İlin sonunda nail olunası nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: Elmi tədqiqat - axtarış
Təd.XI.1. Şagird tədqiqatın mövzusunu və tədqiqatın mərhələlərini müəyyənləşdirə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Tədqiqatın məqsədini müəyyənləşdirir və formalaşdırırsa;
-
Müvafiq informasiya toplamaq mənbələrini müəyyənləşdirirsə;
-
Sübut edilmiş mülahizə/ehtimal bildirirsə;
-
Göstəricilərin əldə edilməsi yollarını seçirsə (məs., sınaqla, səyyar işləri keçirməklə, sorğu ilə, məsələ ətrafında ədəbiyyatın axtarılması ilə);
-
Daimi və dəyişən (asılı, asılı olmayan) parametrləri bir-birindən ayırırsa;
-
Tədqiqatın şəraitlərini və keçirilmə mərhələlərini müəyyənləşdirirsə;
-
Müvafiq cihazlar/avadanlıqlar/alətlər seçirsə, seçimini əsaslandırırsa;
-
Göstəricilərin qeydəalınma formalarını müəyyənləşdirirsə (cədvəllər, qrafiklər, siyahılar, fotolar, qeydlər).
Təd.XI.2. Şagird tədqiqat üsulunu həyata keçirə/göstəriciləri qeyd edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Müvafiq informasiya tapır və təhlil edirsə;
-
Müvafiq materialdan və ya/ləvazimatdan istifadə edir və planlaşdırılmış sınağı təhlükəsizlik qaydalarına əməl etməklə keçirirsə;
-
Müşahidə və ya/ölçmələr həyata keçirir, etibarlı göstəricilər əldə edirsə;
-
Yoxlama sınağı planlaşdırır və keçirirsə;
-
Göstəricilərin müvafiq dəqiqliklə qeydə-alınması üçün müşahidə edir, ölçür, informasiya-kommunikasiya vasitələrindən istifadə edirsə (məs., dəyişkənliyin xronoloji ardıcıllıqla qeyd edilməsinin əhəmiyyəti);
-
Özünün və başqalarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müvafiq qaydalardan istifadə edirsə.
Təd.XI.3. Şagird müxtəlif kommunikasiya vasitələrindən istifadə etməklə göstəriciləri təqdim edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Göstəriciləri təqdim etmək üçün müxtəlif üsullardan istifadə edirsə (diaqramlar, cədvəllər, qrafiklər, siyahılar);
-
Kəmiyyət və keyfiyyət göstəricilərini əks etdirmək üçün informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə edirsə.
Təd.XI.4. Şagird göstəriciləri təhlil edə və qiymətləndirə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Göstəricilər və yaxud dəyişikliklər arasında asılılıqları təsvir etmək üçün diaqramlardan, cədvəllərdən və qrafiklərdən istifadə edirsə;
-
Göstəriciləri təhlil edir (məs., orta hesabi kəmiyyət və ortadan sınmanın müəyyən edilməsi), lazım gəldikdə yoxlama sınağının nəticələrinin nəzərə alınması ilə nəticələr çıxarırsa;
-
Deyilmiş ehtimalı təsdiq etmək və ya nəticələr çıxarmaq üçün göstəricilərin kifayət edib-etmədiyini müzakirə edirsə (miqdarca və keyfiyyətcə);
-
Deyilmiş ehtimalı nəticələrlə tutuşdurursa, fərq olduğu halda səbəblərini izah edirsə;
-
Müşahidə və ölçmələr zamanı aşkara çıxmış gözlənilməz hadisələri müzakirə edirsə, onları izah etməyə çalışırsa;
-
Çıxarılmış nəticələrin növbəti ehtimalı söyləmək imkanı verib-vermədiyini qiymətləndirirsə;
-
Lazım gəldikdə növbəti sınağı planlaşdırırsa;
-
İstifadə olunmuş metodların təkmilləşdirilməsi yollarını işləyib-hazırlayırsa.
İstiqamət: Kimyəvi hadisələr
Kim.XI.5. Şagird üzvi birləşmələri xarakterizə edə, onların əhəmiyyəti barədə mülahizə yürüdə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Üzvi birləşmələrin quruluşu nəzəriyyəsinin əsas müddəaları barədə mülahizə yürüdürsə;
-
Birləşmənin struktur formulunu tərtib edirsə. Üzvi birləşmənin formuluna əsasən müvafiq sinfə aid edərsə və beynəlxalq nomenklaturaya əsasən sadalayarsa;
-
Sadə tərkibli üzvü birləşmələrin izomerlərinin struktur düsturlarını tərtib edirsə;
-
Birləşmənin kimyəvi düsturunun nəzərə alınması ilə struktur düsturunu tərtib edir və onda mövcud olan rabitəni xarakterizə edirsə;
-
Doymuş və doymamış rabitələri fərqləndirirsə. Hüceyrə rəqslərinin meydana gəlməsi mexanizmləri barədə mülahizə yürüdür və  - rabitələrinin yaranmasını sxematik əks etdirirsə;
-
Üzvü maddələrin xassələrini onların tərkibinə daxil olan funksional qrupla əlaqələndirirsə;
-
Üzvü birləşmələrin ən əhəmiyyətli xüsusiyyətlərini onlardan tibdə, məişətdə-həyatda, kənd təsərrüfatında və texnikada istifadə etməklə əlaqələndirirsə;
-
Hidrogenlərin və onların funksional məhsullarının molekulyar və struktur modellərini karbonun atomda elektron orbitalarının hibridləşməsinin nəzərə alınması ilə yaradırsa. Üzvi birləşmələr sinifləri arasında qarşılıqlı əlaqələri təsdiq edən kimyəvi çevrilmələrin və onların mexanizmlərinin nümayişi üçün istifadə edirsə;
-
Karbonların və onların məhsullarının fiziki xassələrini aşkar etmək üçün sınaqlar planlaşdırır və keçirirsə, nəticələri təhlil edirsə;
-
Üzvi birləşmələrin spesifik xüsusiyyətlərini onların molekullarına daxil olan atomların və ya atomlar qruplarının qarşılıqlı təsiri ilə izah edirsə;
-
Üzvi birləşmələr sinifləri arasında əlaqələri təsvir edir və müvafiq sxemlər tərtib edirsə. Müvafiq reaksiyaların bərabərliklərini yazırsa;
-
Təbii və sintetik lifləri sadə sınaqlar əsasında fərqləndirirsə.
Proqramın məzmunu
Üzvi birləşmələr quruluşu nəzəriyyəsi. Üzvi birləşmələrdə elektron orbitallıq hibridləşdirilməsi. Üzvi birləşmələrin təsnifatı. İzomer anlayışı (zəncir, növbəli rabitə yerləşməsi, səma – və trans – izomeriya).
Alkanlar: Homologen sıra, quruluş, nomenklatura, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələr, istifadə etmə.
Alkenlər: Homoloji sıra, quruluş, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələr, istifadə etmə. Markovnikov qaydası.
Alinlər: ümumi xarakteristika. Asetilen-quruluş, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələr, istifadə etmə.
Arenlər: benzol – quruluşu, qəbulu, xassələri və istifadə olunması. Bərabərliyi. Atomların bərabərlik nümunəsində qarşılıqlı təsiri.
Karbonların hidro istehsalçıları: alkanollar – homoloji sıra, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələr, istifadə etmə. Etilenqlikol və qliserin. Fenol. Onların xassələri və istifadə olunması.
Aldehidlər: homoloji sıra, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələri, istifadə olunması.
Ketonlar: aseton.
Karbon turşuları: homoloji sıra, qəbul, fiziki və kimyəvi xassələri, istifadə olunması. Qarışqa turşusu, acı turşu. Palmitin və stearin turşuları barədə təsəvvür.
Esterlər: esterifizasiya və hidroliz reaksiyaları.
Yağlar: maye və möhkəm yağlar, xassələri və istifadə olunması.
Karbonlar: mono-, di-və polisaxaridlərin üzvləri: qlükoza, onun silsilə formaları və kimyəvi xassələri; fruktoza, saxaroza, nişasta və sellüloz, onların ümumi xarakteristikası.
Aminlər: xüsusiyyətləri və istifadə olunması.
Amin turşuları: quruluşu və xassələri. Peptid rabitə.
Zülallar: quruluşu, təbiətdə rolu.
Yüksək molekulyarlı birləşmələrin ümumi xarakteristikası: polimer, monomer, adi dairə, polimerizasiyanın keyfiyyəti. Polimerizasiya və polikondensasiya reaksiyaları.
Fizikanın gücləndirilmiş tədrisi statusuna malik olan məktəblər üçün fənn kompetensiyaları
XI Sinif
Fizika
(gücləndirilmiş – həftədə 5 saat)
Standart
İlin sonunda istiqamətlər üzrə nail olunası nəticələr:
Elmi tədqiqat – axtarış
|
Fiziki hadisələr
|
Fiz.güc.XI.1. Şagird məsələnin eksperimental tədqiqini apara bilər.
Fiz.güc.XI.2. Şagird məsələni nəzəri tədqiq edə bilər.
|
Fiz.gücXI.3. Şagird mexaniki rəqsi və dalğaları xarakterizə edə bilər.
Fiz.gücXI.4. Şagird elektromaqnit rəqsləri və dalğalarını xarakterizə edə bilər.
Fiz.gücXI.5. Şagird işığın ikiqat təbiətini tədqiq edə bilər.
Fiz.güc.XI.6. Şagird molekulyar – kinetik nəzəriyyənin və termodinamika qanunlarının köməyi ilə istilik hadisələrini təhlil edə bilər.
Fiz.güc.XI.7. Şagird atomun quruluşu, radioaktivliyi və radioaktiv şüalanmanın növlərini təsvir edə bilər.
Fiz.güc.XI.8. Şagird nüvənin quruluşunu təsvir edə və nüvələrin qarşılıqlı təsiri barədə mülahizə yürüdə bilər.
|
İlin sonunda nail olunası nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: Elmi tədqiqat - axtarış
Fiz.güc.XI.1. Şagird məsələnin eksperimental tədqiqini apara bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Tədqiqatın məqsədini formalaşdırırsa;
-
Mülahizə/ehtimal bildirirsə;
-
Tədqiqatın keçirilməsi mərhələlərini və şəraitlərini müəyyənləşdirirsə, lazım gəldikdə iş düsturu çıxarırsa;
-
Müvafiq cihazlar/avadanlıqlar/alətlər seçirsə;
-
Eksperimental avadanlığı sxematik təqdim edirsə və onun foto-şəkilini gətirirsə;
-
Ölçüləsi kəmiyyətləri sadalayırsa;
-
Müvafiq materialdan/cihazlardan istifadə edir və planlaşdırılmış sınağı keçirirsə;
-
Özünün və başqalarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müvafiq qaydalardan istifadə edirsə;
-
Ölçmələrin nəticələrini cədvəl şəklində təqdim edirsə;
-
Lazım gəldikdə ölçülmüş kəmiyyətləri və ya onların funksiyaları arasında asılılıq cədvəlini qura bilirsə;
-
Göstəriciləri təhlil edir və nəticələr çıxarır və yaxud onların axtarılası kəmiyyətlərini axtarmaq üçün istifadə edirsə;
-
Deyilmiş ehtimal üzrə nəticələri müqayisə edirsə;
-
Müşahidələr və ölçmələr zamanı aşkara çıxmış anomaliyaları müzakirə edir və onların izahına çalışırsa;
-
Sınaqların təhlilini keçirirsə.
Fiz.güc.XI.2. Şagird məsələni nəzəri tədqiq edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Tədqiqatın məqsədini formalaşdırırsa;
-
Tədqiqat zamanı istifadə olunmuş izahatları sadalayırsa;
-
Verilmiş məsələnin tədqiqatına lazım ola biləcək qanunları və düsturları seçirsə;
-
Tədqiqatı həyata keçirirsə;
-
Alınmış nəticəni təhlil edirsə;
-
Kəmiyyət nəticələrin alınması zamanı təqribi rəqəmlərin təsiri qaydalarından düzgün istifadə edirsə;
-
Mümkün olduğu hallarda nəzəri nəticəni eksperimentlə müqayisə edirsə;
-
Təqdimat zamanı informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə edirsə.
İstiqamət: Fiziki hadisələr
Fiz.gücXI.3. Şagird mexaniki rəqsi və dalğaları xarakterizə edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Cisimlərin mexaniki rəqslərini öyrənmək üçün sınaqlar planlaşdırır və keçirirsə, müvafiq ölçmələr aparır və rəqslərin xarakterik kəmiyyətləri arasında əlaqəni təsvir edirsə;
-
Rezonans hadisəsini təhlil edirsə, məişətdən – həyatdan bu hadisəni əks etdirən faktları sadalayırsa;
-
Rəqsin xarakterik fiziki kəmiyyəti arasında kəmiyyət əlaqəsini təhlil edirsə;
-
Harmonik rəqsləri kəmiyyətcə təsvir edirsə;
-
Eninə və uzununa dalğaların yayılmasını xarakterizə edirsə;
-
Sınaqlar keçirir və səsin yaranması və yayılmasını müşahidə edirsə, səs mənbəyi misallarını sadalayırsa;
-
Müxtəlif mühitdə səsin yayılmasının sürəti barədə informasiya toplayır, bir-biri ilə müqayisə edir və onlar arasında mövcud olan fərqlərin səbəbləri barədə arqumentli ehtimal söyləyirsə;
-
Heyvanlar və insanlar tərəfindən dərk edilmiş səsin tezliyi barədə informasiya toplayır, təhlil edir və müxtəlif təsviredici üsullarla təqdim edirsə;
-
Mexaniki dalğaları (əksolunma, sınma, difraksiya, interferensiya) öyrənmək üçün sınaqlar planlaşdırır və keçirirsə, nəticələri təhlil edir və müvafiq nəticələr söyləyirsə;
-
Dopler effektini müşahidə edir və kəmiyyətcə təsvir edirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.gücXI.4. Şagird elektromaqnit rəqsləri və dalğalarını xarakterizə edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Mexaniki və elektrik rəqsləri arasında analogiya tapırsa;
-
Dəyişən cərəyanın generator sxemini təqdim edir və onun hərəkət prinsipini izah edirsə;
-
Dəyişən cərəyanın elektrik enerjisi generasiyasında və verilməsində əhəmiyyətini qiymətləndirirsə;
-
Elektromaqnit dalğaları şkalasını sxematik təqdim edirsə və elektromaqnit şüalanmasını onun dalğa uzunluğuna əsasən kəmiyyətcə fərqləndirirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.gücXI.5. Şagird işığın ikiqat təbiətini tədqiq edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
İşığın dalğalı təbiətini öyrənmək üçün sınaqlar planlaşdırır və keçirirsə, nəticələri təhlil edir və müvafiq nəticələr çıxarırsa;
-
İşıq axını, işıq gücü və işıqlanma arasında kəmiyyət əlaqələri müəyyən edirsə;
-
Foto-effekt eksperimentini təhlil edir və işığın kvant təbiəti barədə müvafiq nəticələr çıxarırsa;
-
İşıqla bağlı təsəvvürlərin inkişafı barədə informasiya toplayır, təqdimat keçirirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.güc.XI.6. Şagird molekulyar – kinetik nəzəriyyənin və termodinamika qanunlarının köməyi ilə istilik hadisələrini təhlil edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Molekulyar – kinetika nəzəriyyəsinin əsas müddəalarını formalaşdırır, kəmiyyətcə və miqdarca ideal qazın daxili enerji və təzyiq temperaturu ilə əlaqələndirməyi bacarırsa;
-
Sadə sınaqların vasitəsi ilə termodinamik hadisələri nümayiş etdirsə;
-
İstilik mühərrikinin f.i.ə. xarakterizə edirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.güc.XI.7. Şagird atomun quruluşu, radioaktivliyi və radioaktiv şüalanmanın növlərini təsvir edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Rezerford sınağını təhlil edirsə, müvafiq nəticələr çıxarırsa;
-
Planetar modelin müqavimətlərini xarakterizə edirsə;
-
Hidrogen atomunun modelini Bor postulatlarından istifadə etməklə təsvir edirsə;
-
Şüalanmanın hissəciklər təbiətini və materiyanın dalğalı təbiətini xarakterizə edirsə;
-
Radioaktivlik hadisələrini təsvir edir, nüvənin bərkliyi barədə mülahizə yürüdürsə;
-
Müxtəlif elmi eksperimental tədqiqin analizi əsasında  şüalanmasını xarakterizə edir və onlardan istifadə etmək barədə mülahizə yürüdürsə;
-
Radioaktiv şüalanmanın bioloji təsiri barədə informasiya toplayır, təhlil edir və təqdimat şəklində təqdim edirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.güc.XI.8. Şagird nüvənin quruluşunu təsvir edə və nüvələrin qarşılıqlı təsiri barədə mülahizə yürüdə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Nüvə qüvvələrini xarakterizə edir, onları elektrik və qravitasiya ilə müqayisə edirsə;
-
Zəncirvari nüvə reaksiyasını sxematik təsviri verir, onu təhlil edirsə;
-
Nüvə reaktorunun iş prinsipini təsvir edirsə;
-
Nüvə enerjisindən həm dinc, həm də hərbi məqsədlərlə istifadə etmək barədə informasiya toplayır, mümkün təhlükələri təhlil edirsə;
-
Nüvə enerjisindən istifadə etməyin ətraf mühitə təsirini qiymətləndirirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Proqramın məzmunu
Mexaniki rəqslər və dalğalar.
Mexaniki rəqs, rəqsin müddəti və tezliyi. Harmonik rəqs və onun xüsusiyyətləri: faza, amplituda. Riyazi uzanmayan və çəkisiz sapdan asılmış cismin rəqslərinin mərhələlərinin düsturları. Məcburi rəqslər. Rezonans. Döyünmə.
Eninə və uzununa dalğa dalğaların əksi, sınması, Hyuqens prinsipi, difraksiya, interferensiya, dayanıqlı dalğa, Dopler effekti.
Səs, səsin mənbələri, səsin yaranması, yayılması və dərkedilməsi, yüksək səslilik, ucadan, ton, harmoniyalar.
Elektromaqnit rəqsləri və dalğaları.
Mexaniki və elektrik rəqslər arasında rəqslər. Elektrik rəqsləri, rəqsi kontur.
Dəyişən enerji: rezistor, kondensator və dəyişən enerjinin dairəsində blok; vektor diaqramı, dəyişən cərəyanın dairəsi üçün Om qanunu, dəyişən cərəyanın gücü, gərginliyin və cərəyanın effektik (hərəkət edən) əhəmiyyətləri, dəyişən cərəyanın generatoru, elektrik enerjisinin verilməsi, transformator.
Elektromaqnit dalğasının təbiəti və mənbəyi. İşıq, elektromaqnit dalğası kimi, elektromaqnit dalğalarının şkalası, radio əlaqənin prinsipləri.
İşığın ikiqat təbiəti.
İşığın dalğavari təbiəti, dispersiya, interferensiya, difraksiya, difraksiyalı şəbəkə, qütbləşmə. Difraksiv şəbəkədən istifadə etməklə işıq dalğası uzunluğunun müəyyən edilməsi.
İşığın Kvant təbiəti: qara cismin təsviri, Plank hipotezası, foto-effekt, foto-effekt qanunları. Fotonlar. Fotonun impulsu. İşığın təzyiqi.
Molekulyar – kinetik nəzəriyyənin əsasları və termodinamika.
Molekulyar-kinetik nəzəriyyənin əsas müddəaları, Broun hərəkəti, Mol kütləsi, Avoqadro rəqəmi, molekulun ölçülərinin qiymətləndirilməsi; ideal qaz, ideal qazın molekulyar – genetik nəzəriyyəsinin əsas bərabərlikləri; temperatur., mütləq temperatur, mütləq sıfır; ideal qaz; ideal qaz qanunları, izoproseslər.
Termodinamikada iş, daxili enerji. Termodinamikanın I qanunu ideal qazın daxili enerjisi. Daimi təzyiq və daimi həcm şəraitlərində qazın istilik tutumu. Mayer bərabərliyi. Adiabatik proses. Puason bərabərliyi. Termodinamikanın II qanunu, dəyişən və dəyişməyən proseslər. İstilik mühərriklərinin f.i.ə., Karno silsiləsi.
Parça buxarı. Qaynama temperaturunun təzyiqdən asılılığı. Rütubətlilik, mütləq və nisbi rütubətlilik, onların ölçülməsi.
Atomun quruluşu, radioaktivlik, nüvə.
Rezerford sınağı, atomun planetar modeli, planetar modelin müqavimətləri, Boris postulatları, hidrogen atomunun Boris nəzəriyyəsi.
Elektronların difraksiyası, De Broil dalğasının uzunluğu, Hayzenberqin qeyri-müəyyənlik prinsipi (impuls və koordinatlar üçün).
Radioaktivlik əks etdirilməsi; yarı parçalanma mərhələsi. Radioaktivliyin arxeologiyada, tibdə, biologiyada istifadə olunması.
Atom nüvəsinin quruluşu, nüvə gücləri, rabitə enerjisi.
Zəncirvari reaksiya, nüvə reaktoru; nüvə sintezi reaksiyası.
XII Sinif
Fizika
(gücləndirilmiş – həftədə 3 saat)
Standart
İlin sonunda istiqamətlər üzrə nail olunası nəticələr:
Elmi tədqiqat – axtarış
|
Fiziki hadisələr
|
Fiz.güc.XII.1. Şagird məsələnin eksperimental tədqiqini apara bilər.
Fiz.güc.XII.2. Şagird məsələni nəzəri tədqiq edə bilər.
|
Fiz.gücXII.3. Şagird nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsinin əsas prinsiplərini təsvir edə bilər.
Fiz.gücXII.4. Şagird aləmin yaranması və inkişafının müasir elmi nəzəriyyələrini təsvir edə bilər.
Fiz.gücXII.5. Şagird adi cisimlərin təsnifatını və onların qarşılıqlı təsirini təsvir edə bilər.
Fiz.güc.XII.6. Şagird müasir cəmiyyətin inkişafında fizikanın rolunu qiymətləndirə bilər.
|
İlin sonunda nail olunası nəticələr və onların indikatorları
İstiqamət: Elmi tədqiqat - axtarış
Fiz.güc.XII.1. Şagird məsələnin eksperimental tədqiqini apara bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Tədqiqatın məqsədini formalaşdırırsa;
-
Mülahizə/ehtimal bildirirsə;
-
Tədqiqatın keçirilməsi mərhələlərini və şəraitlərini müəyyənləşdirirsə, lazım gəldikdə iş düsturu çıxarırsa;
-
Müvafiq cihazlar/avadanlıqlar/alətlər seçirsə;
-
Eksperimental avadanlığı sxematik təqdim edirsə və onun foto-şəkilini gətirirsə;
-
Ölçüləsi kəmiyyətləri sadalayırsa;
-
Müvafiq materialdan/cihazlardan istifadə edir və planlaşdırılmış sınağı keçirirsə;
-
Özünün və başqalarının təhlükəsizliyini təmin etmək üçün müvafiq qaydalardan istifadə edirsə;
-
Ölçmələrin nəticələrini cədvəl şəklində təqdim edirsə;
-
Lazım gəldikdə ölçülmüş kəmiyyətləri və ya onların funksiyaları arasında asılılıq cədvəlini qura bilirsə;
-
Göstəriciləri təhlil edir və nəticələr çıxarır və yaxud onların axtarılası kəmiyyətlərini axtarmaq üçün istifadə edirsə;
-
Deyilmiş ehtimal üzrə nəticələri müqayisə edirsə;
-
Müşahidələr və ölçmələr zamanı aşkara çıxmış anomaliyaları müzakirə edir və onların izahına çalışırsa;
-
Sınaqların təhlilini keçirirsə.
Fiz.güc.XII.2. Şagird məsələni nəzəri tədqiq edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Tədqiqatın məqsədini formalaşdırırsa;
-
Tədqiqat zamanı istifadə olunmuş izahatları sadalayırsa;
-
Verilmiş məsələnin tədqiqatına lazım ola biləcək qanunları və düsturları seçirsə;
-
Tədqiqat həyata keçirirsə;
-
Alınmış nəticəni təhlil edirsə;
-
Sıravi nəticələrin alınması zamanı təqribi rəqəmlərin təsiri qaydalarından düzgün istifadə edirsə;
-
Mümkün olduğu hallarda nəzəri nəticəni eksperimentlə müqayisə edirsə;
-
Təqdimat zamanı informasiya-kommunikasiya texnologiyalarından istifadə edirsə.
İstiqamət: Fiziki hadisələr
Fiz.gücXII.3. Şagird nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsinin əsas prinsiplərini təsvir edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsini təsdiq edən eksperimentləri təsvir edirsə;
-
Eynşteyn postulatlarını formalaşdırırsa;
-
Uzunluğun və vaxtın nisbiliyini kəmiyyət və keyfiyyətcə təsvir edirsə;
-
Nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsinin yaradılması barədə informasiya toplayır və müasir fizikanın inkişafı üçün bu nəzəriyyənin əhəmiyyətini qiymətləndirirsə;
-
Müvafiq anlayışlardan, qanunlardan və düsturlardan standart və qeyri-standart məsələlərin həllində adekvat istifadə edirsə.
Fiz.gücXII.4. Şagird aləmin yaranması və inkişafının müasir elmi nəzəriyyələrini təsvir edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Ulduzların həyat silsiləsinin mərhələlərini sadalayır və xarakterizə edirsə;
-
Dünyanın genişlənməsini təsdiq edən eksperimental faktlar sadalayır və təsvir edir və onların interpretasiyasını (qırmızı dəyişmə, relikt şüalanma) verirsə;
-
Dünyanın inkişaf imkanlarını təsvir edirsə.
Fiz.gücXII.5. Şagird adi cisimlərin təsnifatını və onların qarşılıqlı təsirini təsvir edə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Təbiətdə mövcud olan qarşılıqlı hərəkətin dörd tipini sadalayırsa;
-
Adi hissəciklərin təsnifatını təsdiq edirsə;
-
Müasir tezliklərin iş prinsipləri barədə informasiya toplayır və təhlil edirsə.
Fiz.güc.XII.6. Şagird müasir cəmiyyətin inkişafında fizikanın rolunu qiymətləndirə bilər.
Nəticə göz önündədir, əgər şagird:
-
Lazerin hərəkət prinsipini təsvir edir və ondan istifadə etmək barədə mülahizə yürüdürsə;
-
İnformasiya ötürmək vasitələrinin inkişafını təsvir edirsə;
-
Fizikanın tibdə istifadə olunmasını müzakirə edirsə;
-
Nanotexnologiya barədə informasiya toplayır və onun imkanlarını müzakirə edirsə.
Proqramın məzmunu
Nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsi.
Eynşteyn postulatları, bərabərzamanlılıq, zaman aralığı və uzunluğun nisbiliyi. Sürətlərin yaranmasının Relyativistik qanunu. Relyativistik impuls və enerji. Sükut enerjisi. Nisbiliyin xüsusi nəzəriyyəsini təsdiq etmək cəhdləri.
Kosmologiya.
Ulduzların həyat silsiləsi. Həyatın genişlənməsini nümayiş etdirən eksperiment faktları, Böyük partlayışlar nəzəriyyəsi. Dünyanı inkişaf etdirmək vasitələri.
Adi hissəciklər fizikası.
Leptonlar, hadronlar, qarşılıqlı təsirin keçirici hissəcikləri. Kvarklar, qluonlar. Antihissəciklər, antimaddə, anihilasiya.
Müasir katalizatorlar.
Müasir cəmiyyətin inkişafında fizikanın rolu.
Lazerin tipləri və onların təsirinin əsas prinsipi. Lazerdən istifadə etmək. Qədim dövrdən bu günədək kommunikasiya vasitələrinin inkişafı. Tibdə fizikadan istifadə etmə. Nanotexnologiyaların inkişafı, onların perspektivləri.
Dostları ilə paylaş: |
