Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
21
R-squared
0.83
0.71
0.85
0.76
AR(1) p-value
AR(2) p value
J-statistics
J test p-value
0.99
1.0
13.18
0.43
0.59
0.77
22.94
0.46
0.50
0.69
21.6
0.54
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada ifadə edilmişdir. Mötərizədə əmsalların standart xətaları verilmişdir.
AR(1) və AR(2) tənliyin qalıqları fərqinin uyğun olaraq birinci və ikinci dərəcədən serial korrelyasiyasını (H0=serial
korrelyasiya yoxdur) əks etdirir. J-statistikası instrumentlərin etibarlılığını (H0=instrumentlər etibarlıdır) əks etdirən
testdir.
*-10% , **-5%, ***-1% əminlik intervalında statistik əhəmiyyətliliyi əks etdirir.
Cədvəl 12. Kapital məhsulları idxalının elastikliyi
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada, dREER isə loqarifmik fərq formasında verilmişdir. Real
idxal kapital- kapital məhsulları idxalını, Qeyri-neft ÜDM- ölkəmizin illik qeyri-neft ÜDM-ni, Neft
gəlirlərinin transferi - büdcəyə olan transfertləri, RER bilateral- manat və tərəfdaş ölkənin milli
məzənnəsini, REER- manatın real effektiv məzənnəsini ifadə edir.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Asılı dəyişən:
Real idxal kapital
FE
FE
FMOLS
FMOLS
GMM
GMM
GMM
Qeyri-neft ÜDM
1.53
1.85*
0.81
0.79
1.24
1.07*
0.89*
Neft gəlirlərinin transferi
(1.26)
0.004
(0.20)
(1.05)
-0.01
(0.20)
(0.52)
0.05
(0.16)
(2.04)
0.07
(0.26)
(1.17)
-0.02
(0.11)
(0.61)
0.06
(0.04)
(0.49)
0.10**
(0.04)
RER bilateral
-0.58
-0.35
-0.57
(0.82)
(1.05)
(0.60)
REER
-0.49
-0.23
0.30
dREER
(1.46)
(4.27)
(0.20)
0.59***
(0.10)
Sabit
-5.01
-7.65
(9.69)
(8.35)
Müşahidə sayı
152
276
134
248
136
220
220
R-squared
0.75
0.75
0.04
0.02
AR(1) p-value
AR(2) p value
J-statistics
J test p-value
n\a
0.52
13.6
0.25
0.06
0.89
23.75
0.36
0.04
0.90
23.4
0.37
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada ifadə edilmişdir. Mötərizədə əmsalların standart xətaları verilmişdir.
AR(1) və AR(2) tənliyin qalıqları fərqinin uyğun olaraq birinci və ikinci dərəcədən serial korrelyasiyasını (H0=serial
korrelyasiya yoxdur) əks etdirir. J-statistikası instrumentlərin etibarlılığını (H0=instrumentlər etibarlıdır) əks etdirən
testdir.
*-10% , **-5%, ***-1% əminlik intervalında statistik əhəmiyyətliliyi əks etdirir.
Cədvəl 13. İstehlak məhsulları idxalının elastikliyi
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada, dREER isə loqarifmik fərq formasında verilmişdir. Real
idxal istehlak- istehlak məhsulları idxalını, Qeyri-neft ÜDM- ölkəmizin illik qeyri-neft ÜDM-ni, Neft
gəlirlərinin transferi - büdcəyə olan transfertləri, RER bilateral- manat və tərəfdaş ölkənin milli
məzənnəsini, REER- manatın real effektiv məzənnəsini ifadə edir.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Asılı dəyişən:
Real idxal istehlak
FE
FE
FMOLS
FMOLS
GMM
GMM
GMM
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
22
Qeyri-neft ÜDM
2.0**
1.80***
-0.25
0.45
1.76***
1.62**
1.64***
Neft gəlirlərinin transferi
(1.04)
-0.26
(0.17)
(0.68)
-0.25**
(0.13)
(0.36)
-0.06
(0.11)
(1.21)
0.08
(0.15)
(0.36)
-0.25***
(0.05)
(0.12)
-0.27***
(0.02)
(0.11)
-0.11**
(0.01)
Real bilateral məzənnə
0.91
1.84***
0.87***
(0.68)
(0.72)
(0.29)
Real effektiv məzənnə
1.39
0.23
1.29***
dREER
(0.94)
(2.54)
(0.17)
0.79***
(0.06)
Sabit
-14.28
-15.05
(8.03)
(5.38)
Müşahidə sayı
152
286
134
257
136
257
257
R-squared
0.70
0.73
0.12
0.05
AR(1) p-value
AR(2) p value
J-statistics
J test p-value
n\a
n\a
13.05
0.36
0.06
0.89
26.81
0.31
0.01
0.59
25.2
0.39
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada ifadə edilmişdir. Mötərizədə əmsalların standart xətaları verilmişdir.
AR(1) və AR(2) tənliyin qalıqları fərqinin uyğun olaraq birinci və ikinci dərəcədən serial korrelyasiyasını (H0=serial
korrelyasiya yoxdur) əks etdirir. J-statistikası instrumentlərin etibarlılığını (H0=instrumentlər etibarlıdır) əks etdirən
testdir.
*-10% , **-5%, ***-1% əminlik intervalında statistik əhəmiyyətliliyi əks etdirir.
Cədvəl 14. Aralıq məhsulları idxalının elastikliyi
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada, dREER isə loqarifmik fərq formasında verilmişdir.
Real idxal aralıq- aralıq məhsulları idxalını, Qeyri-neft ÜDM- ölkəmizin illik qeyri-neft ÜDM-ni,
Neft gəlirlərinin transferi - büdcəyə olan transfertləri, RER bilateral- manat və tərəfdaş ölkənin
milli məzənnəsini, REER- manatın real effektiv məzənnəsini ifadə edir.
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)
(6)
(7)
Asılı dəyişən:
Real idxal aralıq
FE
FE
FMOLS
FMOLS
GMM
GMM
GMM
Qeyri-neft ÜDM
1.3
1.04
1.49
1.12
1.26***
1.09***
1.82***
Neft gəlirlərinin transferi
(0.96)
0.08
(0.15)
(0.83)
-0.09
(0.15)
(1.42)
0.12
(0.22)
(1.12)
-0.10
(0.18)
(0.22)
0.01
(0.03)
(0.36)
-0.14***
(0.04)
(0.29)
-0.12***
(0.02)
Real bilateral məzənnə
-0.76
-0.37
(0.62)
(0.29)
Real effektiv məzənnə
0.57
-1.32
0.65
0.77***
dREER
(1.15)
(0.90)
(1.33)
(0.15)
0.57***
(0.05)
Sabit
-2.77
-5.45
-15.05
(7.38)
(6.58)
(5.38)
Müşahidə sayı
152
286
134
257
136
228
228
R-squared
0.74
0.62
0.75
0.66
AR(1) p-value
AR(2) p value
J-statistics
J test p-value
0.24
0.71
13.46
0.41
n\a
0.80
26.81
0.20
0.00
0.55
26.8
0.26
Bütün dəyişənlər natural loqarifmik formada ifadə edilmişdir. Mötərizədə əmsalların standart xətaları verilmişdir.
AR(1) və AR(2) tənliyin qalıqları fərqinin uyğun olaraq birinci və ikinci dərəcədən serial korrelyasiyasını (H0=serial
Mərkəzi Bank və İqtisadiyyat – N2, 2014
23
korrelyasiya yoxdur) əks etdirir. J-statistikası instrumentlərin etibarlılığını (H0=instrumentlər etibarlıdır) əks etdirən
testdir.
*-10% , **-5%, ***-1% əminlik intervalında statistik əhəmiyyətliliyi əks etdirir.
G.T
AH
İ
RO VA
D
Ö VL ƏT XƏRC L ƏRI VƏ IQT ISA DI ART IM A RASIN DA ƏL AQƏL ƏRIN N ƏZ ƏRI
-
EM PIR IK T ƏDQIQI
Xülasə
Tədqiqat işi dövlət xərcləri və iqtisadi artım arasında əlaqənin araşdırılmasına həsr
olunmuşdur. Bu məqsədlə müxtəlif ölkələr üzrə aparılmış tədqiqat işləri
icmallaşdırılmış və BARS əyrisinin qiymətləndirilməsi üzrə nəticələr müqayisə
edilmişdir.
Ümumilikdə, aparılmış tədqiqat işinin yekun nəticəsi büdcə xərcləri ilə ÜDM
arasında mənfi əlaqənin olması fikrini təsdiqləməmişdir. Tədqiqatın nəticəsinə görə,
büdcə xərclərinin effektivliyindən asılı olaraq, büdcə xərcləri və iqtisadi artım
arasında əlaqə müsbət və ya mənfi ola bilər.
Açar sözlər: dövlət xərcləri, iqtisadi artım, BARS əyrisi
Jel təsnifatı: F43, H72
G.Tahirova
Theoretical-empirical analysis of the relationship between government expenditure
and economic growth
Abstract
The article examines the relationship between government expenditure and
economic growth. For this purpose, the existing literature is reviewed, and the
estimation results of BARS curves are compared. In general, the conducted research
does not confirm the existence of the negative relationship between government
expenditure and economic growth. The results also show that whether the
relationship between government expenditure and economic growth is negative or
positive depends on the effectiveness of the government expenditure.
Key words: government expenditure, economic growth, BARS curve
Jel classification: F43, H72