə/həftə
gündəlik
6 ay
6 ay
А
r-İFN
ribavirin
6 mln BV
0,8-1,2 q *
dəri altı
per os
3 dəfə/həftə
gündəlik
12 ay
12 ay
r-İFN
ribavirin
3 mln BV
0,8-1,2 q *
dəri altı
per os
6 dəfə/həftə
gündəlik
6 ay
6 ay
В
r-İFN
ribavirin
3 mln BV
0,8-1,2 q *
dəri altı
per os
6 dəfə/həftə
gündəlik
12 ay
12 ay
Nəhayət, VƏT-ə ilkin-rezistent xəstələri (əvvəllər VƏT almış,
lakin sağalmamış) müalicə etmək lazım gəldikdə, standart
proqramlardan
fərqlənən
“modifikasiya
olunmuş”
VƏT
proqramlarından istifadə edilir. “Modifikasiya olunmuş” VƏT
proqramları: a) r-İFN preparatlarının çox yüksək dozaları ilə, məs.,
10-15 mln BV, b) r-İFN preparatlarının daha tez-tez yeridilməsi ilə
və c) effektivliyin “yüksəldilmə vasitəsi” kimi proqrama daha bir
preparatın daxil edilməsi ilə standart proqramlardan fərqlənirlər.
VƏT
proqramlarının
terapevtik
effektivliyinin
gücləndirilməsinin mövcud olan imkanlarına toxunduqda, qeyd
etməliyik ki, urxodezoksixol turşusu (UDXT) preparatının VƏT
kursu ərzində gündəlik per oral qəbulunun, VƏT-in effektivliyini
nəzərə çarpacaq dərəcədə artıra bildiyi hesab edilir.
Bu, xolestaz sindromunun inkişafının qarşısını alır və xəstələr
tərəfindən müalicənin keçirilməsini nəzərə çarpacaq dərəcədə
yaxşılaşdıraraq, onun uzaq nəticələrinə pozitiv təsir göstərir. Həmin
effektləri UDXT-da olan sitoprotektiv, antioksidant və antiapoptoz
aktivliklər ilə əlaqələndirirlər. Bu preparatın daha məşhur
kommersiya formalarına “ursofalk”, “xoludeksan”, “safra” və b.
aiddir.
Qeyd etmək lazımdır ki, hər bir konkret xəstədə bu və ya digər
VƏT proqramının seçimi, orqanizmin həyat fəaliyyətinin vacib
fizioloji sistemlərinin xüsusiyyəti, onun yaşı, cinsi, bədən kütləsi,
həmçinin, onda kurabellik prediktorlarının varlığını nəzərə almaq
şərtilə həyata keçirilməlidir.
Belə seçim isə konkret xəstədə preparatların seçilmiş dozası ilə,
bu preparatların əlavə təsirlərinin yaranmasının potensial riskinin
qarşılaşdırılmasını tələb edir. Yaddan çıxmamalıdır ki, preparatın az
dozası və gec-gec yeridilməsi müalicənin əsas məqsədinə çatmağa
imkan vermir, yüksək doza və tez-tez yeridilmə isə həm yanaşı
təsilərin güclənməsi riski ilə, həm də xəstədə VƏT-ə refrakterliyin
formalaşmasının mümkünlüyü ilə müşayiət olunur. Məhz buna görə,
mövcud müalicə proqramları istifadə edilən preparatların effektivliyi
və yanaşı effektləri arasında bir növ kompromisdir.
VİRUS ƏLEYHİNƏ TERAPİYANIN EFFEKTİVLİYİNİN
QİYMƏTLƏNDİRİLMƏSİ
Aparılan müalicənin effektivlik kontrolu həm onun aparılması
ərəfəsində, həm də onun bitməsindən sonra həyata keçirilməlidir.
VƏT-in effektivliyinin qiymətləndirilməsinin və kontrolunun
əsas metodu xəstədə “virus yükünün“ azalma faktının qeyd
edilməsidir. Bu azalma, VƏT başlamazdan öncə təyin olunmuş virus
RNT-sinin konsentrasiyasının son nəticə ilə müqayisədə minimum
olaraq 100 dəfə (yəni iki onluq loqarifm) azalması şəklində
olmalıdır. Bəllidir ki, bu qiymətləndirmə üçün müalicədən bilavasitə
əvvəl virus yükünün miqdarı haqqında uyğun məlumatın olması
vacibdir.
Qeyd edək ki, VƏT-dən sonra virus RNT-sinin yox olması faktı
da virus yükünün azalması kimi qəbul edilir (müalicədən əvvəl
virus RNT-sinin konsentrasiyasından asılı olmayaraq).
Virus əleyhinə müalicənin effektivliyi adətən bir neçə dəfə
qiymətləndirilir. Virus əleyhinə terapiya dövründə aparılmış (adətən
müalicə başladıqdan sonra hər 2-3 aydan bir) qiymətləndirmə - cari,
VƏT bitdikdən sonra müalicənin effektivliyinin qiymətləndirilməsi
isə son (final) hesab edilir.
VƏT başladıqda ilk 3 aydan sonra aparılan “erkən” kontrol
müayinəsinə mühüm dəyər verilir. Müayinə belə aparılır: 1) VƏT
effektivliyinin
təsdiqi
üçün
2)
onun
davam
etməsinin
məqsədəuyğunluğunun təyini üçün.
Əgər müayinədə virus yükünün dürüst azalması (100 dəfədən
çox) və ya itməsi müəyyən edilərsə, başlanğıc terapiya effektiv
hesab edilir. Bu isə xəstədə müalicənin davamlı virusoloji
effektinin alınması şansını xeyli yüksəldir və həmin “erkən”cavablı
xəstələrin müalicəsi davam edilməlidir.
Əgər müayinədə qanda virus yükünün azalması və ya virus
RNT-sinin yox olmasını aşkarlanmırsa, o zaman başlanğıc terapiya
kifayət qədər effektiv hesab edilmir, müalicədən uzunmüddətli
effektin alınması şübhəli sayılır. Belə hallarda virus əleyhinə
terapiyanın davam etdirilməsi məqsədəuyğun sayılmır.
VƏT başlanmasından əvvəl əsas qaraciyər fermentlərinin (AlAT
və AsAT) aktivliyinin yüksəlməsi müəyyən edilmiş xəstələrdə VƏT-
in effektivliyinin “erkən” qiymətləndirilməsi zamanı bu fermentlərin
aktivliklərinin normallaşması faktı da nəzərə alınmalıdır. Eyni
zamanda VƏT-in başlanğıc mərhələsinin effektiv olmasını qəbul
etmək üçün virus yükünün minimum 10 dəfə azalması müəyyən
edilməlidir. Yalnız bu halda virus əleyhinə müalicə davam etdirilə
bilər.
Virus
əleyhinə
terapiyanın
effektivliyinin
final
qiymətləndirilməsi iki kriteri əsasında həyata keçirilir: 1) müalicə
bitən anda qiymətləndirilən bilavasitə nəticə, və 2) əldə edilmiş
remissiyanın müddətinə görə təyin edilən uzaq nəticə.
Müalicənin bilavasitə nəticəsi bir neçə göstərici ilə (biokimyəvi,
morfoloji və s.) qiymətləndirilir ki, onların içərisində ən vacibi
qanda virus RNT-sinin yoxluğu hesab edilir. Əgər VƏT bitdikdən
sonra xəstənin qanında HCV-nin RNT-si aşkar edilirsə, onda
Dostları ilə paylaş: |