Xülasə I. Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat Dünya iqtisadiyyatında meyillər 5
Yüklə 2,68 Mb. Pdf görüntüsü
|
13 Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat Əsas kapitala yönəldilən investisiyaların 74%-i qeyri-neft sektorunun payına düşmüşdür. Ümumilikdə, qeyri-neft sektoruna investisiya qoyuluşları ötən ilin müvafiq dövründəki səviyyəni 31.2% üstələmişdir. Qeyri-neft sektorunun sahələri arasında kənd təsərrüfatı, tikinti, rabitə və informasiya texnologiyaları və təhsil üzrə investisiyalar xüsusilə yüksək templə artmışdır. 1.2.3. Məcmu təklif 2012-ci ilin yanvar-sentyabr aylarında ÜDM real ifadədə 1.1% artmış və nominal olaraq 40 mlrd. manata çatmışdır. Hesabat dövründə qeyri-neft sektorunda artım 10.2% təşkil etmişdir. Yaradılan əlavə dəyərin 2/3 hissəsi məhsul istehsalı sahələrinin, 1/3 hissəsi isə xidmət sahələrinin payına düşür.
sektorundakı aktivlik hesabına baş vermişdir. Belə ki, ÜDM-in yarısı qeyri-neft sektorunun payına düşmüş və iqtisadiyyatın bu sektoru ümumi artıma 5% bəndindən çox artırıcı töhfə vermişdir. Cari ilin 9 ayında qeyri-neft sektorunun bütün sahələrində artım müşahidə edilmişdir. Sahələr arasında ən yüksək artım tempi tikinti, yaşayışın təşkili və ictimai iaşə, rabitə və emal sənayesində qeydə alınmışdır. Sənayedə artım əsasən qida, metallurgiya, maşınqayırma və kimya sənayesindən qaynaqlanmışdır. Kənd təsərrüfatında isə müşahidə olunan yüksək artım həm bitkiçilik məhsulları istehsalında, həm də heyvandarlıqda baş vermişdir. Hesabat dövründə xam neft hasilatı 7.1% azalmış, təbii qaz hasilatı isə 5.3% artmışdır. Dövr ərzində qızıl və gümüş yataqlarından müvafiq olaraq 674 və 378 kq-dan çox hasilat əldə edilmişdir.
Mərkəzi Bankın, habelə beynəlxalq institutların proqnozlarına görə yaxın perspektivdə ölkədə iqtisadi artımın davam edəcəyi gözlənilir. BVF açıqladığı son iqtisadi xülasəsində Azərbaycan üzrə iqtisadi artımın cari il və gələn il də davam edəcəyini qeyd etmişdir. Fond ölkə üzrə iqtisadi artımı 2012 və 2013-cü illər üçün müvafiq olaraq 3.9% və 2.7% artacağını proqnozlaşdırır 1 . Bütövlükdə BMT, BVF, AYİB və DB-nın proqnozları 2012-ci ildə ölkədə iqtisadi artımın ortalama 3.5% olacağını göstərir. AMB tərəfindən aparılan Real Sektorun Monitorinqi də iqtisadi aktivlik üzrə gözləntilərin optimist olduğunu göstərir. Belə ki, RSM nəticələrinə əsasən ilin əvvəlindən sənaye üzrə istehsal və ticarət üzrə satış gösləntisi indeksi artıma meyillidir. Pozitiv gözləntilər xüsusilə sənayenin qida, tikinti materiallarının istehsalı və toxuculuq alt seksiyalarında, ticarətin isə mebel, elekrtik məişət avadanlıqları seqmentlərində müşahidə edilmişdir. Gözləntilərin belə pozitiv olması sənayedə realizə olunmamış izafi mal ehtiyatının azalmasında da özünü büruzə
1
Mənbə: BVF, www.imf.org / World Economic Outlook, Oktyabr 2012 14 Qlobal iqtisadi proseslər və milli iqtisadiyyat vermişdir. Ümumilikdə, AMB tərəfindən aparılan RSM nəticələri son aylar istehsalı artan, dövriyyəsi çoxalan müəssisələrin sayının yüksəldiyini və bu artımın dayanıqlı olduğunu göstərir. Mərkəzi Bankın qiymətləndirmələrinə görə məcmu buraxılış kəsiri (MBK – output gap; ÜDM-in potensial səviyyəsi ilə faktiki səviyyəsinin fərqi) 2011-ci ildəki -0.5%-dən 2012-ci ildə pozitiv zonaya daxil olaraq təqribən +1% təşkil edəcəyi gözlənilir. Dövlət tələbinin artması məcmu buraxılış kəsirinin pozitiv zonada qalmasında əhəmiyyətli rol oynayacaqdır. 1.2.4. Makroiqtisadi tarazlıq Dünya bazarlarında ərzaq məhsullarının qiymətinin artmağa başlaması və məcmu tələbin genişlənməsi fonunda ölkə iqtisadiyyatında makroiqtisadi sabitlik təmin edilmişdir. 2012- ci ilin 9 ayında kənd təsərrüfatı məhsulları üzrə qiymət azalması müşahidə olunmuş və təkrəqəmli inflyasiya səviyyəsi qorunmuşdur. 1.2.4.1. İstehlak Qiymətləri İndeksi (İQİ). 2012-ci ilin 9 ayında orta ilik inflyasiya 1.5% təşkil etmişdir ki, bu da ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə nəzərə çarpacaq dərəcədə aşağıdır. Belə ki, 2011-ci ilin 9 ayında ərzaq qiymətləri 3.4% artdığı halda, 2012-ci ildə ərzaq qiymətləri 5.5% azalmışdır ki, bu da son nəticədə ümumi qiymətlərdə deflyasiya (-2.7%) ilə nəticələnmişdir. Qeyri-ərzaq malları üzrə orta illik inflyasiya 1.2% artmış, ilin əvvəlinə nisbətən isə sabit qalmışdır. Xidmətlər üzrə isə qiymətlər ilin əvvəlinə nisbətən 0.3% bahalaşmış, orta illik dəyişmə isə 1.4% olmuşdur. 2012-ci ilin 9 ayında inflyasiyanın dekompozisiyası üzrə təhlillər nəticəsində ümu- mi qiymət səviyyəsinin əsasən ərzaq mallarında qiymət dəyişməsi hesabına formalaşdığı müəyyən olunmuşdur. Belə ki, orta illik inflyasiyanın 0.7 faiz bəndi ərzaq məhsullarının, 0.4 faiz bəndi qeyri-ərzaq mallarının və 0.4 faiz bəndi xidmətlərin bahalaşması ilə əlaqədar olmuşdur. Dövlət tərəfindən tənzimlənən malların və mövsümi volatilliyə malik olan məhsulların qiymət dəyişməsindən təmizlənərək hesablanan orta illik baza inflyasiyası 1.9%, ilin əvvəlindən
Yüklə 2,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|